Morgunblaðið - 24.12.1987, Qupperneq 33

i-
32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. DESEMBER 1987
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. DESEMBER 1987
33

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakið.
Listin,
lífið o g trúin
Sköpunarþrá mannsins,
menning hans, lífsviðhorf
og lífskjör tvinnast saman með
órjúfanlegum hætti í trúar-
' brögðunum. Við dáumst að
náttúrunni, sköpunarverkinu
öllu, dýrunum, blómunum og
hafinu. Okkur er jafnframt
ljóst að í stokkum og steinum
býr ekki sá kraftur, sem verð-
ur til af innri þörf og háleitum
markmiðum trúarinnar.
Fyrir 65 árum ritaði Sigurð-
ur Nordal grein hér í Morgun-
blaðið til heiðurs Páli ísólfs-
syni, orgelleikara og tónskáldi.
Hún er endurbirt í ritsafni Sig-
urðar, sem kom út núna fyrir
jólin. Þar segir meðal annars:
„Eg gef lítið fyrir trúarlífið
okkar, ef menn þykjast sækja
meira af guðsblessun á trú-
málafundi en í tónverk Bachs.
Goethe segir um tónlist hans
í bréfi til Zelters: „Mér var sem
eg hlustaði á eintal hins eilífa
samhljóms, eg þóttist finna,
hvemig drottni hefði verið inn-
anbijósts, þegar hann var að
skapa heiminn.“ Betur verður
þessu varla lýst með almenn-
um orðum, betur verður varla
lýst þeirri hlið tónlistarinnar,
sem hvorki er stærðfræði né
leikni, heldur andlegt efni, öll-
um opið að nokkuru og engum
til fullrar hlítar. Tónlistin er
ekki óskapnaður og samt ekki
eftirlíking neins, sem skapað
er. Hún lætur ekki tímann
auðan og fýllir þó ekki hugann
og tímann á venjulegan hátt.
Þess vegna er hugurinn svo
nærri sínu innsta eðli undir
áhrifum tónanna og engin list-
arreynsla nær trúarreynslunni
en hrifning af mestu tónverk-
um.“
Líklega höfum við aldrei
heyrt jafnmikið af léttri tónlist
og nú og þá einkum vegna
síbyljunnar í fjölmiðlunum.
Sumt af þessu er hávaði og
glamur eitt, en annað vinsæl
afþreying. Mörg þessara laga
eru við íslenska texta og ber
að fagna því, þótt þeir séu að
vísu harla misjafnir að gæðum.
Ættu framleiðendur að leggja
áherslu á meiri gæði að þessu
leyti, svo mikilvægt sem það
er að ungt fólk á íslandi sé
agað við listræn tök og fram-
leiðslu sem byggir á arfí okkar.
Það fer ekki á milli mála
að sumt af þessu efni er í and-
stöðu við ummæli Sigurðar
Nordals. Það er ekki í tengsl-
um við hið fegursta og besta,
kjarna sjálfrar tilveru manns-
ins, trúna og andlegan styrk.
Ögrun samtímans er ekki fólg-
in í því að láta undan glamri
og vondum textum.
Reisulegir turnar og glæstar
hvelfingar, steindir gluggar og
tignarleg listaverk í máli og
myndum eru sýnilegur vottur
þess eins og tónlistin, að
kristnir menn vilja sýna trú
sína og virðingu fyrir almætt-
inu í verki, virðingu fyrir
jólabaminu, sem lagt var í jötu
en ríkir þó á himnum hátt.
Þannig hafa margir farið í
langferð, staðið í sporum vitr-
inganna og fært fram gjafir
sínar. Þau sýnilegu tákn eiga
að vera okkur áminning um
hitt, sem kostar ekki jafn
mikla fjármuni, líkamlega
orku og erfiði, að halda hinu
andlega efni trúarbragðanna
hátt á loft og sækjast eftir að
sýna í starfi virðingu fyrir boð-
skap Krists. A það vantar
mikið í þjóðfélagi okkar. Við
látum eftir okkur að takast
hart á um það, sem léttvægt
er. Okkur er of gjamt að ýta
því til hliðar eða leyfa að þró-
ast af sjálfu sér, sem ekki
vinnst nema með andlegum
þrótti, sterkum vilja, aga og
þolgæði. Hin stundlegu gæði
eru okkur of ofarlega í huga.
