Morgunblaðið

Dagsetning
  • fyrri mánuðurdesember 1987næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    293012345
    6789101112
    13141516171819
    20212223242526
    272829303112
    3456789

Morgunblaðið - 11.12.1987, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 11.12.1987, Blaðsíða 18
18_____________MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1987_ Skólahús Kennaraskól- ans við Laufásveg- 80 ára eftirJónas Pálsson Sterk hreyfing hefur á síðustu árum myndast hérlendis um varð- veislu og endumýjun gamalla húsa ekki síst má sjá þess merki í Reykjavík. Eitt er samt það hús, að vísu ekki mjög gamalt en engu að síður merkt, sem ekki hefur notið góðs af þessari þörfu starf- semi. Hér er átt við skólahús Kennaraskólans við Laufásveg en liðin verða 80 ár næsta haust síðan það reis af grunni og hafði þá að- eins verið 4—5 mánuði í smíðum. Kennaraskóli íslands var stofn- aður með lögum sem samþykkt voru á Alþingi 14. september 1907 (Lög nr. 63, 22. nóvember 1907). Bæjarstjóm Reykjavíkur úthlutaði Kennaraskólanum lóð hinn 16. jan- úar 1908. „Norðan og austan Laufásvegar í ferhyrning, austur að þvergötu er gengur milli Berg- staðastrætis og Laufásvegar vestan Grænuborgar." Lóðin var 80X67V2 alin að stærð eða 5400 ferálnir og var hún mæld upp 3. maí 1908. I umsögn Nönnu Hermannsson, borgarminjavarðar, dagsett 25. jan- úar 1983, til Húsfriðunamefndar, lætur hún þess getið að talið hafi verið „að Rögnvaldur Ólafsson hafi teiknað húsið". í riti Freysteins Gunnarssonar: Kennaraskóli ís- lands 1908 — 1958, er Einar Erlendsson, síðar húsameistari ríkisins, sagður hafa teiknað skóla- húsið og Steingrímur Guðmundsson hafi verið yfirsmiður. Húsið byg-gi í binding í bréfí borgarminjavarðar Reykjavíkur, sem að framan var getið, er skólahúsi Kennaraskólans nánar lýst þannig: „Hús Kennaraskólans er tvílyft timburhús með risi, það stendur á steyptum kjallara. Húsið er byggt í binding, veggir og þak jámklætt að utan. í kjallara vom 6 herbergi, á neðri hæð þtjár kennslustofur og skrifstofa, en á efri hæð 2 kennslustofur og íbúð skólastjóra, 4 herbergi og eldhús. A norðurhlið var inngönguskúr. Miðstöð var í húsinu frá upphafi, en vatnslögn kom ekki fyrr en nokkmm ámm seinna. Gas var lagt í húsið 1910 og notað til ljósa, en rafmagn kom 1923.“ Kennaraskólinn starfaði í þessu húsi fram til ársins 1962, þegar hann flutti í húsið við Stakkahlíð, sem þá var í smíðum, en ekki hefur enn þann dag í dag verið reist nema að hluta til. Handavinnudeildimar vom þó áfram í skólahúsinu við Laufásveg; hannyrði og saumar til áramóta 1983/84 og smíðar vom kenndar þar til loka skólaársins 1985/86. Ibúð skólastjóra var í húsinu eins og áður var nefnt. Magnús Helga- son bjó þar alla sína skólastjóratíð, 1908—1929, og síðan Freysteinn Gunnarsson allt til dauðadags 1972. Fjárveitingf Alþingis 1907 nægileg Byggingarsaga skólahússins við Laufásveg er ekki ýkja margbrotin eða flókin, en hún lýsir vel vinnu- brögðum manna á þeirri tíð. Þvi skulu hér nefnd fáein atriði. Hannes