Morgunblaðið - 30.03.1988, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. MARZ 1988
33
itun í Grafarvogi III
undir fjölbýlishús með samtals
246 ibúðum, þar af 60 íbúðum í
háhýsi.
Agúst Jónsson skrifstofustjóri
borgarverkfræðings, sagði að síðar
í vor eða sumar yrði úthlutað lóðum
undir einbýlishús og nokkur raðhús
rfnir ekkitil
“æðna við PLO
heldur ekki eftir þennan fund. Hún
mun ekki efna til neinna form-
legra viðræðna við PLO, það er
ágreiningslaust. Sérhvert heimboð
sem upp kann að koma verður
tekið fýrir og rætt í ríkisstjórn og
ekki ákveðið með öðrum hætti,“
sagði Þorsteinn.
Hann sagði aðspurður að út af
fyrir sig væri það rétt túlkun ut-
anríkisráðherra að hann réði því
hvert hann færi og við hveija hann
talaði. „En í þessu tilviki er um
að ræða samtök sem ísland viður-
kennir ekki: Þess vegna hefði slík
heimsókn pólítískt gildi og er mik-
ilvægt stjórnarmálefni og sam-
kvæmt lögum verður að bera slíkt
upp í ríkisstjórn,“ sagði Þorsteinn
Pálsson.
Þegar Steingrímur Hermanns-
son var spurður eftir ríkisstjórnar-
fundinn, hvert framhaldið yrði nú
með hugsanlegar viðræður hans
við PLO sagði hann að mismun-
andi túlkun væri á því hvort verið
væri að heíja formlegar viðræður
við PLO og hann hefði aldrei ætl-
ast til þess. „Ég hef lýst því yfir
að ef um væri að ræða slíkar við-
ræður þá legg ég það fyrir ríkis-
stjómina. En hinsvegar mun ég
sjálfur ákveða hvort ég ræði við
þá á göngum eða hótelherbergum,
hjá Sameinuðu þjóðunum eða ann-
arsstaðar þar sem okkar leiðir
kunna að liggja saman," sagði
Steingrímur.
Hann sagðist þó aðspurður ef-
ast um að af frekari viðræðum við
PLO yrði, og þegar hann var
spurður hvort hann myndi þá ekki
fara til Túnis ef honum yrði sérs-
taklega boðið þangað, sagðist
hann ekki reikna með því.
að frá upphafi hefði verið sam-
staða i ríkisstjóminni um aðalat-
riði í afstöðunni til þeirra deilna
sem em fyrir botni Miðjarðarhafs.
Ríkisstjórnin hefði mótað þá
stefnu að styðja Palestínumenn til
þess að stofna ríki með sjálfsá-
kvörðunarrétti. „En það hefur allt-
af verið ljóst að ríkisstjórnin hefur
ekki viðurkennt PLO og gerir það
Yehiel Yativ, sendiherra ísraels
á íslandi með búsetu f Ósló.
eða viðræðum um eitt eða annað.
Ég vona að ekki verði ýtt undir
starfsemi slíkra samtaka, vegna
þess að það myndi aðeins fram-
lengja þjáningar þeirra Palestínu-
manna sem í raun vilja frið og vilja
leggja eitthvað á sig í hans þágu.“
norðan við Foldahverfi í Fögru-
brekku og einnig lóðum norð-vestan
til í Hamrahverfi. Sagðist hann hafa .
trú á að nægilegt framboð yrði á
lóðum í Grafarvogi í ár en mikil eftir-
spum var eftir lóðum á svæði C,
þegar úthlutun fór þar fram.
T
Gorbatsjov biðlar til jafn-
aðarmanna í V-Evrópu
eftir Jens Erik Rasmussen
í KJÖLFAR „g!asnost“-stefnunnar hafa stjórnvöld í Sovétríkjunum
breitt út faðminn á móti jafnaðarmönnum í Evrópu. Gorbatsjov
þarf á slökun og afvopnun að halda til að hafa efni á kostnaðar-
sömum umbótum heima fyrir. En jafnaðarmenn færast undan of
miklum fleðulátum og eru tortryggnir gagnvart hinni skyndilegu
breytingu á viðmótinu austantjalds.
Sitthvað var óvenjulegt við jafnaðarmönnum. I sovéska tíma-
ritinu Moscow News haida tveir
virtir sagnfræðingar, þeir Vitalij
Vasin og Boris Orlov, því fram,
að þær aðstæður séu í nánd að
kommúnistaflokkar geti hagnýtt
sér fræðilega og pólitíska land-
vinninga jafnaðarmanna, einkum
vestur-þýskra. Þeir nefna sem
hátíðahöldin í nóvember síðastliðn-
um í tilefni 70 ára afmælis rússn-
esku byltingarinnar. Við svignandi
borð í rúmgóðum sölum sátu full-
trúar flokka í Alþjóðasambandi
jafnaðarmanna við hlið kommún-
ista úr öllum heimshornum. Brotin
var sú rótgróna hefð í Sovétríkjun-
um að einungis forystumenn
bræðraflokkanna væru viðstaddir
slík hátíðahöld.