Langvinn baráttumál víkja
fyrir stundarhagsmunum. Það
sem litlu skiptir samkvæmt
algiidum mælikvarða fyllir
hugann og tímann.
„Og hver yðar getur með
áhyggjum aukið spönn við ald-
ur sinn?“ spyr Jesús Kristur
og heldur áfram: „Fyrst þér
nú orkið ekki svo litlu, hví lát-
ið þér allt hitt valda yður
áhyggjum? Hyggið að liljun-
um, hversu þær vaxa. Hvorki
vinna þær né spinna. En ég
segi yður: Jafnvel Salómon í
allri sinni dýrð var ekki svo
búinn sem ein þeirra.
Fyrst Guð skrýðir svo grasið
á vellinum, sem í dag stendur,
en á morgun verður í ofn kast-
að, hve miklu fremur mun
hann þá klæða yður, þér trú-
litlir!"
Minnumst þessara orða á
helgum jólum og gefum okkur
tóm til þess að lifa í anda
þeirra. Með ósk um að það
takist ámar Morgunblaðið les-
endum sínum og landsmönn-
um ölium gleðilegra jóla.
Flestir skreyta jólatréð
á Þorláksmessukvöld
... og flestir eru heimakærir á aðfangadagskvöld
MEIRA en helmingur ís-
lendinga skreytir jólatréð á
Þorláksmessukvöld og tæp-
lega 80% landsmanna
borðar heima hjá sér á að-
fangadagskvöld samkvæmt
könnun sem Hagvangur
gerði á jólasiðum Islend-
inga. Sterk hefð virðist ríkja
hjá íslendingum í þessum
málum, en aðeins um 0,1%
og 0,3% þeirra sem þátt tóku
í könnunninni voru í vafa
þegar þeir voru spurðir
hvenær þeir skreyttu jóla-
Hvenær skreytið þið yfirleitt Jólatréð ?
Svör % Karlar.'y’o Konur,%
Höfum ekki jólatré 23 2,9 4,1 1,9
Fyrir Þorláksmessu 94 12,0 13,1 11,1
Á Þorláksmessu 60 7,7 5,4 9,7
Á Þorláksmessukvöld 438 56,1 54,5 57,5
Á aðfangadagsmorgun 39 5,0 4,6 5,3
Áaðfangadag 92 11,8 .13,1 10,6
Mjög misjafnt 34 4,4 4,9 3,9
Veitekki 1 0,1 0,3 0,0
tréð og hvar þeir borðuðu á.
aðfangadagskvöld.
Könnunin fór fram um síðustu
mánaðamót. Alls voru eitt þúsund
manns í úrtakinu og svöruðu
78,1% þeirra. Þeir sem þátt tóku
í könnuninni skreyta flestir jóla-
tréð á Þorláksmessukvöld, eða
56,1%. Vestfirðingar eru hvað
harðastir að halda þessari hefð,
en 71% þeirra skreytir á Þorláks-
messukvöldi.
Svolítið er breytilegt eftir aldri
hvenær fólk skreytir jólatréð.
Greinilegt er að yngra fólkið
skreytir frekar á Þorláksmessu-
kvöld, eða um 67% þeirra þátttak-
enda sem eru á aldrinum 18—24
ára. Eldra fólkið virðist forsjálla
og um 20% þátttakenda yfir 50
ára skreytir tréð fyrir Þorláks-
messu eða á Þorláksmessudág.
