Morgunblaðið - 21.10.1987, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. OKTÓBER 1987
31
Taugaveiklun skýlt
bak við hótfyndni
New York, Reuter.
Verðbréfasalar í Wall Street
flykktust í veitingahúsin og á
barina við samnefnt stræti þegar
Kauphöllinni hafði verið lokað
síðastliðinn mánudag. Flestir
reyndu að gleyma deginum með
gálgahúmor og öðru skensi, en
lítið var brosað að bröndurunum.
„Gjörið iðrun, því að dómsdagur
er í nánd,“ sagði einn verðbréfasal-
inn og andvarpaði mæðulega enda
höfðu hlutabréf fallið um 500 millj-
arða Bandaríkjadala á sex og hálfum
tíma. Annar hafði sett upp skilti í
kauphöllinni, sem á stóð: „Beijist til
síðasta blóðdropa." Kátínan var þó
hálfmáttvana.
Viðskiptamenn á Harry’s Bar,
einu af þekktari öldurhúsum kaupa-
héðna í New York-borg, reyndu að
bera sig mannalega og reyndu að
vera bjartsýnir á framtíðina. „Ég á
þó húsið mitt skuldlaust," sagði
maður fast komirin að þrítugu, en
verðbréfasalar reyna yfirleitt að
borga hús sín út í hönd, minnugir
þess að við verðf all hlutabréfa hækk-
ar fasteignaverð oftast. „Heldur þú
að þú kunnir að tilreiða hamborg-
ara?“ bætti hann við. „Það kann ég.“
Bankamenn, verðbréfasalar og
fjármagnseigendur voru lengi á ferli
utan við kauphöllina síðdegis. „Ég
veit ekki alveg af hveiju ég er hér,“
sagði einn þeirra. „Líklegast vona
ég að einhver hughreysti mig og
segi að þetta muni allt lagast."
Fram að þessum mánuði höfðu
viðskipti í Wall Steet verið fjörleg
og gengi hlutabréfa fór síhækkandi.
Verðfallið á mánudag olli því hins
vegar að Dow Jones-verðbréfavísit-
alan féll um 508 stig — um ríflega
20% — og hefur aldrei fallið jafnört.
Meira en hún gerði árið 1929, þegar
„Verðfallið mikla" átti sér stað, en
það var undanfari kreppunnar, sem
heijaði á heimsbyggðina næstu ár
eftir það.
Blaðamenn spurðu John Pehlan,
stjómarformann kauphallarinnar,
hvemig hann teldi að verðbréfum
myndi reiða af á næstunni. „Markað-
urinn er nær botni en tindi," svaraði
hann torræður. Hann sagði þó að
kauphöllin yrði opin hveiju sem á
gengi, en bætti við að fara yrði
rækilega í saumana á stöðu þeirra
fyrirtælqa, sem hlut eiga í henni.
Það var handagangur í öslqunni
á mánudag, en mest ærðist leikurinn
síðustu tvo tímana fyrir lokun.
Hvorki menn né tölvur önnuðu við-
skiptum og fór svo að tölvukerfíð lét
undan um tíma, en menn þurftu að
vinna langt eftir lokun til þess að
ganga frá lausum þráðum.
Vanir verðbréfasalar sögðu að
undir lokin hefði allt ætlað af göflum
að ganga og taugaveiklun farin að
hamla viðskiptum. Hana sögðu þeir
þó hættulegasta alls. Undir slíkum
kringumstæðum gerðu menn mis-
tök, markaðurinn væri enn við-
kvæmari en ástæða væri til og
viðskiptin væm frekar byggð á til-
fínningu en skynsemi.
Ljóst er að fjöldi fólks hefur þeg-
ar tapað gífurlegu fé; í sumum
tilvikum aleigunni. Hvort úr markað-
inum rætist i bráð er enn á huldu,
en þetta fólk mun eiga erfítt upp-
dráttar hvemig sem fer.
Reuter
Bandarískir verðbréfasalar koma örmagna út úr kauphöllinni eftir
erfiðan dag.
Verðbréfamarkaðir í Asíu:
Nýtt verðfall í kjölfar
lækkunarmnar í New York
Tókýó, Reuter.
VERÐBRÉF lækkuðu enn frekar i verði í kauphöllum í Tókýó í
Japan og Sydney í Ástraliu í gær. Ástæðan var óvissa í kjölfar mik-
illar lækkunar á verðbréfum í New York á mánudag. Japanskir
sérfræðingar sögðu að erfitt væri að segja til um hver þróunin yrði.
Þeir spáðu að þróun mála á verðbréfamarkaðinum í New York
myndi hafa afgerandi áhrif á verðbréfaþróun annars staðar.