Hafstein, ráðherra, staddur i íslensku stjórnunardeild- inni í Kaupmannahöfn, ritar eigin hendi bréf á dönsku, dags. 30. nóv- ember 19G7, þar sem hann felur Jóni Þórarinssyni, skólastjóra í Flensborg í Hafnarfirði, að sjá um byggingu skólahúss fyrir hinn nýja Kennaraskóla. Byggingarfélagið Völundur hafði i október 1907 sent Jóni Þórarins- syni bréf, þar sem áætlað er að kostnaður við smíði hússins verði 32.000 krónur. Alþingi hafði sam- þykkt 30 þúsund króna fjárveitingu til húsbyggingarinnar um leið og lögin vom samþykkt. Steingrímur Guðmundsson, byggingarmeistari, annaðist smíði skólahússins. Varðveitt er bréf Steingríms, þar sem hann lýsir fyr- irhugaðri byggingu (gmnnflötur 33X15 álnir) og býðst til að taka að sér smíði hússins fyrir samtals 27.700 krónur. (Húsið sjálft 24.700 krónur og „sentral hitaleiðsla með loftrásum" 3.000 krónur.) Loks skuldbindur hann sig til að húsið skuli fullgjört, svo sem því hafí verið lýst, fyrir 15. september 1908. Gekk þetta allt eftir og virðist hú- sið hafa verið hin vandaðasta smíð bæði að efni og frágangi. Annað tilboð ásamt lýsingu á húsinu er til frá hendi Péturs Ingimundarsonar, trésmiðs. Veglegbygging á góðum stað Nanna Hermannsson, borgar- minjavöður, komst svo að orði um húsið í áðumefndu bréfi til Hús- friðunarnefndar: „Kennaraskólinn er vegleg bygg- ing sem reist var af framsýni á góðum stað langt utan við þá byggð sem þá var í Reykjavík. Svipur hússins einkennist af notk- un þess. Gluggasetning er sérstök enda em skólastofumar bjartar og þar er hátt til lofts. Húsinu hefur lítið verið breytt, þó vom settar svalir á það 1932 og ýmsar lagfæringar innanhúss gerðar um svipað leyti. Húsið er enn fullnýtt og í góðu ástandi en ber þess merki að litið hefur verið á það sem bráðabirgðahúsnæði síðustu 15 árin. Með minniháttar lagfær- ingum innanhúss er auðvelt að koma því í gott horf svo að húsið njóti sín.“ Rannsóknastofnun uppeldismála hefur sl. þijú ár, eða síðan hún tók til starfa, verið í skólahúsinu, nánar Jónas Pálsson tiltekið í skólastjóraíbúðinni á efri hæðinni í austurenda hússins. Lítilsháttar viðgerð fór fram þegar Rannsóknastofnunin flutti í húsið, en þó alls ófullnægjandi. Kennara- háskólinn hefur boðið fram að Rannsóknastofnunin fái fyrstu hæðina til afnota, enda yrði hún endurhönnuð eins og best hentaði starfsemi stofnunarinnar án þess þó að svipmót hússins raskist vem- lega. Friðlýst hús að grotna niður Kennaraháskólinn er arftaki Kennaraskólans og í raun sami skólinn, kennaramenntunarstofn- un, sem tekið hefur óhjákvæmileg- um breytingum í samræmi við framvindu íslensks þjóðfélags. For- svarsmenn Kennaraháskólans leggja því áherslu á að Kennara- skólahúsið við Laufásveg verði Greinargerð fréttamanna útvarps — vegna umfjöllunar um fréttaflutning fréttastofu útvarps um Stefán Jóhann Stefánsson, nóvember ’87 Morgunblaðinu hefur borizt eftirfarandi greinargerð frá fréttamönnum útvarps: Fréttir fréttastofu útvarps af máli Stefáns Jóhanns Stefánssonar hafa verið til umræðu í fjölmiðlum að undanfömu. Af þeirri umfjöllun