Morgunblaðið - 25.08.1987, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. ÁGÚST 1987
48
Afmæliskveðja:
Sigurjón Krístjáns-
son, skipsljóri
í dag, 25. ágúst 1987, er Sigur-
jón Kristjánsson, skipstjóri frá
Hellissandi, 85 ára. Hann er að
heiman á afmælisdaginn.
Siguijón er fæddur á Bíldudal
25. ágúst 1902. Faðir hans varð
úti milli Tálknafjarðar og Bíldudals
það sama ár og fannst lík hans
ekki fyrr en næsta vor þá er snjóa
leysti. Móðir hans, Stefanía Stef-
ánsdóttir, var afburða dugleg
greind og ráðsnjöll. Hún tók þá
ákvörðun að flytja til Hellissands
með son sinn, Siguijón, þriggja
vikna og dóttur sína, Lovísu,
tveggja ára. Á Sandi bjó móðir
hennar og átti hún þar athvarf. Það
var enginn leikur fyrir einstæða
móður að beijast áfram með tvö
komung böm á þeim tímum. Að
sex ámm liðnum giftist Stefanía
Sigurði Jónatanssyni, ágætum
manni, er var sjómaður. Þau eign-
uðust ijórar myndarlegar dætur og
er margt myndarfólk út af þeim
komið á Suðumesjum, Reykjavík
og víðar.
Hugur Siguijóns hneigðist fljótt
að sjómennsku er var aðal atvinna
þar. Hann var vandaður efnispiltur.
Átján ára var hann orðinn formaður
á haust- og vorvertíðum en 20 ára
formaður á vetrarskipi. Strax var
hann góður aflamaður og reyndist
svo alla tíð, hvort sem hann var á
smærri eða stærri skipum. Mest
mun þó hafa reynt á sjómanns-
hæfileika hans fyrstu formanns-
vertíðina að vetri, svo ungur sem
hann var, við hina hrikalegu brim-
lendingu í Keflavík við Sand.
Þegar ég lít til baka minnist ég
þess að um haust á fyrstu form-
annsvertíð Siguijóns var ég staddur
við Keflavíkurlendingu við Sand,
þar má engu muna í brimlendingu
og getur faðms skekkja ráðið örlög-
um hvort skipshöfn heldur lífí eða
flyst yfír á annað lífssvið. Þennan
dag var sjór úfínn og öldur hmndu
á boðum. Einn bátur var fyrir utan
brimgarðinn og beið eftir lagi.
Gamlir, reyndir, veðurbarðir for-
menn stóðu í hóp í landi og ræddu
um útlitið, hvort lending væri
möguleg eða ekki. Voru þeir sam-
mála um að ekki væri lendandi
nema hinni ýtrustu hárnákvæmni
væri beitt við töku lags og stjórnar
báts í brimgarðinum. Þeir litu
áhyggjufullir til litla bátsins er fyr-
ir utan beið.
Ég spurði hvaða formaður þetta
væri. Svarið var, það er hann Sigur-
jón, þetta verður fyrsta lendingin
hans í hafbrimi. Komungur maður
sat undir stýri og fjórir undir árum.
Allir biðu í ofvæni í landi hvemig
takast myndi.
Skyndilega lyfti hinn ungi maður
hendi. Á sama augnabliki beita
ræðaramir römmum tökum og
knýja bátinn fram svo sem frekast
má. Allir vita að það gildir líf að
vel sé róið og rétt stjómað svo lend-
ingin megi takast. Nú kom hreyfing
á formannahópinn. Þeir lifðu upp
þau augnablik er þeir sjálfír höfðu
fyrir mörgum ámm gengið gegnum
sömu eldraun. Rétta lagið tekið,
sögðu þeir, en tekst honum eins vel
í brimgarðinum, þekkir hann
straumkastið? Það var sambland
af ótta og hrifningu í svip þeirra.
Báturinn óð áfram. Öldumar nálg-
uðust. Sú fyrsta lág en þykk en
utar háar geigvænlegar öldur, of-
raun hveijum smábát. Takist
honum að fylgja þeirri fyrstu tekur
hún bátinn á réttan stað. Það ræð-
ur örlögum.
Lendingarstaðurinn nálgast. Á
bakborða er Vararhöfuð, há geig-
vænleg klettaflúð. Á stjómborða er
strítumyndaði kletturinn Kolli,
ásamt fleiri smærri klettum. Á
þessu umhverfí svarraði brimið um.
