Morgunblaðið - 11.12.1987, Blaðsíða 33
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1987
33
Albert Guðmundsson fyrrum fjármálaráðherra:
Hótaði stöðvun fjárlagafrumvarps
með upplestri úr Islendingasögum
ALBERT Guðmundsson, formað-
ur Borgaraflokksins, lét þau
ummæli falla á fundi sameinaðs
þings í gær, að fengju fulltrúar
minnihlutans i fjárveitinganefnd
ekki þær upplýsingar, sem þeir
bæðu um, myndi hann fara í
pontu og lesa upp úr íslendinga-
sögum, þannig að engin mál
tækist að afgreiða fyrir jól.
Á fundi sameinaðs þings í gær
voru á dagskrá svör ráðherra við
fyrirspumum þingmanna. Áður en
sú umræða hófst, kvaddi ÓIi Þ.
Guðbjartsson (B/Sl), fulltrúi Borg-
araflokksins í fjárveitinganefnd, sér
hljóðs um þingsköp. Hann mót-
mælti vinnulagi sem viðhaft hefði
verið við afgreiðslu fjárlaga. Sagði
hann að nefndarmenn hefðu unnið
mikla vinnu í gjaldahlið fjárlag-
anna, en tekjuhliðin væri alveg í
lausu lofti. Beindi hann þeim til-
mælum til forseta að hann beitti
sér fyrir því að fulltrúar í fjárveit-
inganefnd gætu fengið upplýsingar
um mat Þjóðhagsstofnunar á áhrif-
um breytinga tekna stofnana ríkis-
sjóðs. Taldi hann óeðlilegt að
ríkisstjómin væri að vinna að skipt-
ingu tekna í fjárlögunum, þegar
búið væri að leggja íjárlagafrum-
varpið fyrir fjárveitinganefnd.
Hann gagnrýndi það einnig að á
sama tíma og bæði stjómarsinnar
og stjómarandstæðingar í fjárveit-
inganefnd væm bundnir þagnareiði
um þau störf, sem fram fæm í
nefndinni, væm ráðherrar með yfir-
lýsingar í fjölmiðlum um skiptingu
tekna í fjárlögum, jafnvel áður en
tillögur þessar væm kynntar fjár-
veitinganefnd. Taldi hann það og
vera móðgun við fjárveitinganefnd
að ríkisstjómin væri að ráðskast
með skiptingu tekna, þegar fmm-
varpið væri komið fyrir fjárveit-
inganefnd.
AIIHIKSI
Fastráðning
óperusöngvara
Birgir ísleifur Gunnarsson,
menntamálaráðherra, sagði í svari
við fyrirspum Geirs H. Haarde (S/
Rvk) um málefni ópemsöngvara, að
hann telji rétt að fastráða nokkra
íslenzka ópemsöngvara, með sama
hætti og dansarar væm ráðnir til
hins íslenzka dansflokks. Sú væri og
niðurstaða nefndar, sem Sverrir Her-
mannsson, fyrrverrandi mennta-
málaráðherra, skipaði til að fjalla um
framtíð ópemsöngs á íslandi, og
skilaði áliti fyrir skömmu, að stofna
bæri til sérstaks óperuflokks fyrir
atvinnusöngvara.
Geir Haarde (S/Rvk) fagnaði já-
kvæðum svömm menntamálaráð-
herra. Kvaðst hann binda vonir við
að á þessu máli yrði tekið eins og
sæmdi íslenzku menningarríki.
Fræðsluútvarp —
fjarkennsla
Menntamálaráðherra sagði í
svari við fyrirspum Danfríðar Skarp-
héðinsdóttur (Kvl/Vl.), að útvarpsráð
hefði jákvæða afstöðu til starfrækslu
flarkennslu í útvarpi/sjónvarpi, ef
fáist fjármunir á fjárlögum til þeirrar
starfsemi, samanber ákvæði útvarp-
slaga frá 1985. Ráðherra greindi og
frá störfum framkvæmdanefndar um
fjarkennslu, sem teldi mögulegt að
hefla flarkennslu með litlum fyrir-
vara, ef fjármagn fengist, í a.m.k.
Sighvatur Björgvinsson, (Afl/
Vf) formaður fjárveitinganefndar,
sagði að með þessari umræðu um
þingsköp, sem Óli hefði ekki hirt
um að segja sér frá að stæði til,
væri enn verið að tefja vinnu við
gerð ijárlaga. Ef takast ætti að
taka frumvarpið til annarrar um-
ræðu á mánudag, þyrftu tillögur
fjárveitinganefndar að vera komnar
í prentun á hádegi á fimmtudag.
Kvaðst Sighvatur hafa átt að vera
á fundi með hópi þingmanna þá um
morguninn, en orðið að fresta þ_ví.
Sighvatur kvað þetta upphlaup Óla
furðu sæta. Vissulega hefði verið
mikið álag í fjárveitinganefnd, þar
sem erindum hefði fjölgað gífur-
lega, en samvinna í nefndinnni hefði
verið mjög góð og lítið af kvörtun-
úm borist.
Albert Guðmundsson (B/Rvík)
kvaðst ekki þekkja til þess að áður
hefði tekjuhlið fjárlaganna ekki leg-
ið fyrir við framsetningu fjárlaga.
Hið upphaflega fjárlagafrumvarp
hefði að því er tekjuhliðina varðar
aðeins verið þingmannafrumvarp
og rétt áður en fjárveitinganefnd
hefðí afgreitt frá sér frumvarpið
hefði ríkisstjómin breytt því um
1000 milljónir. Þrátt fyrir þetta
væri áfram gert ráð fyrir hallalaus-
um fjárlögum og væri því eðlilegt
að beðið væri um upplýsingar.
Kvaðst hann myndu koma í veg
fyrir afgreiðslu mála í Alþingi fyrir
jól, ef umbeðnar upplýsingar kæmu
ekki fram.
Stefán Valgeirsson (Sl/Ne)
þakkaði Óla Þ. fyrir að hefja um-
ræðuna um afgreiðslu fjárlaga.
Beindi hann þeirri fyrirspurn til
forseta sameinaðs þings, hvort
hann teldi það ekki forkastanleg
vinnubrögð að leggja fram á síðustu
dögum þingsins til meðferðar 340
síðna flókið frumvarp um tollamál,
sem vegna anna væri vart tími til
að lesa yfir, hvað þá að meta áhrif
þess. „Ef einhvem tíma hefur verið
ástæða til þess að fresta jólum og
áramótum fram til páska, þá er það
núna,“ sagði Stefán og bætti því
við.að á tuttugu ára þingmanns-
ferli sínum hefði hann kynnst
mörgu vitlausu, en þetta væri það
vitlausasta.
fjórum greinum: endurmenntun
kennara, íslenzkukennslu fyrir al-
menning, kennslu í tölvufræðum
fyrir almenning, sem og fræðslu um
meðferð/vinnslu sjávarfangs.
Ráðherra sagði að hann hafí tjáð
framkvæmdanefnd um fjarkennslu
að hann teldi að móðurmálskennsla
ætti að hafa forgang. Það væri skoð-
un sín að stefna ætti að íslenzku-
kennslu á þessum vettvangi þegar á
næsta hausti.
Starfsleyfi erlendra
leiðsögnmanna
Jóhanna Sigurðardóttir, félags-
málaráðherra, sagði í svari við
fyrirspum frá Kristínu Einarsdóttur
og Danfríði Skarphéðinsdóttur, þing-
mönnum Kvennalista, að sömu
reglur giltu um starfslejrfí erlendra
leiðsögumanna hér á landi og starfs-
leyfí útlendinga í öðrum atvinnu-
greinum. Veitt hafí verið að meðaltali
Qögur slík leyfi á ári undanfarið, flest
fyrir milligöngu íslenzkra ferðaskrif-
stofa. Hinsvegar væru nokkur brögð
að því að erlendir ferðahópar kæmu
hingað, með eigin leiðsögumenn, án
samráðs við íslenzka ferðamálaaðila.
