Morgunblaðið - 18.05.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 1988
Brottflutningur sovéska innrásarliðsins frá Afganistan:
Fagna heimkvaðning-
unni en óttast fyrirsát
Kabúl. Reuter.
Kabúl, Reuter.
BROTTFLUTNINGUR sovéska
innrásarliðsins frá Afganistan
hófst á sunnudag er um 1.200
hermenn héldu til höfuðborgar-
innar Kabúl frá borginni Jal-
alabad í austurhluta landsins. Á
mánudag héit bryndrekalestin
síðan áleiðis til sovésku landa-
mæranna en ferðin tekur tæpa
þrjá sólarhringa. Að sögn Helen-
ar Womack, fréttaritara Reut-
ers-fréttastofunnar, sem var í
för með innrásarliðinu til Kabúl,
óttast sovésku hermennirair
mjög að frelsissveitir afganskra
skæruliða geri þeim fyrirsát á
leiðinni og skyggir það nokkuð
á gleði þeirra yfir þvi að komast
aftur til fóstuijarðarinnar.
Fram til þessa mun ferðin hafa
gengið að óskum en að sögn Helen-
ar Womack ríkti mikil spenna í röð-
um hermanna og erlendra blaða-'
manna, sem fylgjast með brott-
flutningunum, á leiðinni til Kabúl
en ferðin þangað tók um átta
klukkustundir. Þó svo sovésku her-
mennimir reyndu að sýnast hug-
rakkir og upplitsdjarfir sagði frétta-
ritarinn greinilegt að þeir óttuðust
mjög leyniskyttur skæruliða. Virt-
ust margir þeirra telja ólíklegt að
allir kæmust heilir á húfí til sovésku
landamæranna. Meiri bjartsýni ríkti
hins vegar er herflutningalestin
hafði náð til Kabúl. „Nú ríkir meiri
bjartsýni í röðum okkar um að allt
fari vel,“ sagði einn hermaðurinn.
Áætlað er að fyrsta flutningalest-
in nái til landamæra sovétlýðveldis-
ins Úzbekistan í kvöld. Erlendum
fréttariturum var ekki leyft að
fylgja hersveitunum til landamær-
anna en þeir fóru á þriðjudag með
flugvél til bæjarins Mazar-e-Sharif
nærri landamærunum og bíða þar
komu hermannanna.
Óstaðfestar fréttir hermdu í gær-
dag að sovésku bryndrekamir, sem
eru um 270 að tölu, hefðu lagt þriðj-
ung leiðarinnar að baki og væru
þeir komnir að Salang-göngum um
120 kílómetra frá Kabúl. Engar
áreiðanlegar fréttir höfðu borist af
átökum en ónefndir sovéskir emb-
ættismenn sögðu að átök hefðu
brotist út að nýju f borginni Kanda-
har í suðurhluta landsins en áætlað
er að næsta lota brottflutningsins
heflist þar er allur heraflinn hefur
verið fluttur frá Jalalabad. Þessar
fréttir fengust þó ekki staðfestar.
Skothvellir hafa kveðið við undan-
fama daga í hæðunum umhverfís
Kabúl og sovéskar árásarþyrlur
hafa sést á lofti. Sovéskir embættis-
menn neita því að barist sé á þess-
um slóðum og segja þetta vera her-
æfingar.
Reuter
George Shultz, utanríkisráðherra Bandaríkjíinna, svarar spurningum
þingmanna öldungadeildarinnar um afvopnunarsáttmálann á mánu-
dag.
Öldungadeild Bandaríkjaþings ræðir Washington-samninginn:
Allgóðar líkur á staðfest-
ingu fyrir Moskvu-fundinn
Washington, Reuter
FULLTRÚAR beggja þingflokka í öldungadeild Bandarikjaþings
kváðust í gær telja góðar líkur á þvi að samningur risaveldanna um
upprætingu meðal- og skammdrægra kjamorkueldflauga hefði hlot-
ið staðfestingu þingdeildarinnar áður en Ronald Reagan Bandaríkja-
forseti heldur til fundar við Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétleiðtoga í
Moskvu í lok þessa mánaðar. Robert Byrd, leiðtogi Demókrataflokks-
ins í öldungadeildinni, sagði þó að staðfesting sáttmálans kynni að
dragast á langinn einkum ef Reagan forseti beitti neitunarvaldi
gegn umdeildu frumvarpi um utanríkisviðskipti, sem nýverið var
samþykkt, auk þess sem umræður myndu að líkindum fara fram
um breytingartillögur við samninginn. Umræður um Washington-
samninginn áttu að hefjast í gærkvöldi en upphaflega var áætlað
að þær hæfust í síðustu viku.