Flestir þeirra sem skreyta jóla-
Ik
Samtals
781 100,0
Þau sem svöruðu FYRIR ÞORLAKSMESSU og A ÞORLAKSMESSU
eða Á ÞORLÁKSMESSUKVÖLD eða Á AÐFANGADAGSMORGUN og Á AÐFANGADAG, eftir aldri
Fyrir þorláksmessu
og á Þorláksmessu
14,9%
Á Þorláksmessukvöld
18-24 ára
25-29 ára
30-39 ára
40-49 ára
50-59 ára
60 + ára
19,4%
16,1%
16,2%
27,3%
29,2%
47,7%
38,2%
Fyrir þorláksmessu og
á Þorláksmessu,
eftir landshlutum
Á Þorláksmessukvöld, eftir landshlutum
Vestfirðir
Reykjanes
25,0
Reykjavík
58,3%
Reykjanes l—-
53,9%
Á aðfangadagsmorgun og
á aðfangadag,
Hvar borðar þú yfirleitt á aðfangadagskvöldð ?
Svör % Karlar,% Konur,%
Heima 605 77,5 77,7 77,3
Hjá foreldrum/ tengdaforeldrum 122 15,6 15,3 15,9
Hjá börnum/ tengdabörnum 17 2,2 1,9 2,4
Hjá öðrum ættingjum/ vinum 19 2,4 3,0 .1,9
Mjög misjafnt 16 2,0 1,9 2,2
Veit ekki 2 0,3 0,3 0,2
tréð á aðfangadagsmorgun eða á
aðfangadag búa á Suðurlandi og
Austurlandi, en alls skreyta 22,7%
þeirra sem búa í dreifbýli jólatréð
á aðfangadag.
Lang flestir íslendingar borða
heima á aðfangadagskvöld, eða
77,5%. Tæplega 16% landsmanna
borðar þó hjá foreldrum eða
tengdaforeldrum. Aðrir sögðust
borða hjá börnum og tengdaböm-
um og hjá öðrum ættingjum og
nokkrir sögðu að það væri
misjafnt hvar þeir borða á að-
fangadagskvöld. Það skal tekið
fram að aðeins var spurt hvar
fólk borðar á aðfangadagskvöld,
ekki um það hvar menn dvelja um
kvöldið.
Einn aldurshópur sker sig veru-
lega úr þegar spurt er hvar borðað
er á aðfangadagskvöld. Er það
fólk á aldrinum 25—29 ára, en
yfír 40% þeigra borðar hjá foreld-
rum og tengdaforeldmm. Gera
má ráð fyrir að þetta sé í mörgum
tilvikum fólk sem nýbúið er að
stofna sitt eigið heimili og á ung
böm. Bendir því allt til þess að
vinsælt sé hjá ömmu og afa að
bjóða unga fólkinu og bamabörn-
unum að borða hjá þeim á
aðfangadagskvöld.
Samtals
781 100,0
Þau sem svöruðu HEIMA eða HJÁ FORELDRUM/ TENGDAFORELDRUM, eftir aldri
Heima Hjá foreldrum/ tengdaforeldrum
18-24 ára
69,7%
25-29 árá
30-39 ára
40-49 ára
50-59 ára
60 + ára
51,0%
82,8%
87,8%
]79,8% 0,0%
mHmKmmmammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmKaammammmmaHmmmmmamam
6,5%
89,1% []l,8%
tamsaKmBmmammmammmmmammmmmmmmmmmmmaa
T
Jöfnuður í ríkisfjár-
máliun undirstaða jafn-
vægis efnahagslífsins
segir Þorsteinn Pálsson
ÞORSTEINN Pálsson forsætisráðherra segir að sú ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar að ná jöfnuði í ríkisfjármálum a næsta ári, sé undir-
stöðuatriði í þeirri viðleitni að ná jafnvægi í efnahagslífinu á næsta
ári, ná niður verðbólgu og lækka vexti. Hinsvegar séu framundan
vandasöm verkefni vegna léglegrar afkomu útflutningsgreina, og
kjarasamninga.
