Morgunblaðið - 29.06.1988, Síða 44

Morgunblaðið - 29.06.1988, Síða 44
44 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. JÚNÍ 1988 "Minning: Sveinn S. Einarsson Véla verkfræðingur Fæddur 9. nóvember 1915 Dáinn 19. júní 1988 Sveinn S. Einarsson verkfræðing- ur er látinn. Fregnin um andlát hans kemur sem reiðarslag, enda þótt öll- um, sem til þekktu, væri ljóst, að hann barðist við alvarlegan sjúkdóm síðustu mánuðina, sem hann lifði. Með Sveini er genginn einn hæf- asti og reyndasti ráðgjafaverkfræð- ingur þessarar þjóðar í því, sem stundum er kallað verkefnaútflutn- ' ingur, einkum er varðar störf sér- fræðinga við rannsóknir og nýtingu í jarðvarma. í 30 ár helgaði hann sig því erfiða verkefni að fá menn til að meta að verðleikum jarð- varma, þá orkulind, sem falin er í iðrum jarðar, og unnt er að beisla og hagnýta til raforkuvinnslu og hitunar. Sveinn hafði góða stjómunar- hæfiieika. Að loknu prófi í vélaverk- fræði frá Kaupmannahafnarháskóla, DTH, árið 1940 starfaði hann við ýmis fyrirtæki hélendis, venjulega sem stjómandi. Árið 1962 stofnaði hann ásamt dr. Gunnari Böðvarssyni verkfræðistofuna Vermi sf. og veitti henni forstöðu um 7 ára skeið. Á þeim árum sá hann m.a. um hönnun og hafði yfimmsjón með byggingu jarðgufuveitu Kísiliðjunnar hf. við Mývatn og fyrstu ísiensku jarðgufu- aflstöðvarinnar í Bjamarfiagi við Námaflall. Löngu fyrir orkukreppuna á átt- unda áratugnum hafði Sveinn af framsýni gert hagkvæmnisáætlanir um hitaveitur með jarðvarma á ólík- legustu stöðum á Islandi, en þá var innflutt orka ódýr og almennt tak- markaður áhugi á því að hagnýta sér jarðvarma, nema í Reykjavík og fáeinum byggðarlögum öðmm. Síðar vom allar þessar hitaveitur byggðar, þegar heimsmarkaðsverð á olíu fór úr skorðum, og flestir sammála um, að þótt fyrr hefði verið. En framsýni og stórhugs Sveins gætti einnig á öðmm sviðum. Hann var einn helsti hvatamaður að því að íslensku ráðgjafafyrirtækin, sem þá vom fámenn og óreynd, mynduðu samtök til þess að geta betur tekist á við stór og margþætt verkefni, sem þá tíðkaðist að fela erlendum ráð- gjöfum til úrlausnar. Ég kynntist Sveini einmitt um þessar mundir og starfaði með honum og öðmm að stofnun Virkis hf. 1969, þá tiltölu- lega ungur verkfræðingur. Hann var gæddur óvenjulegum persónutöfrum og háttprýði. Skýr hugsun og rök- fastur málflutningur ásamt einsak- lega aðlaðandi framkomu og prúð- mennsku hreif aðra til samstarfs, og fór fór ég ekki varhluta af því. Hann hafði „charisma", sem aðeins fáum er gefið, en skiptir svo miklu máli í mannlegum samskiptum. Sveinn var sannfærður um að íslensk sérþekking á eigin orkulind- um og reynsla í að beisla þær til hagsbóta fyrir land og þjóð væm eftirsótt meðal annarra þjóða, sem áttu líkar orkulindir, en skorti þekk- inguna til þess að nýta sér þær. Ég tel að Sveinn hafi átt einn stærstan þátt í því við stofnun Virkis, að öfl- un verkefna erlendis var á dagskrá félagsins frá fyrstu tíð, eins og ver- ið hefur jafnan síðan. Sjálfur gekk hann á undan með góðu fordæmi og réðst til starfa hjá Sameinuðu þjóðunum, fyrst sem tæknilegur ráðgjafi í jarðhitamálum í Mið-Ameríku. Þar stjómaði hann m.a. tilraunum með niðurdælingu afgangsvatns frá jarðgufuvinnslu í djúp jarðlög, er leiddu til byggingar fyrstu jarðgufuaflstöðvar Mið- Ámeríku við Ahuachapán í E1 Salvador, 1875. Með störfum sínum í Nicaragua lagði hann síðar einnig gmndvöllinn að jarðgufuaflstöð við Momotombo, sem kom í gagnið 1981. Árið 1977 gerðist Sveinn aðal- ráðunautur í jarðvarmamálum fyrir orkuáætlun Mið-Ameríkuríkjanna á vegum Sameinuðu þjóðanna í Hond- úras og starfaði þar til 1980, er hann gerðist aðalráðunautur tækn- iaðstoðar SÞ í j arðvarmamálum við höfuðstöðvar samtakanna í New York, en þar starfaði hann tú ársins 1984. Þá sneri hann aftur til íslands og gerðist m.a. ráðunautur Virkis í markaðsmálum um erlend verkefni. Öll árin meðan Sveinn starfaði erlendis hafði hann reglulega sam- band við forsvarsmenn jarðhitamála á íslandi og fylgdist vel með þróun þeirra mála hér. Hann hafði og brennandi áhuga á vexti og viðgangi félagsins, sem hann var einskonar guðfaðir að, og gaf hið lýsandi nafn Virkir. Bera bréf hans til Virkis- manna þess glöggt vitni. í ítarlegri ritgerð, sem Sveinn samdi skömmu eftir heimkomuna um þátt íslenskra jarðvísindamanna í jaiðhitaverkefnum erlendis á 17 ára tímabili, frá 1969 til 1986, komst hann að þeirri niðurstöðu, að saman- lagt framlag þeirra hafi numið um 534 mannmánaða sérfræðingavinnu í 36 löndum. Af því var um 2h hlut- ar vinna einstakra sérfræðinga í þjónustu Sameinuðu þjóðanna og um þriðjungur vinna fyrirtækja, mest af því á vegum Virkis hf. Mér er kunnugt um, að Sveinn átti hlut að máli í mörgum þeim verkefnum, sem unnin voru fyrir SÞ á þessum árum, og reyndist hann þannig ómetanleg- ur talsmaður íslenskrar jarðhita- þekkingar á erlendum vettvangi. Hann sá og til þess, að eftirmaður hans í starfi aðalráðunauts SÞ í jarð- varmamálum yrði íslendingur. Framlag Sveins S. Einarsson til út- flutnings á íslenskri þekkingu var þeim mun merkara, þegar haft er í huga, að hann starfaði sjálfur er- lendis öll þessi ár. M.a. fyrir þessi störf til eflingar verkfræðingastétt- inni var hann sæmdur heiðursmerki Verkfræðingafélags íslands í fyrsta sinn, sem slík viðurkenning var veitt félagsmanni, árið 1984. Ég kom á heimili Sveins í New York eitt sinn, er við unnum að verk- efni í Madagascar, sem hann sá um, og kynntist þá frú Aðalheiði, eigin- konu Sveins. Þar var sönglistin í hávegum höfð og gestrisni góð. Þau voru óvenju samhent hjón. Við Björk sendum frú Aðalheiði, Margréti, Ein- ari og Önnu Júlíönu og flölskyldum þeirra einlægar samúðarkveðjur. Andrés Svanbjörnsson Enn eitt skarð hefur verið höggv- ið í stúdentahópinn sem brautskráð- ist frá Menntaskólanum í Reykjavík vorið 1935: Sveinn Sigurður Einars- son, vélaverkfræðingur, lézt í Vífils- staðaspítala þann 19. júní síðastlið- inn. Sveinn fæddist á Leirá í Borgar- firði 9. nóvember 1915. Faðir hans, Einar Sveinsson bóndi, kunnur hag- leiksmaður og listasmiður á tré, var skaftfellskrar ættar. Sveinn erfði nafn forföður síns, hins víðfræga náttúruskoðara Sveins Pálssonar landlæknis. Móðir Sveins, Þórdís Guðmundsdóttir, hin ágætasta kona, átti ættir að rekja á Álftanes. Við Sveinn settumst í 4. bekk Menntaskólans í Reykjavík haustið 1932, hann sem gagnfræðingur frá Gagnfræðaskóla Reykjavíkur, ég frá Menntaskólanum á Akureyri. Að lo- knu stúdentsprófi hófum við, ásamt bekkjarbróður okkar Vésteini Guð- mundssyni, nám við Polytekníska verkfræðiskólann í Kaupmannahöfn og útskrifuðumst þaðan árið 1940. Þó að starfsvettvangur eða starfs- brautir okkar Sveins skildu að loknu verkfræðinámi, lágu leiðimar einatt saman, og ’sambandið hélst óslitið alla tíð, annaðhvort með heimsókn- um, á mannamótum eða með bréfa- skiptum. Éins og greint er frá í Verk- fræðingatali frá 1981, sinnti Sveinn ýmsum störfum hér heima áður en hann réðst til Sameinuðu þjóðanna árið 1969. M.a. var hann deildar- verkfræðingur hjá Orkustofnun um þriggja ára skeið, en stofnaði síðan með öðrum verkfræðistofuna Vermi sf., sem vann einkum að hönnunar- verkefnum varðandi virkjun jarð- gufu og jarðvarmavatns, og er þar í talin fyrsta innlenda jarðgufuafls- stöðin í Bjamarflagi við Námafjall. Mannkostir og staðgóð grundvallar- þekking, og sá árangur sem Sveinn sýndi í starfi hjá Orkustofnun og í eigin fyrirtæki ávann honum traust og orðstír, sem barst út fyrir land- steinana og leiddi til þess, að hann var ráðinn af Tækniaðstoð Samein- uðu þjóðanna sem jarðvarmasér- fræðingur. Þar starfaði hann frá árinu 1969 til ársins 1984, fyrst í Mið-Ameríku (í ríkjunum E1 Salvad- or, Nicaragua og Honduras), en síðustu 4 árin við aðalstöðvamar í New York, þaðan sem hann hafði yfimmsjón með tækniaðstoð SÞ varðandi kannanir og þróun jarð- varmamála í ýmsum þróunarlönd- um. Aðrir, sem mér em kunnugri störfum Sveins á ýmsum tæknisvið- um, munu í þeirra minningagreinum gera skil mikilvægu framlagi hans á þessum vettvangi. Ég tel mig þó þurfa að minnast á þann starfsvett- vang sem honum var hvað hugleikn- astur, því að á þessu sviði vom tengd ámóta viðhorf okkar, er lutu að nýt- ingu náttúrlegra auðlinda, hvort heldur var t.d. um að ræða jarðhita ellegar jarðveg. Þannig spmttu margs konar forvitnilegar spuming- ar og bollaleggingar varðandi fyrir- bæri í náttúmnni, náttúrlegar auð- lindir og skynsamlega nýtingu þeirra, jafnt hérlendis sem í hinum fátæka þriðja heimi. Og raunar æxlaðist það svo, að báðir lukum við starfsferlum okkar á alþjóðavett- vangi Tækniaðstoðar Sameinuðu þjóðanna. Sveinn hafði alhliða áhuga á mannlegum málefnum, og um skeið sinnti hann félagsmálum allnokkuð. Þannig var hann bæjarfulltrúi Kópa- vogs um 8 ára skeið og varaþing- maður Reykjanesdæmis eitt kjörtímabil. Hann var formaður Verkfræðingafélags Íslands um tveggja ára skeið. Það vitnar um hans listfengi, að hann vann sam- keppni um hönnun á merki fyrir félagið. Hann var sæmdur heiðurs- merki Verkfræðingafélags íslands árið 1984. Ýmsum öðrum félags- málastörfum sinnti Sveinn, en þau verða ekki tíunduð hér. Sveinn var óvenju vel gerður maður. Það kom þegar f ljós sem miklir námshæfíleikar, bæði í menntaskóla (þar sem hann var bekkjar-dúx) og í verkfræðiskóla, einkum á sviði raunvísinda, eins og stærðfræði og eðlisfræði. ítarleg og gagnrýnin öflun þekkingar og reynslu sem grundvöll fyrir réttar eða bestu lausnir aðsteðjandi við- fangsefna — hvort heldur þau köll- uðu á svör á skólabekk, eða t.d. á jarðhitasvæðum í E1 Salvador — ein- kenndi vinnubrögð hans. Og þar sem þekkingu, reynslu eða nauðsynlegar upplýsingar skorti, þá var að því spurt, hvemig helst mætti bæta úr slíkum annmörkum. Forðast skyldi fljótræði, sem síðar kynni að leiða til þarflausrar sóunar verðmæta. En Sveinn var ekki einn á ferð. t Litla dóttir okkar og systir, ÁRNÝ LIUA, lést 17. júní. Jaröarförin hefur farið fram. Þökkum auðsýnda samúð og hlýhug. Gyða Árnadóttir, Egill Hermannsson, Guðmundur Már og Matthías Gfsli. t Eiginkona mín, móðir okkar og dóttir, NANNA KRISTÍN JAKOBSDÓTTIR, Ránargrund S, Garðabæ, lést í Landspítalanum 27. júní. Gísli G. Kolbeinsson, Unnur Ingibjörg Gfsladóttir, Hildur Gfsladóttir, Jakob T ryggvason. t Eiginmaður minn og fósturfaðir, KRISTJÁN GUÐMUNDSSON, Dvalarheimilinu Höfða, áður á Vesturgötu 68, Akranesi, lést í Sjúkrahúsi Akraness 27. júní. F.h. aöstandenda, Margrét Bjarnadóttir, Bjarni Vósteinsson. t Sonur minn og bróðir okkar, ORRI GÍSLASON, Lundi, Svfþjóð, lést 26. þ.m. Fyrir hönd aðstandenda, Sigrfður Bernódusdóttir, Jónfna S. Gfsladóttir, Ragnheiður Gfsladóttir, Friðrik Gfslason. t Móöir mín og amma okkar, GUÐRÚN A. JÓNSDÓTTIR, Jaðarsbraut 6, Akranesi, veröur jarðsett frá Borgarneskirkju föstudaginn 1. júlí kl. 14.00. Hildur Slgurðardóttir, Sigurður Halldórsson, Guðrún Hatldórsdóttir, Svandís Halldórsdóttir, Brynja Halldórsdóttir. t Faöir okkar, afi og langafi, STEINGRÍMUR ÞORSTEINSSON, Flókagötu 47, sem lést laugardaginn 25. júní, veröur jarðsunginn frá Dómkirkj- unni mánudaginn 4. júlí kl. 13.30. ' Ingibjörg Birna Steingrímsdóttir, Helga Fanný Ólsen, Amelfa Svava Graves, Svava Marfa Jónsdóttir. t Móðir mín, tengdamóöir, amma og langamma, SIGRÍÐUR KRISTÓFERSDÓTTIR, Kambsvegi 37, Reykjavfk, veröur jarðsungin frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 30. júnf kl. 13.30. Þeim sem vildu minnast hinnar látnu er bent á Slysavarnafélag fslands. Kristrún Guðmundsdóttir, Agnar Bjarnason, barnabörn og barnabarnabörn. Lokað vegna jarðarfarar SVEINS S. EINARSSONAR verk- fræðings miðvikudaginn 29. júní. Vélar og verkfæri hf. og Guðmundur Jónsson hf., Bolholti 6, Reykjavík.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.