Sam Nunn, formaður hermála-
nefndar öldungadeildarinnar,
kvaðst telja allgóðar líkur á því að
öldungadeildin gæti lokið störfum
sínum fyrir Moskvu-fundinn en lög-
um samkvæmt þarf deildin að
leggja blessun sína yfír sáttmálann,
sem undirritaður var í Washington
í desember á síðasta ári, áður en
hann öðlast gildi. Tveir af hveijum
þremur þingmönnum þurfa að lýsa
sig samþykka ákvæðum hans.
Sagðist Nunn að auki telja æskilegt
að samningurinn hefði verið af-
greiddur fyrir leiðtogafundinn en
Reagan forseti hefur sagt að það
kunni að skyggja á viðræður hans
og Gorbatsjovs hafi þetta mál ekki
verið rætt til hlítar í Bandarílq'un-
um.
Robert Byrd kvaðst á mánudag
vona að sáttmálinn yrði staðfestur
fyrir Moskvu-fundinn en tiltók
nokkur mál sem tafíð gætu störf
þingmanna. Sagði hann Reagan
forseta hafa hótað að beita neitun-
arvaldi gegn frumvarpi um refsiað-
gerðir gegn tilteknum ríkjum á vett-
vangi utanríkisviðskipta. Færi svo
þyrfti þingdeildin að greiða atkvæði
í þeirri von að fá neitunarvaldinu
hnekkt. Tækist það ekki kynni að
fara svo að þingmenn þyrftu að
taka til við að semja nýtt frum-
varp. Þá tiltók Byrd einnig að Jesse
Helms, þingmaður Repúblikana-
flokksins, hygðist leggja fram ekki
færri en 12 breytingartillögur við
Washington-sáttmálann og kynni
atkvæðagreiðslunni að seinka af
Danmörk:
Badikalar enn á
ný í sviðsljósinu
Niels Helveg kominn með
stjórnarmyndunarumboð
Arósuin. Frá Jen» Anker Boje/ReportageGruppen.
„VORIÐ er komið og llka Niels Helveg“ var kosningaslagorð
Radikale venstre og nú er komið að formanninum að sýna, að
hann geti látið grundirnar gróa millum þingflokkanna. Svend
Jakobsen, forseti þjóðþingsins, hefur gefist upp við að mynda
breiða meirihlutastjóm og Niels Helveg er kominn með umboðið
f hendur.
Þjóðþingið samþykkti, að Niels
Helveg fengi að spreyta sig á
stjómarmyndun með aðeins eins
atkvæðis mun, fékk hann 90 at-
kvæði en Poul Schluter, starfandi
forsætisráðherra, 89. Var það ör-
yggismálameirihlutinn, sem svo er
kallaður, jafnaðarmenn, sósíalistar
og radikalar, sem stóð að því að
velja Niels Helveg. Umboð hans
er að því leyti öðruvísi og auðveld-
ara en Jakobsens, að hann þarf
ekki að reyna að koma saman
breiðum meirihluta — aðeins meiri-
hluta.
Sá meirihluti er raunar fyrir
hendi því að síðustu daga hafa jafn-
aðarmenn og sósialistar verið á
harðahlaupum yfír á miðjuna til
að radikalar geti ekki borið neinu
við og leitað á náðir borgaraflokk-
anna.
Ríkisútgjöld ekki aukin
Vinstriflokkamir tveir hafa ekki
síst dregið í land hvað varðar
ríkisútgjöldin. Jafnaðarmenn hafa
t.d. fallist á, að þau aukist ekkert
en áður höfðu þeir Iagt til, að þau
ylqust um þijá milljarða dkr., 20
milljarða ísl. kr., á næsta árí.
Svo langt hefur þessi aðlögun
jafnaðarmanna gengið, að nú er
ekki að sjá, að nokkur munur sé á
stefnu þeirra og radikala. Þar að
auki reyna jafnaðarmenn að lokka
radikala til sín með gylliboðum um
ráðherraembætti, þar á meðal, að
búið verði til nýtt embætti fyrir
Niels Helveg Petersen og hann
gerður að aðstoðarforsætisráð-
herra.
Það, sem hér hefur verið nefnt,
eykur líkumar á því, að næsta
stjóm verði vinstristjóm og einnig
það, að nú andar heldur köldu á
milli radikala og borgaraflokkanna.
Þeir síðamefndu fyrtust við þegar
radikalar áttu þátt í að jafnaðar-
maðurinn Svend Jakobsen fékk
umboðið í hendur og sumir þeirra
sendu bara b-liðið til viðræðnanna.
