Morgunblaðið - 21.07.1988, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JÚLÍ 1988
17
„íslenskur landbúnaður
er einn af hornsteinum
þeirrar menningar sem
er undirstaða sjálfstæð-
is okkar. Innlend land-
búnaðarframleiðsla er
hluti af menningu okk-
ar jafnt og ýmiss konar
list sem hefur sín sér-
kenni. Súrsaðir hrúts-
pungar eru hluti af
okkar matarmenningu
eins og íslenska sin-
fóníuhljómsveitin er
hluti af okkar tónlistar-
menningu.“
máli þeger lagt er mat á ágæti
hans? Skiptir máli hvort tengsl séu
milli þess matar sem við neytum
og þeirrar menningar sem er bak-
hjarl og undirstaða sjálfstæðis þjóð-
arinnar. Skiptir trygging fyrir heil-
brigði fæðunnar máli?
Kæmi samskonar brestur í menn-
ingarlegan bakgrunn þjóðarinnar
ef sá matur sem við myndum leggja
okkur til munns yrði framleiddur í
erlendum verksmiðjubúum og flutt-
ur inn í „niðursoðnu" formi eins og
ef list yrði flutt alfarið inn á þann
hátt að innlend listasköpun þannig
lögð niður að mestu eða öllu leyti.
Svari hver fyrir sig?
Innf lutningur landbúnaðar-
afurða í nágrannalöndum
okkar
Þorvaldur telur það einsdæmi í
okkar heimshluta að innflutningur
þeirra landbúnaðarafurða sem
hægt er að framleiða hér heima sé
bannaður með lögum. Veit hann
þó eflaust um innflutningshöft ann-
ars staðar. Nú þekki ég ekki laga-
bálka allra landa í okkar heims-
hluta hvað þetta varðar, en ég tel
mig þekkja nokkuð til þessara mála
í nágrannalöndum okkar, þar sem
ég hef búið þrjú ár í hvoru landinu
fyrir sig, Svíþjóð og Danmörku.
Þessi tvö lönd eru afar ólík hvað
verð á matvælum varðar. I stað
þess að nota lagaákvæði er inn-
flutningur búvara takmarkaður eða
brugðið fæti fyrir hann með tolla-
ákvæðum.
Danmörk hefur langan feril að
baki sem forystuþjóð í útflutningi
á matvælum, t.d. smjöri, eggjum
og beikoni. Verð matvæla er lágt í
Ðanmörku. Til Danmerkur eru flutt
þau matvæli sem eru ekki framleidd
í landinu s.s^ lambakjöt frá Nýja
Sjálandi og íslandi. Einnig flytja
þeir t.d. inn ódýrt beikon frá Ung-
veijalandi í stað þess danska sem
er flutt úr landi gegn háu verði.
Að halda því fram að hægt sé að
kaupa þýskt svínakjöt, hollenskt
smjör, spænskt nautakjöt, enskt
beikon og ítalskt pasta í dönskum
matvöruverlsunum er einfaldlega
rangt. Vínið er eina landbúnaðar-
varan sem boðið er upp á í alþjóð-
legu úrvali í stíl við það sem talið
var upp hér að framan og einnig
eru ostar fluttir inn í einhveijum
mæli.
í Svíþjóð er innlend framleiðsla
varin með tollum. Svo fremi að
verð á innlendri framleiðslu fari
ekki upp fyrir ákveðin mörk miðað
við heimsmarkaðsverð, þá er erlend
vara ekki flutt inn. Ódýru, dönsku
skinkuna er ekki hægt að fá í versl-
unum í Málmey eða Helsingjaborg.
Svíar verða að kaupa hana í Dan-
mörku og smygla henni yfir, vilji
þeir borða hana heima hjá sér. Að
halda því fram að búðarhillur t.d.
í Svíþjóð svigni undir ódýrum mat
frá EB er rangt eins og þeir vita
sem til þekkja.
Finnskir bændur hótuðu að
henda íslensku lambakjöti í sjóinn
fyrir nokkrum árum, þegr stóð til
að flytja eilítið af því til Finnlands.
Þar með var hætt við að flytja kjöt-
ið til Finnlands. Þannig var nú and-
inn gagnvart innflutningi land-
búnaðarafurða á þeim bæ.
Norðmenn hættu því sem næst
að kaupa lambakjöt af íslendingum
upp úr 1980, þegar eigin fram-
leiðsla þeirra var orðin nægjanleg
fyrir innanlandsmarkað.
Öll lönd í okkar heimshluta vetja
landbúnaðarframleiðslu sína meira
og minna með tollum, innflutnings-
höftum og bönnum eftir því sem
þurfa þykir. Að halda því fram að
innflutningshöft á landbúnaðaraf-
urðum sé eitthvað séríslenskt fyrir-
brigði er fullyrðing sem stenst ekki.
Frjáls innflutningur land-
búnaðarafurða
til íslands
I grein sinni telur Þorvaldur víst
að matvöruverð hér á landi myndi
lækka til muna ef frjáls innflutning-
ur landbúnaðarafurða yrði leyfður.
Án efa er það rétt mat að verð
muni lækka. En eru hlutimir svo
einfaldir að peningaleg rök séu þau
einu sem eru marktæk og meta
eigi Ijárhagslegu hliðina einungis
frá skammtímasjónarmiði neyt-
enda. Ég færði peningaleg rök fyr-
ir því áður að fræðilega gætu list-
unnendur bætt hag sinn með notk-
up á innfluttri, erlendri fjöldafram-
leiðslu. Þau rök sem hvetja til
íslenskrar listsköpunar em tilfinn-
ingaleg, menningarleg og þjóðemis-
leg.
Sama máli gegnir með land-
búnaðinn. Án efa er hægt að finna
sterk efnahagsleg rök fyrir því að
flytja matvælin inn, frekar en að
framleiða þau hérlendis, ef peninga-
leg afkoma einstaklingsins er hið
eina atriði sem tekið er mark á og
einungis tekið tillit til skammtíma-
sjónarmiða.
íslenskur landbúnaður er einn
af hornsteinum þeirrar menningar
sem er undirstaða sjálfstæðis okk-
ar. Innlend landbúnaðarframleiðsla
er hluti af menningu okkar jafnt
og ýmisskonar list sem hefur sín
sérkenni. Súrsaðir hrútspungar em
hluti af okkar matarmenningu eins
og íslenska sinfóníuhljómsveitin er
hluti af okkar tónlistarmenningu.
Tónlistarmenning er síðan jafnt
sem matarmenning einn af hom-
steinum menningar okkar og sjálf-
stæðis.
Nú má enginn taka orð mín svo
að ég hafni öllum erlendum menn-
ingaráhrifum. Slíkt er víðsfjarri.
íslendingar taka eins og aðrar þjóð-
ir við áhrifum utanfrá. Þeir verða
að velja milli þeirra kosta sem bjóð-
ast og aðlaga menningu sína að
erlendum áhrifum eins og aðrar
þjóðir.
Sjálfstæði er að geta valið og
hafnað, og skapa sér þá aðstöðu
að þurfa ekki að taka hverju því
sem utanaðkomandi aðilar ákveða.
Hvað skeður við
óheftan innflutning land-
búnaðarafurða?
Sá ferill sem ætti sér stað ef
innflutningur landbúnaðarafurða
yrði leyfður óheftur, með það að
markmiði að auka hag neytenda
með lægra matvælaverði, yrði að
öllum líkindum S stómm dráttum
þannig:
1. Verslanir myndu fyllast af
mjög ódýmm erlendum matvælum,
því að verðmyndun þeirra yrði ekki
á sama hátt og verð til neytenda
erlendis, heldur yrði hér um að
ræða umframframleiðslu sem seld
er á lágu verði á hinum svokallaða
heimsmarkaði. Hagur stórkaup-
manna myndi vænkast vemlega,
en smásalar fengju minna í sinn
hlut vegna minni möguleika til
álagningar.
2. Innlend framleiðsla myndi
hrannast upp og ekki seljast, vegna
þess að hún stenst ekki verðsaman-
burð við niðurgreidda innflutta
matvöm. Verð á innlendum afurð-
um yrði lækkað af hálfu bænda til
að freista þess að etja kappi við
innflutninginn. Bændur fæm í sam-
keppni sín á milli. Fjöldi þeirra yrði
fljótt gjaldþrota. Landbúnaðurinn
myndi hrynja.
Þó svo að einhver hluti bænda
gæti lækkað verð framleiðslu sinnar
vemlega og skrimt áfram, þá yrðu
þeir það fáir og dreifðir, að úr-
vinnslufyrirtækin, mjólkurstöðvar,
sláturhús og vinnslustöðvar hefðu
engan rekstrargmndvöll. Því yrði
einnig sjálfhætt fyrir þennan hluta
bænda þótt síðar yrði.
3. Gríðarlegir fólksflutningar
yrðu í landinu. Stór hluti lands-
byggðarinnar myndi hrynja. Hér
yrði ekki einungs um að ræða
bændur og íjölskyldur þeirra, held-
ur einnig það fólk sem vinnur við
úrvinnslu landbúnaðarafurða og
margvíslega þjónustu tengda land-
búnaði. Hin svokallaða dóminó-
kenning birtist ljóslifandi.
Fólk myndi flykkjast til stærri
útgerðarstaða og höfuðborgar-
svæðisins, þar sem helst væri von
um vinnu. Mikill fjöldi fjárfestinga
yrði einskis virði og bankastofnanir
myndu riða til falls vegna íjölda
gjaldþrota.
4. Þörf fyrir húsnæði á höfuð-
borgarsvæðinu og á stærri þétt-
býlisstöðum myndi stóraukast, en
þau þorp sem tengdust landbúnaði
sterkustum böndum myndu hröma
og tærast upp smám saman (t.d.
Borgames, Búðardalur, Blönduós,
Egilsstaðir, Vík, Hella, Hvolsvöllur,
Selfoss.) Verð á íbúðarhúsnæði
myndi ijúka upp úr öllu valdi á
þeim stöðum sem von væri um at-
vinnu.
Atvinnuleysi mjmdi aukast.
Skattar myndu stórhækka vegna
ijölda þess fjólks sem skilaði ekki
arði til þjóðfélagsins og aukningar
ríkisstyrkja sem tilraunar í þá átt
að bjarga rekstri fyrirtækja á lands-
byggðinni í þeirri von að hamla
mætti gegn þróuninni. Kreppu-
ástand myndi ríkja. Það fólk sem
lenti í erfiðleikum og ætti annarra
kosta völ (menntað erlendis) myndi
flytja úr landi.
5. Pólitískt vægi höfuðborgar-
svæðisins yrði á þann veg að aðrir
landshlutar fengju ekki rönd við
reist.
Borgríkið yrði staðreynd.
Þegar þessi þróun er skoðuð og
metin þá er ekki spumingin hvort
hún yrði ef innflutningur land-
búnaðarafurða yrði gefinn fijáls,
heldur er spumingin hve langan
tíma þessi ferill tæki. Mín skoðun
er að hún myndi ekki taka langan
tíma, þótt svo að tími sé vissulega
afstæður. í þessu sambandi er rétt
að minna á dæmi þess úr þriðja
heiminum þar sem matargjafir iðn-
ríkjanna hafa eyðilagt landbúnað
innfæddra eða komið f veg fyrir
eðlilega framþróun hans.
í framhaldi af þessu er fróðlegt
að skoða mannkynssöguna og velta
því fyrir sér hver hafa orðið örlög
þeirra ríkja sem hægt er að flokka
undir borgríki. Sá listi yrði harla
stuttur sem innihéldi upþtalningu á
þeim sem eru við lýði.
Að síðustu er mönnum hollt að
velta því fyrir sér að það er ekkert
náttúrulögmál að hér á íslandi skuli
búa sjálfstæð þjóð.
„Feitur þjónn
og barður þræll“
Að endingu vil ég rifja upp til-
vitnun í íslandsklukkuna þar sem
Hansakaupmaðurinn Úffelen er að
falast eftir hjálp frá Amæusi til að
ná yfirráðum yfír íslandi fyrir Þjóð-
veija og jofar gulli og grænum
skógum íslendingum til handa
gangi erindið eftir. Þá segir Amæ-
us:
„Þeir íslensku mundu þá í hæsta
lagi verða feitir þjónar þýsks
leppríkis. Feitur þjónn er ekki mik-
ill maður. Barður þræll er mikill
maður, því í hans bijósti á frelsið
heima."
í annarri grein mun ég fjalla um
framsetningu og túlkun tölulegra
upplýsinga varðandi ríkisstyrki til
landbúnaðar og verðmyndun land-
búnaðarafurða erlendis, aðferð til
að meta mismun ríkisstyrkja til
landbúnaðar eftir löndum og fleira
er við kemur þessum málum.
Höfundur er hagfrteðingur Stétt-
arsambands bænda.
Vent-Axia
Sjálfvirkar loftræsiviftur
Gerðin
Tilvaldarf gróðurhús, glerskála, skrifstofur og híbýli.
Vent-Axía er leiðandi í loftræsitækni.
Veitum tæknilega ráðgjöf við val á loftræsiviftum
Þekking Reynsla Þjónusta
_Einkaumboð á íslandi
Suðurlandsbraut 8.128 Reykjavík
Simi: 91-84670.
UTSALA UTSALA UTSALA
Dömupeysur
Ðlússur -
HerTapeystu- Barnapeysur
Pils - Dömubuxur - Herraskyrtur
30-50% afsláttur
Opið daglega frá kl. 9-18
Laugardaga frá kl. 10-14
> iy JL. PRJÓNASTOFAN
Udunru.
VERSLUN v/NESVEG. SELTJARNARNESI