Jón Baldvin Hannibalsson l]ár-
málaráðherra lýsti því yfir í þing-
ræðu í síðustu viku að Ijóst væri
að ríkisstjórnin þyrfti að grípa til
víðtækra efnahagsráðstafana þegar
búið væri að afgreiða n'kisfjármálin
og í samtali við Morgunblaðið á
sunnudag rakti hann nokkur atriði
sem hann taldi að stjórnin þyrfti
að taka á. Þar sagði hann m.a. að
koma þyrfti böndum á fjármagns-
markaðinn og koma á hóflegum
raunvöxtum, t.d. með því að að
hætta að binda ráðstöfunarfé lífeyr-
issjóðanna í byggingarlánasjóðum
ríkisins, endurskipuleggja verð-
bréfamarkaðinn og taka reglur um
lánskjaravísitölu til endurskoðunar.
Þorsteinn vildi ekki tjá sig um
ofangreind atriði sérstaklega, en
sagði það ljóst að bregðast þyrfti
við þcim nýja vanda sem íslending-
ar stæðu frammi fyrir vegna
versnandi viðskiptakjara síðustu
vikur með lækkun bandaríkjadoll-
ars og horfum á meiri viðskiptahalla
en áður var gert ráð fyrir. „Ríkis-
stjórnin hefur litið á það sem
höfuðverkefni að ljúka fjárlagaaf-
greiðslu og þeim tekjuöflunarfrum-
vörpum sem fjármálaráðherra hefur
lagt fram í tengslum við íjárlög.
Sú ákvörðun að ná jöfnuði í ríkis-
fjármálum strax á næsta ári er
veigamikill þáttur og undirstöðuat-
riði varðandi þá viðleitni að ná betra
jafnvægi í efnahagslífinu á næsta
ári, minni verðbólgu og lægri vöxt-
um. En framundan eru vandasöm
verkefni vegna léglegrar afkomu,
einkanlega útflutningsgreina, og
kjarasamninga,“ sagði Þorsteinn
Pálsson.
Sérstök þörf á að-
gerðum varðandi
peningamarkaðinn
segir Steingrímur Hermannsson
STEINGRÍMUR Hermannsson utanríkisráðherra segist vera sani-
mála Jóni Baldvin Hannibalssyni fjármálaráðherra um að ríkisstjóm-
in þurfi að gera viðtækar ráðstafanir í efnahagsmálum, sérstaklega
varðandi peningamarkaðinn. Hann segir þetta ekki hafa verið rætt
í ríkisstjórn en hann efi ekki að forsætisráðherra hafi fmmkvæði
um það ef eitthvað hlé skapast. Steingrimur segir sérstaka þurfa
að taka á þenslu og peningamálum.
„Ég er þeirrar skoðunar, sem ég ert verið á stórum þáttum peninga-
hef hvað eftir annað iýst, að það
verði að koma miklu sterkari bönd-
um á þennan peningamarkað,"
sagðj Steingrímur við Morgunblað-
ið. „í þessu þjóðfélagi okkar, sem
er í engu jafnvægi, þá gilda ekki
sömu markaðslögmál og í þjóðfé-
lögum þar sem verðbólga er kannski
3-5% og jafnvægi á peningamark-
aði. Ég vísa gjarnan til erindis
Tryggva Pálssonar' þar sem hann
sagði að efirlit hafi skort eða ekk-
markaðar, eins og til dæmis
kaupleigu, erlendum lántökum og
svo framvegis. Ég óttast að mjög
margir séu djúpt sokknir í það fen
að taka kaupleigu- eða skuldabréf-
alán með miklu hærri vöxtum en
viðurkenndir eru í bankakerfinu og
mér skilst að það sé orðið algeng-
ara en ekki að kröfur séu seldar
með afföllum, enda kaupa þessi
ávöxtunarfyrirtæki upp hvert gjald-
þrota fýrirtækið eftir annað.“
I samtali við Morgunblaðið sl.
sunnudag sagði fjármálaráðherra
að endurskoða þyrfti reglur um vfsi-
tölubindingu. Steingrímur sagði að
það hefði oft verið rætt, meðal ann-
ars í síðustu ríkisstjóm, að endur-
skoða verðtryggingu og vísitölu-
bindingu lána. „Við komust þó ekki
langt með það því Seðlabankinn
skaut flestar hugmyndimar í kaf.