Einhveijir borgaralegir pólitíkusar
urðu til að koma tillögum Jakobs-
ens og trúnaðarbréfi í blöðin og
flokkamir svöruðu ekki megintil-
Lfklega er enginn danskur stjómmálamaður jafn önnum kafinn
þessa dagana og Niels Helveg Petersen enda á hann sér marga
viðhlæjendur. Hann hefur nú fengið stjórnarmyndunarumboðið
í hendur og þá kemur hugsanlega f Ijós hvað hinir flokkarnir
vilja kaupa stuðning Radikale venstre dýru verði.
lögum Jakobsens skriflega eins og
þeir höfðu verið beðnir um.
Deilt um Auken
Þrátt fyrir allt þetta eru völvur
og veðmangarar ekki alveg viss
um hvaða stjóm tekur við. Ástæðan
er sú, að radikölum er ekkert um
Svend Auken, leiðtoga jafnaðar-
manna, gefíð. I kosningabaráttunni
sagði Niels Helveg Petersen marg-
sinnis, að flokkur hans kærði sig
ekki um stjóm með Auken sem
forsætisráðherra, honum væri ekki
treystandi. Jafnaðarmenn hafa á
hinn bóginn tekið skýrt fram, að
þeir verði ekki með í annarri sýóm
en þeirri, sem Auken stýrir.
Þennan Gordíonshnút verður
Niels Heiveg Petersen að leysa og
Ame Melchior, þingflokksformaður
miðdemókrata, segir, að geti hann
það, eigi hann skilið að fá Nóbels-
verðlaunin.
Þá má heldur ekki gleyma þeim
möguleika, að radikalar myndi
stjóm með tveimur núverandi
stjómarflokka, Venstre og íhalds-
flokknum. Slík stjóm myndi njóta
þess hvað radikalar eru búnir að
teygja jafnaðarmenn langt til
hægri í efnahagsmálunum. Það er
ekki víst, að þeir ættu svo auðvelt
með að fella stjómina á þeim vett-
vangi.
Eitt er alveg víst: Það verður
ekki hlaupið að þvf að koma saman
ríkisstjóm í Danmörku. Radikala-
formaðurinn ætlar að eiga ftarlegar
viðræður við fulltrúa allra flokka
og hann mun áfram láta sig dreyma
stóra drauminn, drauminn um
breiða meirihlutastjóm með mann
að nafni Niels Helveg Petersen í
fararbroddi.
þeim sökum þar eð tillögur Helms
yrðu að líkindum ræddar og umræð-
utími væri ótakmarkaður.
Umræðum í öldungadeildinni var
frestað f síðustu viku eftir að upp
kom ágreiningur milli risaveldanna
um túlkun eftirlitsákvæða afvopn-
unarsamningsins. Deilu þessa tókst
utanríkisráðherrum risaveldanna að
leysa á fundi í Genf í síðustu viku.
Sam Nunn sagði í gær að hann
væri fyllilega sáttur við samkomu-
lagið sem ráðherramir gerðu í Genf
en kvaðst hins vegar telja að bæta
bæri ákvæði við sáttmálann sem
meinaði Bandaríkjastjóm að taka
upp nýja túlkun á samningum án
samráðs og samþykkis þingmanna
öldungadeildarinnar. George
Shultz, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, hefur lýst sig andvígan
þess háttar viðbótarákvæði og hvatt
þingmenn til að falla frá hugmynd-
um í þessa veru. Margir helstu tals-
menn Demókrataflokksins eru
hlynntir slíku viðbótarákvæði eink-
um í ljósi þess að stjóm Reagans
forseta telur að svonefnd „víðari
túlkun" ABM-sáttmálans frá árinu
1972 um takmarkanir geimvamar-
kerfa heimili tilraunir með þesss
háttar vopnabunað og hefur túlkun
sáttmálans verið eitt helsta deilu-
efnið f viðræðum rísaveldanna um
fækkun langdrægra kjamorku-
vopna.
Hótaað
handtaka
Noriega
Washington. Reuter.
Bandaríska lögreglan er tilbú-
in til að leita uppi og handtaka
Manuel Antonio Noriega, ráða-
mann f Panama, ef enginn árang-
ur verður af þeim samningavið-
ræðum, sem nú fara fram á milli
hans og Bandaríkjastjórnar.
. Háttsettur, bandarfskur lög-
reglumaður lét svo ummælt f gær
en dómstólar á Florida hafa gef-
ið út tvær ákærur á hendur Nori-
ega vegna eiturlyfjasmygls.
Stanley Morris, háttsettur maður
í bandarísku alríkislögreglunni,
sagði, að færu viðræðumar við
Noriega út um þúfur yrði litið svo
á, að hann væri að reyna að flýja
réttvísina. í febrúar sl. voru gefnar
út ákæmr á hendur Noriega fyrir
aðild að smygli og samstarf við eit-
urljfyasmyglara en haft er eftir
heimildum, að Ronald Reagan
Bandaríkjaforseti hafí í síðustu viku
fallist á, að ákæmnum yrði sleppt
samþykkti hann að koma sér burt
frá Panama.