Milli Höfuðs og Kolla verður bátur-
inn að lenda en bilið er frílega
árabátsbreidd. Á þessum stað hafa
gegnum aldir margar skipshafnir
tapast. Þeim sem ókunnugir voru
virtust sem skakkt væri stefnt, en
kunnugir þekktu straumkastið og
sáu að hárrétt var á haldið. Fyrsta
aldan reið undir litla bátinn, lyfti
honum að faldi og æddi áfram með
feikna hraða. Á næsta augnabliki
þaut hann inn í hina þröngu vör,
milli Höfuðs og Kolla, þar sem bilið
er svo þröngt sem áður var lýst og
engu mátti muna.
Siguijón hafði gengið í gegnum
hina hörðustu eldraun formannsins
og sigrað. Gömlu formennimir réttu
honum þegjandi tak sigggróinnar
handar. Það var hinum unga manni
meiri virðing en löng ræða. Sigur-
glampi var í augum, fyrsta og
harðasta þrautin unnin.
Haustið 1924 fór Siguijón á sjó-
mannaskólann á ísafírði og dvaldist
þá á Uppsölum hjá Guðrúnu Stef-
ánsdóttur, móðursystur sinni og
Ásgeiri Jónssyni. Þau ráku þá veit-
ingahús að Uppsölum.
Siguijón hefur alla tíð verið söng-
hneigður og að tilhlutan Vigfúsar
Jónssonar, forsöngvara í Ingjalds-
hólskirkju, fór hann að syngja með
kirkjukómum 15 ára gamall. Hann
söng með kórnum allt þar til hann
fluttist frá Sandi.
Siguijón naut þeirrar gæfu að
giftast, 11. desember 1926, bráð-
greindri,_ ágætiskonu á Hellissandi,
Sigríði Ólafsdóttur. Þar hófu þau
búskap og eignuðust 5 mannvænleg
böm. Elstur er Steinar, rithöfund-
ur. Hann hefur eignast tvær dætur.
Næst er Oddný Olafía, gift Bene-
dikt Hermannssyni, húsgagna-
smíðameistara á Akureyri. Þau eiga
þijú börn. Hreiðar Hafberg, giftur
Þóreyju Hjartardóttur. Þau eiga sjö
böm. Hreiðar er gagnfræðingur.
Sævar, sonur þeirra, fórst með m/b
Val frá Akranesi í janúar 1952.
Kristján Stefán, giftur Helgu
Kristjánsdóttur. Þau eiga fímm
böm á lífi. Kristján er húsgagna-
smiður í Kópavogi. Að auki ólu þau
upp tvö barnaböm sín, þau Siguijón
Guðmundsson, sem stundar póst-
hússtörf, giftur Ólafíu Hafdísi
Guðmundsdóttur og Sigríði Stein-
arsdóttur, meinafræðing, gifta
Einari Þórhallssyni lækni. Þau búa
í Svíþjóð og eiga fjögur börn. Einn-
ig dvaldist lengi hjá þeim Stefán
Algeirsson, frændi Siguijóns.
Frá Hellissandi fluttust þau hjón
til Akraness árið 1936. Tók Sigur-
jón þar við skipsstjóm á m/s Sjöfn,
eign Magnúsar Guðmundssonar,
kenndan við Traðarbakka. Þar naut
hann sömu aflasældar sem fyrr.
Siguijón minnist tveggja róðra
sem sérstakra happaróðra. Hann
fór frá Akranesi með reknet, ein-
skipa í stormi, við fímmta mann,
því erfitt var fyrir óþekktan for-
mann að fá mannskap. Þeir lögðust
fyrir akkeri undan Grindavík. Þar
misstu þeir akkerið en tókst að
slæða það upp og fóm til Herdís-
arvíkur. Þá hafði veðrið lygnt. Netin
vom lögð mjög nærri landi. Fyrri
hluta nætur kallaði formaður til
næsta báts í talstöð og taldi að
netatrossa þeirra nálgaðist akkeri
síns báts. Siguijón hóf þá að draga
netin sem vom svo yfirfull af síld
að í tuttugu net fengu þeir 200
tunnur síldar. Það var mikil þrek-
raun fyrir fimm menn að draga og
hrista úr netum svo mikinn afla.
Hvorki var hvflst né matast. Næsta
dag var komið til Akraness með
hinn mikla aflafeng. Þar með naut
hinn óþekkti skipstjóri almennrar
virðingar sem aflamaður sem ekki
brást.