Við komum því þó í gegn að lán-
skjaravísitalan var endurskoðuð
mánaðarlega, en ekki á 3ja mánaða
fresti, en ég er ekki viss um að við
getum breytt svo miklu þar um, því
það em orðnar svo miklar skuld-
bindingar á núverandi lánskjara-
vísitölu. Ég held þó að ef takist að
koma verðbólgu niður fyrir 10%
eigi að afnema alla vísitölubindingu
fjármagns," sagði Steingrímur Her-
mannsson.
Uppörvun að fá Luft-
hansa tíl samstarfs
- segir Lucien Shummer, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri viðskiptasviðs hjá Cargolux
örvun að hafa fengið jafn öflugt
flugfélag og Lufthansa til sam-
starfs við okkur, sagði Shummer
að lokum.
Lufthansa telur greinilega, að Cargolux eigi framtíð fyrir sér.
Jafnframt er líklegt, að Lufthansa álíti það hagkvæmt að eiga að-
gang að flugvellinum hér í Luxemborg. Þetta kann líka að vera
einn þáttur i viðleitni Lufthansa til að færa út starfsemi sína til
undirbúnings þvi, að Evrópubandalagið verður gert að einum heima-
markaði 1992.
Þetta kom m. a. fram í viðtali,
sem Lucien Shummer, aðstoðar-
framkvæmdastjóri viðskiptasviðs
hjá flugfélaginu Cargolux í Luxem-
borg, átti við Morgunblaðið, en þar
var hann spurður álits á kaupum
Lufthansa á 24,5% af hlutafé Car-
golux 26. nóvember sl. Shummer
sagði, að Lufthansa virtist hafa
fullan hug á því að láta Cargolux
starfa áfram sem sjálfstætt flugfé-
lag með svipuðu sniði og það gerði
nú. Þannig yrði engin breyting á
stjórn félagsins að svo komnu.
Hann tilgreindi hins vegar ekki, af
hveijum Lufthansa hefði keypt
hlutabréfin.
Cargolux á nú þijár flugvélar,
sem allar eru í vöruflutningum.
Fljúga þær einkum til Austurlanda
Qær, eins og Dubai, Singapore,
Taiwan, Japans og Thailands, en
einnig til þriggja borga í Banda-
ríkjunum, það er San Francisco,
Seattle og Miami. Á sínum tíma
áttu Flugleiðir hlut í Cargolux, en
Shummer sagði, að Flugleiðir hefðu
selt hlutafé sitt í félaginu í fyrra.
Lucien Schummer var spurður
að því, hvort Cargolux hygðist nú
færa út kvíamar og auka flugflota
sinn. Sagði hann þá, að mjög erfítt
væri nú að fá flugvélar til vöruflutn-
inga. Þær lægju einfaldlega ekki á
lausu og að sinni væru engin áform
uppi um að auka við flugflota fé-
lagsins.
- En það er vissulega mikil upp-
Bæklingur um
uppeldisrétt
og -skyldu
Rannsóknastofnun uppeldis-
mála hefur gefið út bæklinginn
„Uppeldisréttur - uppeldis-
skylda“ eftir Sigurð Pálsson. Að
sögn höfundarins fjallar bækl-
ingnrinn um réttindi og skyldur
foreldra og stofnana til að fræða
og ala upp börn.
„Kveikjan að þessari ritgerð
minni er þörfin á að vekja fólk til
umhugsunar um þessi mál. Hún
fjallar m.a. um rétt foreldra til að
ráða uppeldismótun og menntun
bama sinna en það jaðrar við það
að íslensk löggjöf tryggi ekki rétt
foreldra gagnvart bömum sínum,“
sagði Sigurður í samtali við Morg-
unblaðið.