Að sjálfsögðu var það engin til-
viljun að boðslistinn hafði verið
lengdur og að gestirnir nýju fengu
tækifæri til að halda ræður og
hitta þátttakendur frá kommúnist-
aríkjum. Gestrisnin var skýrt dæmi
um það sem margir nefna „blíðuat-
lögu“ við jafnaðarmannaflokka í
Vestur-Evrópu.
Boðið kom nefnilega í kjölfar
alls kyns vísbending^ og frum-
kvæðis frá Sovétmönnum. Frá því
Míkhaíl Gorbatsjov komst tii valda
hafa fundir sendinefnda frá Al-
þjóðasambandi jafnaðarmanna og
kommúnistaflokki Sovétríkjanna
ágerst. Í sovéskum blöðum má lesa
greinar eftir stjómmálamenn úr
röðum jafnaðarmanna. Einnig má
merkja aukin tengsl milli komm-
únistaflokka í Austur-Evrópu og
jafnaðarmannaflokka í Norður-
Evrópu. Hvað Norðurlöndin varðar
þá var það fyrst og fremst tíma-
mótaræða Gorbatsjovs í Múr-
mansk sem hleypti lífi í samskiptin.
Hin skyndilega vinsemd í garð
jafnaðarmanna er einungis eitt af
mörgum dæmum um víðtæk um-
skipti í sovéskri utanríkis- og ör-
yggispólitík. Þau umskipti eiga sér
stað samtímis hinni metnaðarfullu
viðleitni Gorbatsjovs að umbylta
sovésku efnahags- og menning-
arlífi og breyta sovésku samfélagi
í lýðræðisátt.
Sameiginlegl mark-
mið
Það má finna margar ástæður
fyrir þessum blíðuhótum Gorb-
atsjovs. Hann hefur gert sér grein
fyrir því að kommúnistaflokkar í
Vestur-Evrópu eru búnir að syngja
sitt síðasta. Þeir njóta lítils stuðn-
ings og eru stakt peð í hinu
pólitíska valdatafli.
Einnig virðist svo sem Sovétrík-
in og jafnaðarmenn hafí að ein-
hveiju leyti sama markmið í örygg-
is- og afvopnunarmálum.
Með eigin hag að leiðarljósi hafa
Gorbatsjov og stuðningsmenn hans
nefnilega kastað fyrir róða mörg-
um viðteknum viðhorfum til þess
að ryðja aukinni slökun og af-
vopnun braut í Vestur-Evrópu.
Sovétríkin eru reiðubúin að
greiða hátt verð fyrir afvopnun
vegna þess hve neyðin er stór í
efnahagsmálunum innanlands.
Umbætur Gorbatsjovs eru dýr-
keyptar og þær standa og falla
með því að takist að draga úr út-
gjöldum til hermála. Fyrst Sovét-
menn vilja slökun og afvopnun þá
er upplagt fyrir þá að leita til sósí-
aldemókrataflokka.
Þar fyrir utan gæti kommúni-
staflokkur Sovétríkjanna þegar til
lengri tíma er litið þurft á inn-
blæstri að halda til þess að skil-
greina nýja stefnu sem þörf er á
ef umbætumar heiipa fyrir ná
fram að ganga. Efnahagsumbæ-
tumar geta til dæmis leitt til þess
að leyfílegt verður að reka menn
úr starfi og slíkt ástand krefst
nýrrar stefnu í félags- og atvinnu-
málum. Að þessu leyti gæti reynsla
sósíaldemókrata komið sér vel.
Sovétmenn hafa sjálfir bent á
þann möguleika að læra megi af
Einnig er vert að bíða og sjá til
vegna þess að menn em almennt
ráðvilltir yfír því að skyndilega
eiga Sovétménn fmmkvæðið í ör-
yggismálum og því að þeir láta af
gömlum kreddum hverri á fætur
annarri. Ekki er furða að menn
vilji staldra við og meta hversu
djúpar rætur þessa nýja fmm-
kvæðis em í raun.
\
Augljós munur
Jafnaðarmenn í Danmörku hafa
heldur ekki farið varhluta af þíðum
austanvindinum. I fyrra kom
sendinefnd frá sovéska kommúni-
Gorbatsjov sækist nú eftir auknu samstarfi við jafnaðarmenn í
Vestur-Evrópu.
dæmi aukið atvinnulýðræði og
hugmyndir jafnaðarmanna um að
taka tillit til vistkerfisins þegar
efnahagsleg vandamál em leyst.
Varlegar undirtektir
Sem stendur er það þó fyrst og
fremst á sviði hinna viðkvæmu
öryggismála sem gætir sameigin-
legra hugmynda. En jafnaðarmenn
í Vestur-Evrópu hafa tekið með '
varúð í útrétta hönd Sovétmanna.
Menn vilja íhuga breytinguna á
framkomu Sovétmanna en hún
hefur átt sér stað miklu hraðar en
menn eiga að venjast úr þeirri átt-
inni.
„Við höfum orðið varir við að
Sovétmenn em sveigjanlegri og
fúsari til viðræðna við okkur síðan
Gorbatsjov tók við völdum," segir
Pentti Váánánen, aðalritari Al-
þjóðasambands * jafnaðarmanna.
„Við emm móttækilegir fyrir
fmmkvæði þeirra en tökum þó eitt
skref í einu. Það liggur ekkert á.“
Pentti Váánánen bætir því við
að hver flokkur í Alþjóðasamband-
inu ákveði náttúrlega sjálfstætt
hvemig hann bregðist við blíðuhót-
um Kremlveija.
„Mér sýnist að áhuginn fyrir
viðræðum við Sovétmenn hafi vax-
ið síðan „ný hugsun" Gorbatsjovs
kom fram. En hver flokkur verður
að taka tillit til aðstæðna í eigin
landi. Finnland er nágranni Sov-
étríkjanna, Svíþjóð er hlutlaust
ríki, Noregur og Danmörk em í
Atlantshafsbandalaginu og Vest-
ur-Þýskaland nágranni Austur-
Þýskalands,“ segir Pentti Váánán-
en.
Flokkarnir bíða átekta og það
má rekja til þess að þeir vilja ekki
eiga á hættu að „drukkna" í blíðu-
hótum Sovétmanna. Flokkarnir
þurfa að þræða vandrataða slóð
því ekki þarf lengi að bíða þess
að ásakanir komi frá hægri um
að þeir láti „nota sig“ í þágu sové-
skra hagsmuna. Og reikna verður
með slíkum ásökunum ef Gor-
batsjov verður að drága umbótatil-
raunir sínar til baka og ef hann
missir völdin eins og kom fyrir
annan sovéskan leiðtoga, Níkíta
Khrústsjov, á 7. áratugnum.
staflokknum í fyrsta skipti í heim-
sókn. Talsmenn flokksins í örygg-
ismálum, þeir Lasse Budtz og Ste-
en Christensen ritari flokksins,
vom viðstaddir hátíðahöldin vegna
byltingarafmælisins.
Um miðjan mars fóm Svend
Auken, formaður jafnaðarmanna,
og Steen Christensen til Moskvu
til að ræða öryggismál í norðri.
Sá fundur átti sér stað að ósk
danskra jafnaðarmanna sem vildu
fylgja ræðu Gorbatsjovs í Múr-
mansk eftir en hún var að hluta
til stíluð á Norðurlönd.
„Fyrir okkur er mikilverðast að
á ýmsum afmörkuðum sviðum em
viðræður hafnar. Við verðum varir
við að sjónarmið okkar nálgast
hvert annað að mörgu leyti. Það
á fyrst og fremst við um kjamorku-
vopnalaust svæði á Norðurlöndum.
Almennt séð em Sovétrhenn
sveigjanlegri og hlusta betur á
okkar viðhorf. Um er að ræða til-
hneigingu sem nú þarf að sann-
reyna, en langur vegur er enn
framundan," segir Steen Christ-
ensen.
„Enn sem fyrr er mikill og aug-
ljós skoðanaágreiningur og við
veigrum okkur ekki við að benda
á hann í viðræðunum við Sovét-
menn. Það á við um Afganistan,
mannréttindi og grundvallar-
hugmyndafræði. Við getum til
dæmis ekki fallist á einsflokks-
kerfí.“
Steen Christensen er þeirrar
skoðunar að vitanlega hafi Sov-
étríkin eins og öll önnur stórveldi
sínar ástæður fyrir því að vilja
meiri samskipti.
„En við göngum til viðræðnanna
með opnum og gagnrýnum huga
og hyggjum fremur að útkomunni
en tildrögunum," segir Steen
Christensen og bætir við að við-
ræðumar séu að miklu leyti óform-
legar.
Penttii Váánánen leggur líka
áherslu á að ekki standi til að
gefa út sameiginlegar yfirlýsingar,
ályktanir eða komast að bindandi
samkomulagi.
Höfundur er blaðamaður l\já
Reportage-Gruppen ÍÁrósum.