Verðbréfamarkaðurinn í Tókýó Órói hélt þvi áfram á Tókýó-
er sá stærsti í heiminum. Nikkei- ' markaðinum og sömuleiðis i Sydney
Sem sjá má var gekk mikið á í kauphöllum heimsins í gær.
Reuter
hlutabréfavísitalan, sem þar
notuð til að mæla gengi hlutabréfa,
lækkaði í gær um 3.836 í 21.910
stig, eða 14,9%. Vegna tímamunar
er markaðurinn þar lokaður meðan
opið er í New York. Markaðurinn
i Wall Street hafði nýlokað þegar
opnaði í Tókýó í gær og því bárust
fregnimar af hinni miklu lækkun í
New York þangað ferskar. Verð-
bréfasali í Tókýó sagði að skelfíng
hefði gripið um sig og allir símar
verið rauðglóandi. Á línunni hefði
verið fólk, sem virtist hafa verið
viti sínu fjær.
Atburðarásin fyrir verðhrun-
ið á verðbréfamörkuðum
í Ástralíu. Þar greip um sig mikill
ótti og kepptust kaupahéðnar í gríð
og erg um að losa sig við verðbréf,
með þeirri afleiðingu að viðmiðun-
arvísitala þeirra lækkaði um 24,9%,
eða úr 2.064,6 stigum í 1.549 stig.
„Þetta er eins og blóðbað og við
höfum orðið vitni að hlutabréfaút-
sölu,“ sagði verðbréfasali í Sydney.
Yfírvöld í Hong Kong komu í veg
fyrir opnun verðbréfamarkaðar af
ótta við að hann myndi hrynja.
Verður hann ekki opnaður fyrr en
á mánudag í næstu viku. Verð-
bréfasalar fögnuðu lokun markað-
arins.
Japanskir sérfræðingar í pen-
ingamálum sögðu að stjómvöld
yrðu að skerast í leikinn og stuðla
að endurreisn verðbréfamarkaðar-
ins. Fjármálaráðuneytið í Tókýó bað
helztu fjármálafyrirtæki borgarinn-
ar um hjálp til að koma kyrrð á
markaðinn. Var það skoðun sér-
fræðinga í Japan að þróunin þar
yrði ávallt háð því hvað gerðist í
kauphöllinni í Wall Street í New
York. Ættu menn því ekki annarra
kosta völ en fylgjast með því hvað
gerðist þar og í London.
Óróinn á verðbréfamarkaðinum
hafði áhrif á gjaldeyrismarkaðinn í
Hong Kong. Gullúnsan lækkaði um
tíma um 13 dollara vegna mikillar
gullsölu spákaupmanna, sem vildu
eiga nóg skotsilfiir ef kostaboð byð-
ust á verðbréfum. Við lok viðskipta
kostaði gullúnsan 471 dollara miðað
við 476 dollara við upphaf þeirra.
Únsan kostaði 483,40 dollara í New
York í fyrrakvöld.
Á sama tíma og hlutabréf lækk-
uðu varð hækkun á skuldabréfum
í Tókýó þar sem talið var að lækk-
un hlutabréfa myndi leiða til minni
verðbólgu og vaxtalækkunar. Jafn-
framt styrktist dollarinn í sessi í
Tókýó og var talsvert hærri en I
New York daginn áður.
Lundúnum, Reuter.
UPPHAFIÐ að hruninu á verð-
bréfamörkuðum heimsins var í
raun að kaupahéðnar á verð-
bréfamarkaðnum í Wall Street
fengu veður af því á miðvikudag-
inn í síðustu viku að efnahags-
ástandið í Bandaríkjunum væri
ekki jafngott og sljómvöld vildu
vera láta.
Hér fer á eftir yfírlit yfír atburði
síðustu viku sem enduðu í hruninu
mikla á mánudaginn:
Miðvikudagur, 14 október:
í ljós kemur að útflutningsverð-
mæti ágústmánaðar í Bandaríkjun-
um reynist töluvert lægra en í júlí.
Verðbréfavísitalan lækkar um 3,8%
í Wall Steet, 1,16% í Lundúnum og
um 0,93% í Tókýó.
Fimmtudagur, 15. október:
Fjármálaráðherra Banda-
rílqanna, James Baker, gagnrýnir
Vestur-Þjóðveija fyrir að hækka
vexti. Dollarinn lækkar niður fyrir
1,8 þýsk mörk. Verðbréfavísitalan
lækkar um 2,38% í Wall Street,
0,9% í Lundúnum og 0,82% í Tókýó.
FYakkar koma til leiks, þar lækkar
verðbréfavísitalan um 5%.
Föstudagur 16. október:
Verðbréfavísitalan fellur um
4,6% í Wall Street. Fyrr um daginn
hafði verðið sigið um 0,23% í Tókýó.
Verðbréfamarkaðir í Bretlandi
flestir lokaðir vegna veðurs. Verð-
bréfabraskarar í Bandaríkjunum
halda áfram að spá í slæman við-
skiptahalla undanfama mánuði.
Frönsk verðbréf sveiflast ögn vegna
áhrifa erlendra kaupenda. Reiðir
kaupahéðnar í Taiwan gera aðsúg
að þinginu til að mótmæla verðfalli
liðinnar viku.
Laugardagur, 17. október:
Lokað á flestum mörkuðunum,
en dagblöð gera grein fyrir slæmri
stöðu og sigi á verðbréfamörkuðum
frá 25. ágúst.
Sunnudagur, 18. október:
James Baker gagnrýnir Vestur-
Þjóðveija í sjónvarpsviðtali. Segir
Bandaríkjamenn ófúsa að hækka
vexti meira til að styrkja stöðu
dollarans. Allar líkur benda til að
„Louvre“-samkomulagið sé liðið
undir lok.
Mánudagur, 19. október:
„Svartur mánudagur", hefst á
verðfalli á mörkuðum í Asíu. Verð-
bréf í Tókýó falla í verði og dollarinn
fellur í 140 jen. Verðfall á markaðn-
um í Lundúnum. Aðrir fylgja í
kjölfarið. Þegar mörkuðum var lok-
að nam verðfallið í Wall Street
22,6%, í Lundúnum 10,8% og í
Tókýó 2,35%.
Þriðjudagur, 20. október:
Þrátt fyrir yfírlýsingar stjóm-
valda vestanhafs og austan um
stöðugt efnahagslíf til að róa mark-
aðina, halda verðbréf áfram að
falla.
Hlutabréf amarkaðurinn:
Verðfall í Finn-
landi og Svíþjóð
Danir láta sér fátt um finnast
Kaupmannahöfn, Stokkhólmi, Helsinki, Ritzau.
Lokatölur á helstu
verðbréfamörkuðum
London, Reuter.
EFTIRFARANDI tafla sýnir fall
hlutabréfa á helstu verðbréfa-
mörkuðum heims. Tölumar frá
New York eru frá þvi að verð-
bréfamarkaðinum í Wall Street
var lokað síðdegis á mánudag.
Tölurnar frá London, Tókíó,
Frankfurt, Sydney og Wellington
eru hins vegar frá því í gær.
Lækkun Lækkun
Lolustaða ÍBtigum fX
London: 1.801,60 260,70 12,2
New York: 1.738,73 508,00 22,6
Tókíó: 21.910,08 3.836,00 14,9
Frankfurt: 360,28 5,06 1,6
Sydney: 1.549,80 516,6 24,9
WeUington: 2.926,26 504,75 14,7
Hong Kong: Kauphöllinni lokaö fram á nœsta
HLUTABRÉF féllu í verði í
kauphöllum í Helsinki og Stokk-
hólmi i gær. Danir létu sér hins
vegar fátt um finnast og varaði
Poul Schltlter við móðursýkisleg-
nm viðbrögðum við ótiðindunum
frá New York.
Verð á bankahlutabréfum í Hels-
inki hafði fallið um 20 prósent í
gær er kauphöllin hafði verið opin
í eina klukkustund. Á mánudag
féllu hlutabréf um 3,7 prósent og
var það mesta fa.ll í rúmt ár.
Eftir að kauphöllin ( Stokkhólmi
hafði verið opin í einn klukkutíma
höfðu eftirsótt hlutabréf í 16
stöndugustu fyrirtækjum landsins
fallið að meðaltali um 6,23 prósent.
Sem dæmi má nefna að hvert hluta-
bréf í stórfyrirtækinu Ericsson
hafði lækkað um 105 sænskar krón-
ur.Á mánudag höfðu hlutabréfín
fallið um 6 prósent þegar kauphöll-
inni var lokað og var þvi verðfallið
mun meira í gær.
Þekktustu hagfræðingar Dan-
merkur vildu ýmist ekki tjá sig um
málið eða voru í fríi en Poul Schliit-
er forsætisráðherra hvatti menn til
að sýna stillingu. Schliiter sagði á
mánudagskvöld er fréttir bárust af
verðhruninu í Wall Street i New
York að það væri til komið vegna
mikils viðskiptahalla í Bandaríkjun-
um. Sagði hann öðru máli gegna
um flest ríki Vestur-Evrópu og sér
í lagi Danmörku enda hefði við-
skiptajöfiiuður landsins verið
jákvæður undanfama sex mánuði.
Aðspurður kvaðst Schliiter ekki
búast við að þessi tíðindi myndu
hafa áhrif á gengi dönsku krónunn-

BitaBMBMnSaMMMMMMnafMMail