mætti ráða að ekki væm öll kurl komin til grafar í því máli. Skýringa fréttastofu hefur ekki verið leitað og er það miður því þetta liggur ljóst fyrir. Þar er ekkert að fela. FVéttastofa hefur borið málið til baka og harmað að heimild sem talin var traust skyldi ekki reynast vera það. Tuttugasta nóvember síðastlið- inn kom Útvarpsráð saman og samþykkti ályktun þar sem „því er beint til útvarpsstjóra að hann láti hlutlausan aðila kanna með hvaða hætti slíkt getur gerst.“ Skrifleg lýsing fréttastofu lá fyrir áður en fundurinn var haldinn, en hvorki ráðið né útvarpsstjóri báðu frétta- stofu um skýringar eða greinargerð og hafa ekki gert fram á þennan dag. Ráðið ályktaði án þess að leit- að væri til fréttastofu eftir upplýs- ingum. Því er spurt: hvað vakir fyrir Útvarpsráði? Hvað vill það fá fram í könnun sem það leggur til að verði gerð? Þessi ályktun Útvarpsráðs er upphaf þess að útvarpsstjóri hefur nú vísað málinu til Siðanefndar Blaðamannafélags íslands og hefur nefndin tekið það til umfjöllunar á þeim forsendum að þetta sé kæra. Sjá 6. gr. siðareglna blaðanna: „Hver sá sem telur að blaðamaður hafí brotið framangreindar reglur og á hagsmuna að gæta getur kært ætlað brot til Siðanefndar BÍ. Nefndin tekur kæruna fyrir á fundi innan viku og kveður upp rökstudd- an úrskurð svo fljótt sem kostur er, að lokinni könnun og gagnasöfn- un, þar sem kærðu skal gefinn kostur á að géra grein fyrir sjónar- miði sínu.“ En hver er kærður og fyrir hvað? Útvarpsstjóri hefur einnig farið þess á leit við Félagsvísindastofnun Háskóla Islands að hún kanni þetta mál með ályktun Útvarpsráðs til hliðsjónar. í sunnudagsblaði Morg- unblaðsins 6. desember síðastliðinn gat að líta hvað hann telur að sú könnun eigi að leiða í ljós. Þar segir: „ .. . fyrirfram má ætla að hún leiði fyrst og fremst í ljós hvemig atburðarás og viðbrögð starfsmanna voru í þessum frétta- flutningi og annarri umfjöllun Ríkisútvarpsins... Af ályktun Útvarpsráðs er ekki hægt að ráða að kanna eigi við- brögð starfsmanna. Erfítt er að koma auga á hvaða tilgangi það ætti að þjóna eða hvemig því yrði við komið.. Þá er þeirri spurningu ósvarað hvers vegna útvarpsstjóri kýs að vísa málinu til Félagsvísindastofn- unar þegar Siðanefnd hefur tekið málið fyrir. Nú síðast er svo komið á daginn að níu þingmenn hafa óskað eftir ítarlegri skýrslu frá menntamála- ráðherra um þetta mál. Ekki hefur komið fram hvað býr að baki þeirri ósk. Málið hefur náð svo langt sem hér má sjá, án þess nokkru sinni að fjallað hafi verið faglega um það og án þess að skýringa Fréttastofu hafí verið Ieitað. Astæður fyrir þeim rannsóknum sem óskað hefur verið eftir eða þegar eru hafnar eru óljós- ar eða ókunnar með öllu. Málsatvik liggja fyrir og verða rakin hér á eftir. Þar er engu að leyna. Frétta- stofa hefur gert það sem í hennar valdi stendur til að leiðrétta það sem miður fór. Það var gert ítrekað í fréttatímum og harmað að heimild- ir skyldu bregðast. Reylqavík, 10. desember 1987. Kári Jónasson, Friðrik Páll Jónsson, Atli Rúnar Halldórsson, Sigríður Árnadóttir, Margrét E. Jónsdóttir, Kristín Þorsteinsdóttir, Jón Baldvin Halldórsson, Óðinn Jónsson, Jóhann Hauksson, Jón Guðni Kristjánsson, Ingvar Gunnarsson, Þorvaldur Friðriksson, Hjördís Finnbogadóttir, Samúel Orn Erlingsson Arnar Björnsson, Broddi Broddason, Páll Benediktsson, Már Jónsson, Þorgrímur Gestsson, Hildur Bjamadóttir. Hér fer á eftir greinargerð fréttastofu útvarþs (FÚ) vegna frétta um Stefán Jóhann Stefáns- son (SJS) sem Norðmaðurinn Dag Tangen var heimild að. Mánudaginn 9. nóvember 1987 skýrðu blöð í Noregi frá því að Dag Tangen sagnfræðingur hefði undir höndum gögn, áður óbirt skjöl, sem sönnuðu m.a. að Hakon Lie, aðalrit- ari norska Verkamannaflokksins 1945—1969, hefði haft náið sam- band við menn í bandarísku leyni- þjónustunni OSS (síðar CIA). Þessar upplýsingar vöktu mikla athygli í Noregi og var mikið fjallað um málið í blöðum, útvarpi og sjón- varpi þann dag og næstu daga. í hádegisfréttum norska útvarpsins þennan sama mánudag var rætt við Tangen og þar heyrði fréttaritari FÚ í Noregi hann segja frá því að hann hefði einnig önnur gögn, m.a. um íslarid. Erfitt var fyrir fréttaritarann að ná í Tangen en tókst fyrir milli- göngu norsks blaðamanns síðdegis þennan mánudag í síma. Tangen segist hafa komist yfir bréf sem sýni náið samband bandarísku leyniþjónustunnar við forsætisráð- herra íslands 1947/48 sem heiti Stefansson og bréfið hafi verið sent Truman forseta. Tangen bauð svo fréttaritara FÚ að koma daginn eftir, þriðjudag, og sjá þetta skjal og önnur gögn um ísland. Þriðjudag 10. nóvember sýndi Tangen svo fréttaritara FÚ skjöl varðandi Island en í þeim var ekk- ert um Stefán Jóhann Stefánsson. Hann var spurður um það skjal, fyrrnefnt bréf, og fór að leita í skjöl- um sínum og sagðist svo ekki finna það. Hann væri með mikið af óflokkuðum skjölum. Þetta tiltekna skjal, bréfíð um SJS, skipti auðvitað höfuðmáli, og var eftir því gengið. Þar kom að Tangen sagðist ekki vera viss um að vera með það. Hann kynni að hafa sent íslenskum kunningja sínum það og önnur skjöl um ísland. Þessi íslenski kunningi, sem Tangen nafngreindi, var er- lendis þegar þetta gerðist en vinafólk hans í sama húsi tók að sér að beiðni fréttastofunnar að fylgjast með póstkassanum og bær- ist bréf frá Noregi yrði fengið leyfí í síma til þess að opna það. Það var svo ekki fyrr en föstudaginn 13. nóvember að ljóst þótti að sag- an um póstsendinguna stæðist ekki. í millitíðinni hafði fréttaritari DV í Ósló sagt að ekkert væri um SJS í skjali sem Tangen hefði sýnt hon- um. En fréttaritari DV nefndi skjal, en ekki skjöl, og fréttaritara FÚ hafði verið sagt að skjölin væru þijú. Tangen hafði í viðtali við frétta- ritara FÚ í Noregi sem birt var í kvöldfréttum 12. nóvember bent á skjal (dokument) sem væri í safni Trumans forseta í Missouri. Haft var samband við fréttaritara FÚ í Bandaríkjunum og honum falið að grennslast fyrir um þetta skjal í Truman-safninu og hugsanlega önnur skjöl sem snertu ísland. Fréttaritarinn hringdi til safnsins og bókavörður þar skoðaði