Annan happaróður minnist Sig-
uijón á. Þá var hann skipstjóri á
m/b Svan, einu af skipum hins þjóð-
kunna athafnamanns, Haraldar
Böðvarssonar, á Akranesi. Ijanúar-
mánuði hringdi Haraldur til Sigur-
jóns og sagðist hafa hlustað á
talstöðvarsamtal hins þjóðkunna
aflamanns, Eggerts Gíslasonar frá
Garðinum. Hann sagði: „Eggert
stundar nú línuveiðar þar sem hann
telur sig hafa mælt á síldartorfur
út af Garðskaga þá er hann var á
leið til miða. Nú er það ósk mín
að þú farir út með reknet og gerir
tilraun til veiða á síld þótt kominn
sé vetur.“ Siguijón fór út næsta
dag. Hann hitti á síldartorfu og kom
með 150 tunnur síldar að landi.
Haraldur varð mjög glaður við
þennan aflafeng. Hann lét taka
mynd af Siguijóni í öllum sjóklæð-
um og sagði: „Þú hefur fært sönnur
á það sem ég hef lengi haldið fram,
að hægt væri að veiða Faxasfld
þótt um vetur væri.“ Síðar var mik-
il síld veidd við Suðvesturland bæði
í snurpunót og reknet.
5. janúar 1952 skeði sá sorgarat-
burður í lífí þeirra hjóna að þau
misstu son sinn, Sævar, er drukkn-
aði í ofsaveðri með m/b Val frá
Akranesi. Sá sonur var Siguijóni
líkastur, mikill efnismaður, er hafði
ákveðið að gera sjómennskuna að
sínu lífsstarfí. Siguijón tók því sem
öðru, með karlmennsku og hugarró
þess manns er skynjar að á bak við
það tjald er aðskilur líf og dauða
hefst nýtt lífssvið eilífðarinnar. Þó
mun þessi atburður hafa verið þeim
hjónum erfiðastur á þeirra lífsleið.
Þau voru alla tíð samhent í starfi.
Heimili þeirra var orðlagt fyrir
gestrisni og snyrtimennsku, utan
húss sem innan, enda var Sigríður
mikið fyrir blómarækt og fagurt
umhverfí. Þau voru ákaflega vin-
sæl. Frá Akranesi fluttust þau til
Reykjavíkur 1962. Þau leigðu fyrst
á Ásvallagötu 22 hjá ágætisfólki.
Síðar keyptu þau sitt eigið hús.
Eftir margra áratuga sjómanns-
störf og skipstjóm þar sem Siguijón
hefur eflaust oft komist í krappan
dans, hóf hann störf í landi. Hann
starfaði hjá Áburðarverksmiðjunni
í Gufunesi til 75 ára aldurs.
Þegar heilsa Sigríðar tók að bila
fluttust þau að Jökulgrunni við
Hrafnistu og bjuggu þar í átta og
hálft ár. I maí síðastliðnum missti
Siguijón sína elskuðu eiginkonu er
hafði staðið við hlið hans í meðlæti
og erfíðleikum í 61 ár. Það voru
mikil viðbrigði. Nú er hann fluttur
að Hrafnistu í Reykjavík.
Þótt halla taki ævidegi geri ég
ráð fyrir að Siguijón eigi enn marg-
ar gleðistundir ólifaðar, umvafínn
ástúð baraa, bamabama og margra
góðra vina, því hann hefur byggt
sitt lífsstarf á bjargi aldanna, sinni
bamatrú. Trúin hefur verið hans
leiðarljós á langri ævi. Ég áma
þessum trygga vini og samferða-
manni heilla og blessunar við þessi
tímamót.
Karvel Ögmundsson
fSlk
DAGBLAÐSAUGLÝSING
Dags.:
20.8.'87
Lilur:
1-1 it
Heiti:
Teiknaraauglysing.
Viðskiptavinur:
Gott fólk.
Fyrirsögn:
Gott fólk vantar góðan auglýsingateiknara.
Texti:
Við hjá auglýsingastofunni GÖÐU FÖLKI erum að
leita að lærðum og leikreyndum auglýsinga-
teiknara sem getur fljótlega tekið til starfa
við skemmtileg verkefni með hressu fólki og
þegið fyrir það góð laun.
Ef þú hefur áhuga hafðu þá samhand við
Finn Ámason framkveemdastjóra í síma 39600.

anblaðið 23. og 25. ágtSst 1987.
GERNI JET TURBO
HREINSITÆKI
Hreinsun verður leikur einn
GERNI JET, ný gerð af háþrýstihreinsitæki með Turbo spíss.
Mjög handhæg - létt og afkastamikil.
Aðeins 18 kg á þyngd og með alit að 120 BAR þrýsting.
Ýmsir fylgihlutir, t.d. fyrir sandblástur.
Þú sparar tíma, fé og fyrirhöfn með GERNI JET.
Skeifan 3h - Sími 82670