Morgunblaðið

Dagsetning
  • fyrri mánuðurdesember 1987næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    293012345
    6789101112
    13141516171819
    20212223242526
    272829303112
    3456789

Morgunblaðið - 11.12.1987, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 11.12.1987, Blaðsíða 50
50 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1987 Bjórinn - síðasta vígi templara? eftir Þórhall Má Sigmundsson Fullir eftirvæntingar og tilhlökk- unar bíður óþreyjufullur hópur fólks í biðsal Flugstöðvar Leifs Eiríksson- ar eftir að sameinast vinum og ættingjum sem voru að koma frá útlöndum. Farþegamir líta út fyrir að vera ósköp venjulegt fólk og aliir hafa þeir meðferðis sams kon- ar ferðatöskur og pinkla. Einn er þá sá vamingur sem sker sig úr og sést ekki borinn út úr neinni annarri flugstöð. Þetta er að sjálfsögðu hinn umdeildi bjór. Allir fullveðja íslendingar sem hafa efni á því að kaupa sér farseðil til útlanda ásamt farmönnum og flug- áhöfnum öðlast þennan umdeilda og eftirsóknarverða rétt sem alls staðar er talinn sjálfsagður fyrir fullorðið fólk nema e.t.v. hjá hotten- tottum og múslímum. Það er dálítið skondið að virða fyrir sér flugfreyjumar þegar þær birtast. Dömulega klæddar í snotr- um einkennisbúningi og á háum hælum em þær að sligast undan bjór- og vínbirgðum sem nægja mundi hraustum sjómanni á góðu helgarfylleríi. Ekki er ég að halda því fram að þessar yndislegu stúlkur séu ein- hveijar byttur. Það er ekki gert ráð fyrir því að þær drekki sjálfar allan þennan tollfrjálsa bjór og það vín sem þær koma með í hverri ferð. Þær geta selt umframbirgðir af þessu góssi til annars flokks Islend- inga á uppsprengdu verði til þess að drýgja léleg laun. En líklega er þetta bara allt lygi og atvinnurógur í mér og það hefur sennilega enginn íslendingur keypt eina einustu bjór- dollu af flugmönnum, flugfreyjum eða farmönnum? En hvað með innanlandsflugið? Hvemig líst ykkur á þá hugmynd að allir þeir fullveðja íslendingar, sem fljúga þrisvar sinnum eða oftar á ári milli Reykjavíkur og Akur- eyrar, öðlist rétt til þess að kaupa nokkrar flöskur af brenndu víni með t.d. 50% afslætti í áfengisversl- un rikisins? Eigendur flugfélaga yrðu sjálfsagt kátir. Nokkrir íslendingar em þeim ein- staka hæfileika gæddir að vita nákvæmlega hvað meðbræðmm þeirra er fyrir bestu og virðast sjá í bjór og öðm áfengi það sama og í dag fer fram frá Áskirkju í Reykjavík útför Sigurðar Sigurðs- sonar, sem lengi var starfsmaður við Hafnarvogina á ísafirði. Hann fæddist að Kleifum í Seyðisfirði við ísaQarðardjúp 22. mars 1896, og vom foreldrar hans Þorgerður Jónatansdóttir og Sigurður Jóhann- esson, sem þá vom þar í hús- mennsku. Komungur flyst hann með foreldmm sínum til Súðavíkur í Álftafírði við Djúp. Stuttu síðar er Sigurður sendur í fóstur til hjón- anna Lovísu Sturludóttur og Jónasar Kristjánssonar og hafði hann lítið af foreldrum sínum að segja eftir það, en ólst einvörðungu upp hjá fósturforeldmm sínum. Snemma byijaði Sigurður að stunda sjómennsku, því að ekki er hann nema 12 ára gamail þegar hann fyrst er ráðinn á lítinn opinn árabát, sem gerður var út frá Hnífsdal. Á þessum ámm gekk físk- „Ríkissijórnir flestra landa í Vestur-Evrópu hafa bannað neyslu og sðlu á sterkum eitur- lyfjum. Hefur nokkur ríkisstjóm á Vestur- löndum áform um að banna bjór þar sem hann er leyfður?