eina skýrslu bandarísku leyniþjón- ustunnar CIA frá því í júní 1948 og send hafði verið Truman forseta. Bókavörðurinn tilkynnti frétta- ritaranum svo símleiðis sama dag að í skýrslunni sem væri 30—40 síður væri minnst á SJS og fleiri forystumenn íslenska en hvergi væri minnst á náið samband banda- rísku leyniþjónustunnar við SJS á þessum árum 1947/48. Fréttaritari FÚ í Bandaríkjunum greindi frá þessari niðurstöðu þegar í fréttum klukkan 16, 17 og 18 föstudaginn 13. nóvember og þetta var einnig aðalfrétt fremst bæði í fréttayfírliti og í fréttum klukkan 19. Til þess að^eyða öllum efa var fréttaritari FÚ í Bandaríkjunum beðinn um að útvega eintak af skýrslu leyniþjónustunnar í Trum- an-safninu og fékk hann sent ljósrit af þessari tilteknu skýrslu. Hann var þá á leið til íslands í einkaerind- um og var beðinn um að koma með skýrsluna og til landsins barst hún miðvikudagsmorgun 18. nóvember. Honum var síðan alið að skoða skýrsluna vandlega og hlusta á alla pistla um málið frá mánudeginum 9. nóvember. Síðan var hringt frá FÚ í Tangen og hann beðinn um yfírlýsingu. 'Yfírlýsingin kom síðdegis fímmtudaginn 19. nóvem- ber. Hún var birt fremst í kvöld- fréttum og jafnframt sagt að fréttaritari FU í Noregi héldi fast við það sem hann hefði upphaflega haft eftir Tangen. Þannig stæði staðhæfíng á móti staðhæfíngu. FÚ harmaði jafnframt að heimild sem hún hefði ekki talið ástæðu til að vefengja hefði reynst ótraust. FÚ hafði þá tvívegis og rækilega borið upphaflegu fréttina til baka. Dag- 1 inn eftir, föstudaginn 20. nóvember var samþykkt útvarpsráðs birt í kvöldfréttum klukkan 19. Mánudaginn 9. nóvember þegar málið byijaði var fyallað um það á FÚ í samráði við fréttaritara í Nor- i egi hvort heimildin væri traust. Astæður þess að Tangen var talin traust heimild eru eftirfarandi: 1. I Dag Tangen birtir í Noregi áður óbirt skjöl um náið samband 1 norskra forystumanna og banda-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Gerð af titli:
Flokkur:
Gegnir:
ISSN:
1021-7266
Tungumál:
Árgangar:
110
Fjöldi tölublaða/hefta:
55340
Skráðar greinar:
3
Gefið út:
1913-í dag
Myndað til:
30.12.2023
Skv. samningi við Árvakur útgáfufélag Morgunblaðsins er ekki hægt að sýna efni frá síðustu þremur árum Morgunblaðsins í almennum aðgangi á Tímarit.is.
Útgáfustaðir:
Ritstjóri:
Vilhjálmur Finsen (1913-1921)
Þorsteinn Gíslason (1921-1924)
Jón Kjartansson (1924-1947)
Valtýr Stefánsson (1924-1963)
Sigurður Bjarnason frá Vigur (1963-1970)
Matthías Johannessen (1959-2000)
Eyjólfur Konráð Jónsson (1960-1974)
Styrmir Gunnarsson (1972-2008)
Ólafur Þ. Stephensen (2008-2009)
Davíð Oddsson (2009-í dag)
Haraldur Johannessen (2009-í dag)
Útgefandi:
Félag í Reykjavík (1924-1947)
Árvakur (1947-í dag)
Efnisorð:
Lýsing:
Dagblað. Fréttir og greinar um innlend sem erlend málefni.
Styrktaraðili:
Fylgirit:

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað: 282. tölublað (11.12.1987)
https://timarit.is/issue/121537

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

282. tölublað (11.12.1987)

Aðgerðir: