Morgunblaðið - 13.07.1988, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1988
Norður-Irland:
Agreiningur í röðum
IRA um framtí ðarstefnu
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Mor^unblaðsins.
MIKILL ágreiningur er nú innan
Irska lýðveldishersins, IRA, um
það, hvort hætta eigi hryðju-
verkastarfsemi og taka þátt i
lýðræðislegum stjórnmálum eða
halda áfram eins og verið hefur,
að sögn Sunday Telegraph
síðastliðinn sunnudag.
Gerry Adams, leiðtogi Sinn Fein,
stjórnmálaarms IRA, fer fyrir þeim,
sem vilja auka hlut stjómmála, en
draga úr hryðjuverkum. Hann tel-
Svíþjóð:
Svíar vilja
viðræður
um loft-
ferðafrelsi
ur, að aukin þátttaka í stjórnmálum
muni auka þrýsting á stjómvöld og
verða áhrifaríkari en áframhaldandi
hryðjuverk til að fá fram breytingar
í stjómmálum Norður-Irlands.
Hann var kosinn til þingsetu í
Westminster, en hefur ekki tekið
sæti þar. Gerði hann það, mundi
það vekja harkaleg viðbrögð ríkis-
stjórnarinnar og hefði mikið áróð-
ursgildi.
Sinn Fein hefur átt viðræður við
Jafnaðarmannaflokkinn á Norður-
Irlandi, sem sækir fylgi sitt aðallega
til kaþólikka. Talsmenn jafnaðar-
manna hafa hvatt Sinn Fein til að
hætta hryðjuverkastarfsemi. Þeir
hafa látið stjórnvöld í Dyflinni fylgj-
ast með þessum viðræðum. Tals-
menn mótmælenda hafa ekki úti-
lokað að eiga viðræður við stjóm-
völd í Dyflinni, en það hafa þeir
ævinlega gert hingað til.
Áætlun jafnaðarmanna er að
reyna að fá mótmælendur til að
taka þátt í viðræðum við Sinn Fein,
þegar og ef hryðjuverkum verður
hætt. Samþykki mótmælendur það
ekki, vilja jafnaðarmenn halda ráð-
stefnu um málefni Norður-írlands
með þátttöku stjórnvalda í Dyflinni
og írskra stjórnmálaflokka. Gerry
Adams hefur lýst yfir stuðningi við
þessa áætlun.
Leiðtogar lýðveldishersins eru
þessu mótfallnir, og Adams hefur
ekki vald yfir þeim. IRA heldur
áfram á sinni braut. í síðustu viku
létust tveir vegfarendur og einn
hermaður í sprengingu í Belfast.
Nýlega sprengdu IRA-menn skóla-
vagn, og 12 börn slösuðust í Lisn-
askea. Hryðjuverk af þessu tagi
gera Adams erfitt fyrir, því að hann
á engan kost annan en réttlæta þau
eða biðjast velvirðingar á þeim.
En þessar breytingar taka tíma.
Talið er, að það taki Adams að
minnsta kosti eitt ár að fá meiri-
hluta innan IRA fyrir skoðunum
sínum, og takist honum það, er allt
eins líklegt, að samtökin klofni.
Stórhöfðingi
Forseti sovéska herráðsins, Sergej Akhromejev yfirhershöfðingi, sem
nýlega var á vikulangri skoðunarferð í Bandaríkjunum, fékk að gjöf
höfuðbúnað indjánahöfðingja, þegar hann kom til Oklahomaborgar um
síðustu helgi. Hershöfðinginn var ekki seinn á sér að setja upp íjaðra-
skrautið. I Oklahomaborg var hann ásamt hinum bandaríska starfs-
bróður sínum, William Crowe aðmírál, viðstaddur heilmikla vestra-
sýningu, þar sem kúrekar sveifluðu snörum sínum og indjánar stigu
dans.
Brussel, Frá Kristófer M. Kristinssyni
fréttaritara Morgfunblaðs.
ANITA Gradin utanríkisvið-
skiptaráðherra Svía sat í síðustu
viku fund með Willy De Clerq
úr framkvæmdastjórn EB í
Brussel. Fundir af þessu tagi eru
haldnir reglulega á milli EB ann-
ars vegar og aðildarríkja EFTA
hins vegar. Á fundinum voru
rædd samskiptamál Svía og EB
er jafnframt lagði sænski ráð-
herrann fram tillögur sem stefna
að breyttum áherslum i sam-
skiptum þessara aðila.
Anita Gradin fór fram á að við-
ræðum yrði komið á á milli Svía
og EB vegna fyrirhugaðs loftferða-
frelsis innan EB sérstaklega með
tilliti til sameiginlegra sænskra og
danskra hagsmuna innan SAS. Þá
lagði ráðherrann til viðræður um
möguleika þess að reglur EB um
undirboð frá löndum utan banda-
lagsins á mörkuðum þess giltu ekki
fyrir innflutning frá EFTA ríkjun-
um. Reglur um aðgerðir gegn undir-
boðum eru ekki til innan EB enda
eru í gildi lög um viðskiptahætti
sem aðildarríkin hafi komið sér
saman um og jafnframt verða þau
í þeim efnum að hlýta úrskurði
Evrópudómstólsins. Undirtektir De
Clerq munu hafa verið dræmar
m.a. vegna þess að EFTA-ríkin eru
ekki tilbúin til að lúta lögsögu Evr-
ópudómstólsins. Að síðustu reifaði
Anita Gradin möguleika á því að
„evrópska efnahagssvæðið", sem
EFTÁ og EB komu sér saman um
í Lúxemborg 1984, yrði einnig látið
ná til fólks og fjármagns.
Willy De Clerq sagði eftir fundinn
að EB væri tilbúið til viðræðna um
frelsi í flugmálum. Um undanþágur
frá reglum EB gegn undirboðum
sagði hann að EFTA yrði að laga
sig að reglum innan EB og vera
samstíga en ljóst væri að vera þeirra
utan lögsögu Evrópudómstólsins í
þessum efnum gerði málið flókið
og erfitt. De Clerq sagði að það
væri við hæfi að EFTA-löndin veltu
fyrir sér útfærslu Lúxemborgar-
samkomulagsins en það væri hins
vegar Ijóst að áður en EB stæði að
útvíkkum sameiginlegs efnahags-
svæðis sem einnig næði til fólks og
fj'ármagns yrði að koma því í fram-
kvæmd innan bandalagsins.
Stjórnvöld í Nicaragua vísa átta bandarískum embættismönnum úr landi:
Sakaðir um undirróðurstarf-
semi gegn stjórn sandinista
Utanríkisráöherra Bandaríkjanna segir ásakanirnar „svívirðilegar“
Managua, Manilu. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Nlcaragua tilkynntu á mánudag að ákveðið hefði
verið að vísa átta bandarískum stjórnarerindrekum úr landi. Mönnun-
um var gefinn þriggja sólarhringa frestur til að hafa sig á brott þar
eð þeir hefðu orðið uppvísir að því að hvetja til uppreisnar gegn
stjórn sandinista í landinu. George Shultz, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, sagði í gær að þessi ákvörðun væri „svívirðileg" og kvað
hana kalla á hörð viðbrögð.
Reuter
Richard Melton, sendiherra Bandarikjanna í Nicaragua, kemur af
fundi með embættismönnum í utanríkisráðuneyti landsins þar sem
honum og sjö öðrum bandarískum stjórnarerindrekum var veittur
þriggja sólarhringa frestur til að hafa sig á brott.
Austur-Þýskaland:
Sljómvöld styðja
einkaframtak
Austur-Berlín. Reuter.
STJORNVÖLD í Austur-Þýska-
Miguel D’Escoto, utanríkisráð-
herra Nicaragua, skýrði frá því á
blaðamannafundi á mánudag að
Richard Melton, sendiherra Banda-
ríkjanna, hefði verið lýstur „óæski-
legur“ í landinu og að honum ásamt
sjö öðrum bandarískum embættis-
mönnum hefði verið veittur 72
klukkstunda frestur til að hafa sig
á brott. Fyrr um daginn.hafði Melt-
on verið kallaður á fund embættis-
manna í utanríkisráðuneytinu þar
sem honum var skýrt frá ákvörðun
þessari. Aðeins níu vikur eru liðnar
frá því að Melton afhenti Daniel
Ortega, forseta Nicaragua, trúnað-
arbréf sitt. Melton var sýnilega
mjög reiður er hann kom af fundin-
um en vildi ekki ræða við blaða-
menn.
Hvöttu til uppreisnar
í tilkynningu stjórnvalda sagði að
sendiherrann hefði, samkvæmt fyr-
irmælum frá Washington, hvatt
stjórnarandstæðinga til gera upp-
reisn og hefði markmiðið verið það
að steypa stjórn sandinista áður en
Ronald Reagan lætur af embætti
Bandaríkjaforseta í janúar á næsta
ári. í bréfi sem sandinistar sendu
George Shultz sagði ennfremur að
Melton og sjö aðrir bandarískir
embættismenn hefðu skorað á hina
ýmsu hópa hægrí manna í landinu
að snúa bökum saman til að þrýsta
enn frekar á stjómvöld jafnt á
stjómmála- sem hernaðarsviðinu.
Óvænt ákvörðun
Þótt spenna hafi einkennt sam-
skipti Nicaragua og Bandaríkja-
manna vegna stuðnings þeirra
síðarnefndu við kontra-skæruliða
hefur bandarískum sendiherra aldr-
ei áður verið vísað á brott úr
landinu. Raunar hefur nokkurrar
þíðu gætt í samskiptum ríkjanna
að undanfömu vegna friðarvið-
ræðna hinna stríðandi fylkinga í
landinu. Ákvörðun þessi kom því á
óvart og kváðust ónafngreindir við-
mælendur Reuters-fréttastofunnar
telja hugsanlegt að hún kynni að
verða til þess að stjórnmálasam-
bandi ríkjanna yrði slitið.
Ásökunum sandinista vísað
ábug
George Shultz, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði ákvörðun
þessa „svívirðilega" og vísaði stað-
hæfingum stjórnvalda í Nicaragua
á bug. „Þeir tala um undirróðurs-
starfsemi en það eru stjórnvöld í
Nicaragua sem eru að grafa undan
sjálfum sér með framferði sínu,“
sagði ráðherrann á blaðamanna-
fundi í Manilu, höfuðborg Filipps-
eyja. „Þessir menn virðast ekki
hafa minnstu hugmynd um eðli lýð-
ræðis," bætti hann við og vísaði til
þess að sandinistar hefðu fyrirskip-
að stjómendum katólskrar útvarps-
stöðvar í landinu að hætta útsend-
ingum auk þess sem sveitir öryggis-
lögreglu hefðu beitt táragasi til að
bijóta á bak aftur mótmæli stjóm-
arandstæðinga á sunnudag. Þá
hefði ritstjórum dagblaðsins La
Prensa, sem styður málstað
kontra-skæmliða, verið fyrirskipað
að hætta útgáfu næstu tvær vikum-
ar. „Það er ljóst að gripið verður
til gagnaðgerða,” bætti Shultz við
en vildi ekki tjá sig um hverjar þær
kynnu að verða.
landi lanuðu samtals 1000 milljón-
ir íslenskra króna á siðasta ári til
fjölskyldna sem vilja hefja einka-
rekstur. Lánin eru veitt með afar
hagstæðum greiðsluskilmálum.
Þessar upplýsingar komu fram í
austur-þýska dagblaðinu Neues De-
utschlandí gær en þar segir einnig
að búðum, börum og veitingastöðum
í einkarekstri hafi fjölgað um rúm-
lega 200 árið 1987 ef miðað er við
tölur frá árinu á undan. Talið er að
fjölgunin verði enn meiri í ár.
Um það bil 20% af smásöluversl-
unum og 40% af börum og veitinga-
stöðum í Austur-Þýskalandi eru nú
í einkaeign. Stjómvöld vilja auka
þetta hlutfall til þess að bæta þjón-
ustu við neytendur.