Danfriður Skarphéðinsdóttir
sagði að óheillaþróun hafí orði, að
þessu leyti, í starfí íslenzkra leið-
sögumanna. Víða væri bundið í lög
að innlendur leiðsögumaður skuli
fylgja erlendum ferðahópum.
Hreggviður Jónsson (B/Rn)
sagði að mikill fjöldi íslenzkra ferða-
Þorsteinn Pálsson, forsætisráð-
herra, sagði að nú reyndi meira á
samstarf meiri- og minnihluta en
oftast áður. Nú væri verið að setja
í lög viðamiklar kerfisbreytingar í
skatta- og tollamálum, sem langan
tíma hefði tekið að undirbúa og
þess vegna hefðu frumvörpin komið
svo seint. Hefðu þau vissulega
mátt koma fyrr. Þorsteinn kvaðst
hins vegar ekki vera sammála því,
að ríkisstjórnin gæti ekki komið
með tilmæli til fjárveitinganefndar
hvernig hún vildi sjá skiptingu
tekna í ijárlögum. Það hefði löngum
tíðkast að fulltrúar meirihlutans í
JÓN BALDVIN Hannibalsson,
fjármálaráðherra, mælti í neðri
deild Alþingis í gær fyrir þremur
frumvörpum ríkisstjórnarinnar
um breytingu á lögum um sölu-
skatt, vörugjald og tolla. Vegna
mikilla anna á Alþingi flutti hann
frumvörpin í samfellu, enda málin
svo nátengd að hans mati.
Jón Baldvin telur að hér séu á
ferðinni einhveijar viðamestu kerfis-
breytingar, sem gerðar hafa verið á
skattakerfinu. Feli þessar breytingar
meðal annars ( sér eftirfarandi:
Lækkun tolla og afnám sex annarra
gjalda, verulega fækkun undanþága
og samræmdan söluskatt, öruggari
tekjuöflun ríkissjóðs, stórbætt skatt-
skil og lækkun verðbólgu. Áætlað
er að þessar breytingar komi til fram-
kvæmda um leið og tekið verður upp
staðgreiðslukerfí skatta.
Mikilvægur þáttur þessara kerfís-
breytinga felst að sögn Jóns Baldvins
í víkkun núverandi söluskattsstofns,
þ.a. söluskattur leggst á allar neyslu-
vörur og með því dregið úr söluskatt-
sundanþágum og ofnýtingu
skattstofna, sem aftur leitt hefur til
meiri ásóknar í undanþágur. Einnig
verður allt eftirlit með þessum breyt-
ingum mun einfaldara.
manna færi ár hvert utan í fylgd
íslenzkra leiðsögumanna. Hann
spurði hvort ekki þyrfti að vera gagn-
kvæmni og samræmi í reglum um
starf íslenzkra leiðsögumanna er-
lendis og erlendra leiðsögumanna
hérlendis.
Landshlutaútvarp
Menntamálaráðherra sagði svæð-
isútvarp hafa starfað á Akureyri með
góðum árangri síðan 1982. Lands-
hlutaútvarp hafi og hafíð störf á
Egilsstöðum í nóvembermánuði
síðastliðnum. Þá væri unnið að svæð-
isútvarpi á ísafirði. Ekki væru
áætanir um fleiri svæðisútvörp á
vegum RUV í bráð. Þetta kom fram
í svari ráðherrans við fyrirspum frá
Danfríði Skarphéðinsdóttur.
Ráðherra las greinargerð frá
Markúsi Emi Antonssyni, útvarps-
stjóra, um þetta efni. Þar kom fram
að miklar breytingar á dreifíkerfí eru
nauðsynlegur undanfari þess að
hrinda í framkvæmd hugmyndum
um svæðisútvarpi í öllum kjördæm-
um landsins.
Ólögleg myndbönd
Vegna fyrirspumar Guðrúnar
Agnarsdóttur (K/Rvík) um niður-
stöðu skyndileitar lögreglunnar í
myndbandaleigum, sagði Jón Sig-
urðsson dómsmálaráðherra að þau
mál væru öll enn á rannsóknarstigi.
Ákvörðun um málshöfðun byði úr-
slita prófmáls sem nú væri fyrir
fjárveitinganefnd leituðu álits ríkis-
stjómar og ráðherra. Alls ekki væri
verið að reyna að skerða völd Al-
þingis.
Þorsteinn viðurkenndi aftur á
móti að það hefðu verið mistök af
hálfu ríkisstjómarinnar að kynna
hugmyndir sínar fyrir fjölmiðlum á
undan þingmönnum. „Fjármálaráð-
herra hefur tekið undir þessi
sjónarmið þingmanna og beðist af-
sökunar." Þorsteinn gat þess og að
Þjóðhagsstofnun hefði metið
tekjuáætlun fjárlagafrumvarpsins
og að hefð væri fyrir því að þær
upplýsingar kæmu fram við þriðju
Breytingamar, sem söluskatts-
frumvarpið felur í sér, eru eftirfar-
andi:
1. Matvæli verða á ný að fullu sölu-
skattsskyld.
2. Söluskattur verður að nýju lagður
á heilsuræktarstofur, nuddstofur,
ljósastofur, aðgangseyri að íslensk-
um kvikmyndum og fleiri undan-
þegnum skemmtunum, og kaup á
einkaflugvélum og eldsneyti fyrir
þær.
3. Fallið frá skiptingu sölugjalds í
almennan söluskatt, söluskattsauka,
orkujöfnunargjald og húsnæðisgjald.
4. Undanþágugreinar laganna sam-
einaðar og gerðar fyllri.
5. Undanþáguheimildir í íjárlögum
og sérlögum verði framvegis í lögum
um söluskatt.
Jafnhliða þessum breytingum á
söluskatti eru fyrirhuguð lækkun
tolla og sex mismunandi vöm- og
aðflutningsgjöld lögð niður. í stað
þeirra verði tekið upp eitt vörugjald,
14%, sem leggist á nokkuð skýrt
afmarkaða vöruflokka. Jafnframt
þessu eru hæstu tollar lækkaðir úr
80% í 30%, að tóbaki og bensíni
undanskildu. Þá er og gert ráð fyrir
því að fella matartolla niður, svo og
Hæstarétti. í svari dómsmálaráð-
herra kom og fram að lagt var hald
á samanlagt 14.199 myndbönd á
höfuðborgarsvæðinu; flest vegna
gruns um brot á höfundarréttarlög-
um, en einnig talsverður fjöldi vegna
ólöglegrar fjölfóldunar og kláms og
ofbeldis. Dómsmálaráðherra útilok-
aði ekki frekari skyndileitir.
Geðsjúkir fangar
í tilefni af fyrirspum Guðrúnar
Helgadóttur, (Abl/Rvík) til heil-
brigðisráðherra, hvort vistun geð-
veiks fólks í fangelsum samrýmdist
lögum um heilbrigðisþjónustu, sagði
Guðmundur Bjamason heilbrigðis-
ráðherra að í lögum um heilbrigðis-
þjónustu væru engin ákvæði um
vistun geðveikra fanga á heilbrigðis-
stofnunum. Benti hann og á að
ákvaaði 3.gr. laga 38/1973 um fang-
elsi og vinnuhæli gerði ráð fyrir deild
fyrir geðveika. „Það er því í full-
komnu Samræmi við ákvæði þessara
laga að vista geðsjúkt fólk í fangels-
um,“ sagði Guðmundur.
Jón Sigurðsson, dómsmálaráð-
herra sagði í tilefni fyrirspumarinnar
að í væntanlegu ffumvarpi um fang-
elsismál, sem hann hygðist leggja
fram innan tíðar, yrði gert ráð fyrir
því annars vegar að geðsjúklingar
dveldust ekki ( fangelsum og hins
vegar að þeir fangar, sem yrðu geð-
veikir meðan á afplánun stæði, gætu
fengið vist á geðsjúkrahúsum og að
sú vist kæmi til frádráttar fangavist-
inni.
Albert Guðmundsson
umræðu fjárlagafrumvarpsins. „Að
sjálfsögðu munu þingmenn fá þess-
ar upplýsingar þegar þær korna,"
sagði forsætisráðherra.
verða felld niður gjöld og tollar af.
tækjum og varahlutum ýmiss konar
til landbúnaðar og þjónustuiðnaðar.
„Þessi breyting hefur ( för með
sér talsverða röskun á verðhlutföllum
innanlands. Eru þess jafnvel dæmi
að einstakar vörutegundir lækki um
meira en helming meðan aðrar
hækka um 15—20%,“ sagði Jón Bald-
vin. Taldi Jón erfitt að komast hjá
þessu nema með því að ganga þvert
á megintilgang breytingarinnar um
einföldun og bætt eftirlit.
Jón benti og á að með lækkun
aðflutningsgjalda lækkaði sölu*"
skattsstofn og það eitt sér þýddi
tekjuminnkun. Sagði Jón að áætlað
væri að ríkissjóður yrði af 4,5 millj-
örðum með þessum tollalækkunum
og niðurfellingum gjalda. Þessu
tekjutapi verður mætt með upptöku
nýs vörugjalds og breikkun sölu-
skattsstofns.
Um auknar skattbyrðar almennt
sagði Jón: „Það er mikilvægt að það
komi skýrt fram, að þessar keiifís-
breytingar fela ekki í sér aukna
skattbyrði á almenning frá því sem
gert var ráð fyrir í fjárlagafrum-
varpinu, heldur er einungis verið að
færa tekjuöflunina á milli einstakra
tekju- og gjaldstofna. Með öðrum
orðum, þeir rúmlega tveir milljarðar
króna, sem kerfisbreytingin skilar
umffarn áætlun flárlagafrumvarps,
fara rakleiðis út aftur ( auknum nið-
urgreiðslum á helstu nauðsynjavör-
um, hærri ellilífeyri og auknum
bamabótum. Skattbyrðin er því
óbreytt fyrir og eftir breytinguna.“
Um áhrifín á verðlag f landinu og
kostnað heimilanna sagði Jón Bald-
vin að framfærsluvísitalan breyttist
ekki, byggingarvísitala lækkaði um
rúmlega 2% og lánskjaravísitala
lækkaði um tæplega 1%. Verð á
búvöru hækkaði ekki og aðrar mat-
vörur ýmist hækkuðu, lækkuðu eða
stæðu í stað. Tollalækkanir og afnám
vörugjalds hefði og í för með sér
verðlækkun ýmissa vara.
Jón kvaðst ekki vildu draga dul á
það að matarútgjöld heimilanna
hækkuðu með þessum breytingum.
Argasta blekking væri að halda því
fram að þau hækkuðu um fjórðung,
hið rétta væri 7%. Þetta samsvaraði
1.800 krónum á mánuði hjá vísitölu-
fjölskyldu. Hann benti hins vegar á
að framfærslukostnaður héldist samt
sem áður óbreyttur, enda vigtuðu
matvælakaup aðeins þriðjung hjá
vísitöluQölskyldunni og önnur útgjöld
lækkuðu um sömu krónutölu. „Þrátt
fyrir að þessar aðgerðir komi út á
sléttu gagnvart meðafjölskyldunni,
þá hefur ríkisstjómin ákveðið að tiT
viðbótar komi auknar niðurgreiðslur
upp á 600 milljónir í auknar lífeyris-
greiðslur og bamabætur," sagði Jón
Baldvin Hannibalsson fjármálaráð-
herra ríkisstjómar Þorsteins Páls-
sonar og lagði til að frumvarpinu
yrði vísað til annarrar umræðu og
fjárhags- og viðskiptanefndar.
Stuttar þingfréttir
Kerfisbreytingar ríkisstj órnarinnar í skatta- og tollamálum:
Skattbyrði og framfærslu-
kostnaður óbreytt eftir sem áður
- sagði Jón Baldvin Hannibalsson, fjármálaráðherra