“ heittrúaðir í Kölska. Auðvitað hefur bjórinn sínar ljósu og dökku hliðar eins og allt annað í þessum heimi og flestir sem neyta reglulega bjórs og annars áfengis þekkja báðar hliðar þessa máls. Sumir af þeim einstaklingum, sem duglegastir em í áróðri gegn bjór á opinbemm vettvangi, hafa mjög sjaldan eða aldrei dmkkið neitt sem kalla mætti áfengi og hafa eins og sértrúarmeðlimimir „frelsast" og þekkja ekki jákvæðu hliðamar á þessum umdeilda drykk eða vilja ekkert af þeim vita. Þeir rýna stöðugt á dökku hliðamar og em nokkuð naskir á að taka eftir öllu sem miður fer í sambandi við neyslu áfengis. Ef haldnar em úti- samkomur unglinga og eitthvað neikvætt gerist em þeir fljótir að benda á það. Eitt það versta fyrir marga þeirra að kyngja em fréttir af skemmtun- um þar sem áfengi var haft um hönd en allt fór mjög friðsamlega fram, flestir skemmtu sér konung- lega og lögreglan hrósaði fólkinu fyrir góða framkomu. Áróður þessara manna er oft svo hrokafullur og ijarstæðukenndur að það kom alls ekki á óvart að þeir settu jöfnunarmerki milli bjór- drykkju og útbreiðslu á eyðni. Fyrir nokkmm ámm gaf íslensk bindindishreyfing út bækling þar sem áróðrinum var beint til bama. Þar var m.a. að finna spumingar og svör sem einfaldlega átti að svara með já og nei. Ein spurningin var svona: „Segja ölvaðir menn nokkum tíma satt?“ Það vita allir að það er ekki gott fyrir meltingarfærin að borða óþynnt salt. Það þarf að þynna það töluvert með vatni til að það skaði ekki líkamann. Sama er að segja um óblandað edik og alkóhól. ur árvisst inn ísafjarðardjúp og var veiði oft notaleg á þeim slóðum þótt fleyturnar væm smáar. Upp úr þessu var það lítið vanda- mál hjá Sigurði að komast í góð skipsrúm og lengst af var hann á útvegi Magnúsar Thorbergs og lengst af með hinum alkunna skip- stjóra Guðmundi Magnússyni. Sigurður ræddi oft um frábæra skipstjómarhæfíleika þess ágæta manns. Um það bil 1912 fluttist til ísa- fjarðar ung og myndarleg stúlka, Guðrún Guðmundsdóttir, vestan frá Breiðafirði. Það atvikaðist þannig að þau Sigurður kynntust fljótlega og felldu hugi saman, enda bæði hin gjörfulegustu. Þau vom gefín saman í hjónaband 2. nóvember 1918 og bjuggu lengstan hluta ævi sinnar á ísafirði. Þegar ég kynntist þeim bjuggu þau í Pjarðarstræti 29 í húsi sínu. Það var ekki stórt en í Guðsgjafarþulu Halldórs Lax- ness er getið um dauða tveggja verkamanna sem hlaust af því að þeir innbyrtu eitthvað sem menn töldu vera áfengan bjór í föstu formi. Með léttum gálgahúmor lýsir höfundur snöggum og áköfum við- brögðum Félags bindindiskvenna gegn bjórinnflutningi og í lokin skyndilegum létti þeirra er í ljós kom að dauðsvaldurinn reyndist ekki vera bjór heldur aðeins arsenik. Ríkisstjómir flestra landa í Vest- ur-Evrópu hafa bannað neyslu og sölu á sterkum eiturlyQum. Hefur nokkur ríkisstjóm á Vesturlöndum áform um að banna bjór þar sem hann er leyfður? í flóknu samfélagi er nauðsyn- legt að uppfræða og koma fréttum áleiðis til réttra aðila. í síðustu grein minni hér í blaðinu vék ég nokkrum orðum að skiptingu húsnæðis aldr- aðra, þ.e. annarsvegar þjónustuíbúða og vemdaðra þjón- ustuíbúða og hinsvegar dvalar- heimila og hjúkrunarheimila. Margir hafa spurt síðan hvort ekki væri unnt að nefna dæmi um þess- ar tegundir húsnæðis fyrir aldraða. Ætla ég aðeins að bæta úr því. Dæmi um þjónustuíbúðir er t.d. Langahlíð 3 í Reykjavík. Þar búa 32 einstaklingar sem leigja litla íbúð um 27 fermetra að stærð og greiða um kr. 7.000 á mánuði í leigu, hita og rafmagn. Bólstað- arhlíð 41 og 45 ,þar sem Samtök aldraðra byggðu er einnig dæmi um þjónustuíbúðir aldraðra sem við- komandi einstaklingar eiga sjálfír og em því af ólíkum stærðum. Þar er um húsvörð að ræða sem annast eftirlit og sér um að fá viðgerðar- menn, en íbúar þurfa að panta heimilishjálp og heimahjúkrun eins og aðrir úr hverfinu. Heimaþjónust- myndarskapurinn leyndi sér ekki hvar sem á var litið. Þau eignuðust sjö böm, tvo drengi og fímm stúlk- ur, sem öll em búin góðum mannkostum og hæfileikum. Um leið og ég nú kveð kæran tengdaföður minn hinstu kveðju vil ég vitna til Launvizku Vedabóka með eftirfarandi versi: „Á himnum er enginn ótti. Og þar er hvorki elli né dauði. Hinir góðhjörtuðu, hafnir yfír þetta tvennt, gleðjast á himnum, lausir við hungur, þorsta og kvöl.“ Ólafur E. Einarsson Þórhallur Már Sigmundsson íslendingur, sem búið hefur lengi í V-Þýskalandi og hefur hitt marga íslenska ferðamenn, sagði mér að þegar kæmi að neyslu áfengis mætti skipta þeim í tvo hópa. Fyrri hópurinn vildi slappa af yfír bjór eða léttu víni. Þeir væm yfírleitt mjög afslappaðir og væm vel með- an er að vísu í þjónustumiðstöð hússins og tengd sérstöku tilrauna- verkefni sem Reykjavíkurborg er að gera um þessar mundir. Vemdaðar þjónustuíbúðir em einungis til á einum stað á landinu, þ.e. þjónustuíbúðir við Dalbraut, leiguíbúðir, sem Reykjavíkurborg tók í notkun um 1979. Þar er vakt allan sólarhringinn, læknisaðstoð, hádegisverður seldur alla daga og neyðarhnappur sem tengdur er í allar íbúðir o.s.frv. Dvalarheimili em fremur þekkt, t.d. Gmnd, DAS, Droplaugarstaðir og Seljahlið ásamt ótai dvalar- heimilum úti á landi. Margir aldraðir spyija sig fyrr eða síðar: Á ég að flytja? Á ég að fá mér aðra íbúð sem er hentugri en þessi? Á ég að sækja um hús- næði eða dvöl á dvalarheimili? Er hægt að tryggja sig fyrirfram? Því fyrr sem við veltum málunum fyrir okkur þeim mun fyrr kom- umst við að niðurstöðu að öllu jöfnu. Hvemig viljum við búa, hvar viljum við vera, í hvaða hverfí, nálægt hvaða þjónustumiðstöðvum og ferð- um almenningsvagna o.s.frv.? Það er í mörg hom að líta og ekki er ráð nema í tíma sér tekið. Oft er rætt um húsnæðisneyð aldraðra og víst er um það að neyð margra er mikil, en stundum gleym- ist að minnast á æðmleysi og þakklæti margra aldraðra sem hef- ur hjálpað þeim á hinn ótrúlegasta hátt í lífínu. Mig langaði til þess á aðventunni að minnast á bréf sem birt er í riti mínu Lífsstíll og leiðir, undir yfírskriftinni Guð hefur gefíð mér gott skap. „Eg er ein af þeim gömlu, komin á áttræðisaldurinn og hef ekki heilsu eða aðstæður til að vinna neitt nema sjá um sjálfa mig og þakka Guði fyrir á meðan ég get það og þarf ekki að vera algerlega upp á það komin að láta aðra stjana við mig. Mér finnst ég hafa allt sem ég þarf (hef heldur aldrei komist upp á það að hafa úr miklu að spila). Mér hefur tekist að lifa af ellistyrk og tekjutryggingu, tel það alveg nóg til daglegra nota. En auðvitað má ekkert út af bregða með útgjöld- in. (Mér skilst líka að þá geti fólk líka fengið eitthvað meira hjá tryggingunum ef sérstaklega stend- ur á.) Auðvitað býr gamalt fólk við svo mismunandi aðstæður að það er ekki hægt að setja það undir sama hatt. En líðan þess hlýtur alltaf að Minning: Sigurður Sigurðs sonf Isafirði Málefni aldraðra / ÞórirS. Guðbergsson Margt er vel gert fyrir aldraða vitaðir yfír gæðum þess bjórs eða víns sem þeir drykkju. Seinni hópur- inn vildi bara detta í það og allir drykkir undir 40% styrkleika væru hrein tímasóun og það væri oft sama hvort borið væri fram lélegt þýskt vodka í kók eða fimm stjömu franskt koníak með kaffí. íslenskum ráðherrum hefur oft verið álasað fyrir að standa fyrir veislum þar sem efnt hefur verið til kappdrykkju í vodka og viskí. Einstaka bindindismenn í röðum ráðherra hafa þó aðeins boðið upp á kaffí, kökur og ropvatn. Að mínu viti var það fyrrverandi heilbrigðisráðherra sem rataði hinn gullna meðalveg með því að bjóða aðeins upp á létt vín í veislum sínum. Áfengi hefur fylgt manninum lengi og það verður drukkið áfram. Spyiji nú menn sig hvort gáfulegra sé að beijast á móti sterkustu teg- undunum eða þeim veikustu til þess að forðast aukaverkanir frá þessum umdeilda drykk sem allt áfengi vissulega er. Mér virðast margir brestir vera komnir í síðasta vígi templara. Höfundur er prentari í Reykjavík. mótast mest af heilsufari og ekki síst af skapgerð. Ég þekki gamla konu sem komin er yfir áttrætt. Hún segir oft: „Ég er svo lánsöm að Guð hefur gefið mér gott skap svo að mér líður alltaf vel.“ Hún hefur þó átt við ýmsa erfíð- leika að stríða, misst tvo eiginmenn og börn hennar lent í erfíðleikum og mörgu fólki er það kannski sár- ara en allt annað. Mér fínnst það afskaplegt van- þakklæti þegar sagt er að gamla fólkið sé homrekur þjóðfélagsins. (% man hvemig það var fyrir 50—60 árum og þar hefur verið margt gert til góðs.) Að eiga kost á sjúkrahúsplássi þegar við erum orðin heilsulaus og getum ekki séð fyrir okkur sjálf. Það tel ég af hinu góða. Hvar annars staðar ættum við þá að vera? Það að frétta af öðrum sem búa á einhvem hátt við svipuð kjör er eins og að fá einhvem félagsskap heim til sín. Við sem búum ein og afskekkt væmm held ég þakklát fyrir það. Gömul sveitakona.“ Margt er vel gert fyrir aldraða á okkar dögum. Þjónustan hefur batnað í hvívetna. Heilsugæslan verður sífellt betri og fullkomnari. íslendingar lifa allra þjóða lengst og margir leggja sig í líma við að fínna leiðir til úrbóta. Á ýmsum deildum sjúkrahúsa liggur fjöldi aldraðra sem þarf í raun ekki að vera á sjúkrahúsi ef til væri nægilegt hjúkrunarrými á hj úkrunarheimilum. Á síðasta æviskeiði okkar verður gangan stundum þung og erfið. Heima liggja einnig sjúkir aldraðir sem þurfa á meiri hjúkrun að halda en margir aðstandendur geta veitt þeim. Sumir aldraðir kvíða jólahátíð- inni. Getum við lagt okkar að mörkum til þess að svo verði ekki?
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað: 282. tölublað (11.12.1987)
https://timarit.is/issue/121537

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

282. tölublað (11.12.1987)

Aðgerðir: