Morgunblaðið - 14.02.1988, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1988
23
Helgi Jónsspn við tré-
skurðinn. Á veggnum
sést hluti af verkefna-
safni skólans.
væri þijátíu og þriggja ára að aldri
og starfaði sem loftskeytamaður í
Gufunesi.
Fyrir fimm árum „plataði"
frænka Önnu hana á tréskurðar-
námskeið og nú stundar hún
tréskurðamámið á þriðja.og §órða
stigi. „Ég er núna aðallega að fást
„akantus“ sem er á fjórða stigi,
mér fínnst skrautverk skemmti-
legra en hrein myndverk."
Er tréskurður ekki óskaplegur
vandi?
„Það geta allir gert þetta, menn
verða bara að byija á byijuninni
og gefa sér tíma.“
Getur þú þekkt eigin gripi frá
öðrum gerðum eftir sömu fyrir-
mynd?
„Já, það skilja allir eitthvað eftir
af sjálfum sér í verkinu."
Hvað gerir þú við þá gripi sem
þú býrð til?
„Sumt á ég ennþá en sumt hef
ég gefið vinum og ættingjum."
Aðspurð sagðist Anna verða að
viðurkenna að það hefði komið fyr-
ir að hún hefði skorið sig. — En
þá hefði verið haft á orði að um
hreinan listaskurð væri að ræða.
Bjarai Egilsson segir að menn eigi ekki að flýta sér við tréskurð.
núna er þrettán ára og sá elsti átta-
tíu og sex. Skólinn er frístundaskóli
sem starfar aðallega á kvöldin og
á laugardögum. Námsþátttaka er
frá tveimur mánuðum og allt upp
í tíu ár, eftir vilja þátttakenda."
Eru nemendur þfnir eingöngu frá
Reykjavík?
„Nei, alls ekki. Fólk kemur í
reglubundna tfma einu sinni í viku
frá Akranesi, Selfossi og Keflavík
en fólk sem kemur lengra að dvelur
í borginni og fær þá fleiri kennslu-
stundir á meðan."
Fundarhamarinn
brotnaði
Nú hefur þú starfað lengi við
tréskurð, þó með hléum sé. Hvaða
grip telur þú merkastan af þeim
sem þú hefur unnið við?
„Sá hlutur sem einna helst má
telja sögulegan eða jafnvel heims-
pólitískan var fundarhamarinn hans
Ásmundar Sveinssonar. Eins og
menn kannski vita, lærði sá ágæti
myndhöggvari tréskurð áður en
hann lagði fyrir sig höggmynda-
gerð. Nú bar svo til árið 1952 að
rfkisstjórn íslands fékk Ásmund til
að gera fundarhamar sem gefa
skyldi allsheijarþingi Sameinuðu
þjóðanna. Gerði Ásmundur hamar-
inn úr völdum viði og kom síðan
með hann til þáverandi meistara
míns og bað hann að skera áletrun
í gripinn. Meistarinn teiknaði letrið
og rétti mér síðan hamarinn og
sagði mér að skera. Var nú hamar-
inn sendur vestur um haf og fréttist
ekki af honum fyrr en 1960 er
Anna Lilja Jónsdóttir við tréskurðinn.
Khrústsjov, þáverandi Sovétleið-
togi, sat fund allsheijarþingsins.
Upphófust nú mikil læti í þingsal,
svo að forseti þingsins, Boland frá
írlandi, barði helst til fast með
Ásmundarhamri, svo hann brotn-
aði. Ekki þori ég að fullyrða að á
þessum fundi hafi Khrústsjov notað
skóinn sinn fyrir fundarhamar en
hann vakti mikla athygli með því í
þessari Ameríkuferð."
Hvaða tréskurðarverk eru helst
keypt?
„Mín vinna hefur að langmestu
lejiti verið í tengslum við skólann.
ÞÓ hef ég gert nokkur verk fyrir
kirkjur og þá oftast minningargjaf-
ir. Einnig þó nokkuð af tréskiltum
sem virðast njóta vaxandi vinsælda.
Eina sjáanlega leiðin til að halda
lífi í fallegum tréskurði sem list-
grein sýnist mér sú, að meta hann
til verðmæta á sama hátt og góð
málverk. Falleg tréskurðarmynd á
stofuvegg andar frá sér hlýju efnis-
ins, auk þess má „spila" á hana
með markvissri lýsingu. Þetta
mættu ungir listamenn á uppleið
gjarnan hafa í huga.“
Ekki hættulegt
tómstundagaman
Fulltrúa Morgunblaðsins lék
hugur á að að sjá hvemig vinnu-
brögðum við tréskurð væri háttað.
Nemendur hafa fyrirmynd („mód-
el“) fyrir augum. Þeir fá útlínu-
teikningu sem er yfirfærð á viðinn
með kalkipappír. Því næst er högg-
við í línumar og tálgað með
margvíslegum gerðum tréskurðar-
jáma. Lágmarksfjöldi járna í byijun
er tólf til fimmtán, upplýsti Hannes.
Við athugun á áhöldunum fór
ekki hjá því að það vekti eftirtekt
hve beitt þessi áhöld vom. Blaða-
maður spurði því Hannes Flosason
hvort notkun þeirra sé ekki hættu-
leg. Hann svaraði: „í byrjun legg
ég megináherslu á réttar handstöð-
ur og rétta beitingu jámanna. Strax
í lok fyrsta verkefnis hafa nemend-
ur fengið þessa leiðsögn og síðan
árétta ég þessi atriði sífellt á meðan
nemandi er hjá mér. Þetta er al-
gjört undirstöðuatriði til þess að
árangur náist. Beiting Kkamans
verður að vera rétt hvort sem um
er að ræða tréskurð eða tónlistar-
iðkun.“
Blaðamaður Morgunblaðsins
spurði Hannes hvenær hann yrði
var við „persónueinkenni" í verkum
nemenda sinna og ef svo væri,
hvenær þau kæmu í ljós. Hannes
sagði: „Sérhvert verk hefur sín per-
sónueinkenni og engin tvö verk eru
eins þótt þau séu unnin eftir sömu .
fyrirmynd. Samanburð má gera á
tveimur söngvurum sem syngja
sama lagið, en þó á svo ákaflega
mismunandi hátt.
Gildi tréskurðarverks fyrir þann
sem það sker liggur ekki aðeins í
ánægjunni við gerð hlutarins, held-
ur einnig í því að skoða hann og
snerta, kannski löngu síðar og upp-
lifa aftur í huga sér stundimar sem
fóm í þessa sköpun."
Fulltrúa Morgunblaðsins lék
hugur á að fá upplýst hversu lengi
væri verið að búa til til dæmis
spjald á gestabók. „Hér í skólanum
höfum við snúið við venjulegri tíma-
mælingu eins og hún gerist í
atvinnulífinu. Við spyijum ekki hve
lengi við emm að vinna hvert verk
heldur hve mikla kunnáttu, æfingu
og ánægju við getum fengið út úr
hveijum hlut sem við geram. Oft
má segja: Því lengur því betra. Við
eigum aðeins mínútuna, augnablik-
ið sem við lifum á og ef við njótum
þess sem við emm að gera viljum
við að mínúturnar okkar verði sem
flestar. Þetta viðhorf hefur sérstaka
þýðingu fyrir eftirlaunafólkið mitt
og þá sem um miðjan aldur hefja
undirbúning þeirra ára. Þar að auki
er tréskurður frábært móteitur
gegn streitu."
Hreinn listaskurður
— ífingurinn
Fulltrúi Morgunblaðsins gekk um
kennslustofuna í skóla Hannesar
Flosasonar og fór höndum um
smíðisgripina. Allt í einu tmfluðu
upphrópanir skólameistarans þessa
listrænu upplifun. „Fínlegt, fallegt,
rétt spenna og form.“ Lærimeistar-
inn var önnum kafinn við að skoða
handverk Önnu Lilju Jónsdóttur.
Blaðamaður tók Önnu tali. Að-
spurð upplýsti hún hann um að hún
Verkfærin
verða að bíta
Bjarni Egilsson er sextíu og
þriggja ára, kvæntur og starfar sem
umsjónarmaður með dagheimilum
Styrktarfélags vangefinna og fatl-
aðra. Hann hafði lengi langað til
að læra tréskurð en fyrst fyrir
þremur ámm hefði hann látið verða
afþví. — Og nú stundar Bjami nám
í skurðlistaskólanum á þriðja og
fjórða stigi.
Aðspurður sagði Bjami að það
þyrfti nokkra þrautseigju við tré-
skurðinn og það þýddi ekkert að
flýta sér. Ennfremur tjáði Bjami
fulltrúa Morgunblaðsins að viðar-
tegundir væm miserfíðar, mahóní
væri til dæmis létt og auðvelt í
skurði en eik væri aftur á móti
þyngri og þá þyrfti mikið að höggva
og beija. Það væri mikilvægt að
halda góðu biti í verkfæmnum en
það væri einnig kennt í skólanum.
Bjami kvaðst geyma námsverk-
efnin sem gerðu honum mögulegt
að styðjast við þau við sína eigin
hönnun á gjöfum til vina og kunn-
ingja.
Þér verður ekki
visað út
Heimir Hallsson er tuttugu og
þriggja ára, kvæntur og starfar í
verslunarmiðstöðinni Kaupstað.
Heimir sá nokkra smíðisgripi hjá
kunningja sínum sem er nemandi í
skurðlistaskólanum; hann langaði
líka til að prófa og var vel tekið.
Heimir sagði að tréskurður
krefðist þolinmæði og einbeitni en
þetta væri mjög góð afþreying og
jafnaðist fyllilega á við tíu tíma
svefn.
Blaðamaður innti Heimi eftir því
hvort þekkti eigin gripi, hefði jafn-
vel eigin persónulegan stíl. „Já, ég
myndi nú ætla það. Ég er hrifnari
af grófari skurði heldur en hámá-
kvæmri fínvinnu. Það má sjást að
viðurinn er tálgaður."
Heimir tjáði fulltrúa Morgun-
blaðsins að smíðisgripir sínir
söfnuðust fyrir heima hjá honum.
Hann skoðaði þá stundum og at-
hugaði hvað hann gæti nýtt sér til
að gera aðra gripi. Til.dæmis sótt
fyrirmynd úr einu verki og skorið
hana út í öðm, með nauðsynlegum
breytingum. Það væm margir
möguleikar í tréskurði.
I þá mund sem blaðamaður er
að yfirgefa staðinn vindur sér ung
stúlka inn um dymar og býður
gott kvöld. „Má ég vera með í
kvöld, ég kemst ekki á mánudag-
inn. „Sjálfsagt," segir Hannes. „Og
hvar má ég vera,“ segir stúlkan.
Svarið var í bundnu máli:
„Úti í homi í einum kút
ætla ég þér að vera.
Þér verður ekki vísað út
viljirðu koma og skera."
Viðtal: PLE
Myndir: Arai Sæberg
Heimir Hallsson við tréskurðinn.