Morgunblaðið - 27.10.1988, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 1988
Hreggviður Jónsson mælir fyrir frumvarpi um hvalveiðibann:
„Minni hagsmun-
ir víki fyrir meiri“
Sjálfsákvörðunarréttur um nýtingn eigin
auðlinda, segir sjávarútvegsráðherra
Hreggviður Jónsson (B/Rn) mælti í gær í neðri deild Alþingis
fyrir frumvarpi til laga um hvalveiðibann. Frumvarpið flytur hann
ásamt Aðalheiði Bjarnfreðsdóttur (B/Rvk). Samkvæmt frumvarpinu
skulu hvalveiðar bannaðar í fískveiðilögsðgu íslands næstu flögur
ár, eða til ársins 1993, þar með taldar visindaveiðar.
talinn í hættu. íslendingar hafa og
breytt í samræmi við stofnskrá og
Minni hagsmunir
víki fyrir meiri
Hreggviður Jónsson minnti á
þingsályktun frá 2. febrúar 1982,
þess efnis, að Alþingi mótmæli ekki
samþykkt Alþjóðahvalveiðiráðsins
um takmörkun hvalveiða. Þar með
hefur Alþingi ákveðið að fara eftir
samþykktum ráðsins. í nefndaráliti
hafi hinsvegar verið „innleiddur sá
tvískinnungur, sem hinar svoköll-
uðu vísindalegu hvalveiðar eru
byggðar á“.
Hreggviður lagði áherzlu á að í
frumvarpi hans felist ekki viður-
kenning á sjónarmiðum hörðustu
andmælenda hvalveiða né stefnu-
mörkun um hvalveiðar lengra fram
í tímann en til ársins 1993. Það
væri hinsvegar óhjákvæmilegt að
taka tillit til breyttra viðhorfa til
hvalveiða, sem tengdust mikilvæg-
ustu viðskiptahagsmunum þjóðar-
innar. Þetta ætti við um helztu
markaðssvæði okkar, bæði austan
hafs og vestan, sem og afkomu
undirstöðuatvinnuvegar okkar,
sjávarútvegsins, og vinnuöryggi
íjölda fólks víðs vegar um landið.
Með frumvarpinu væri „horfst í
augu við blákaldar staðreyndir og
minni hagsmunir lagðir til hliðar
fyrir meiri".
Hreggviður vitnaði til ummæla
ýmissa frammámanna í sjávarút-
vegi, fiskvinnslu og samtökum um
útflutning sjávarvöru, sem og ræðu
dr. Sigmundar Guðbjamasonar,
háskólarekstors, sem hann taldi öll
falla í einn farveg; viðvörun við
afleiðingum áframhaldandi vísinda-
veiða á hvölum.
Hreggviður sagði að viðskipta-
hagsmunir okkar á helztu mörkuð-
um sjávarvöru, bæði í ríkjum Ev-
rópubandalagsins og ríkjum
N-Ameríku, væru í hættu. Sjónar-
mið umhverfísvemdarmanna, sem
einnig tengdust friðun hvala, settu
í æ vaxandi mæli mót sitt á almenn-
ingsálitið í þessum ríkjum. Þetta
kæmi m.a. fram í því að stórir kaup-
endur íslenzks útflutnings hefðu
hætt við vörukaup héðan, aðrir
væm í biðstöðu. Nauðsynlegt væri
að Alþingi tæki af skarið í þessu
efni áður en meiri skaði væri skeð-
ur.
Sjálfsákvörðunarréttur —
nýting’ auðlinda við landið
Halldór Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra, sagði m.a. að Ís-
lendingar hefðu aldrei tekið hval
úr stofni, sem væri friðaður eða
samþykktir Alþjóðahvalveiðiráðs-
ins, allt frá upphafi til dagsins í
dag. Það sé í samræmi við stefnu-
mörkun ráðsins að nú sé fram fylgt
rannsóknaráætlun á hvalastofnum
í íslenzkri lögsögu, m.a. til þess að
hægt sé að byggja skoðanir og af-
stöðu á vísindalegum niðurstöðum
fremur en tilfínningum.
Sjávarútvegsráðherra sagðist
hafa þungar áhyggjur af áróðurs-
stríði öflugra samtaka gegn íslenzk-
um viðskiptahagsmunum. Annað
mál væri að það sé okkar sjálfra
en ekki annarra að fara með
íslenzkan sjálfsákvörðunarrétt um
nýtingu auðlinda sjávar í fiskveiði-
lögsögu okkar. Ekkert bendi til
þess að hvalir, sem veiddir em hér
við land í tengslum við sérstaka
rannsóknaráætlun, væm í útrým-
ingarhættu. Þvert á móti.
Þingsályktun-
artillaga:
Endurskoð-
un hvalveiði-
stefinunnar
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að hefja þegar
I stað endurskoðun á hval-
veiðistefnu íslendinga með
það fyrir augum að stöðva
vísindahvalveiðar um a.m.k.
þriggja ára skeið. Sá tími
verði notaður til að ljúka
nauðsynlegum vísindarann-
sóknum, án veiða, og til auk-
innar kynningar á málstað
íslendinga. Fulltrúum um-
hverfisverndarsamtaka
verði gefinn kostur á að
fylgjast með og taka þátt í
þessum rannsóknum."
Þannig hljóðar tillaga sem
Ámi Gunnarsson (A/Ne.) hefur
lagt fram á Alþingi. „Með þess-
um tillöguflutningi er réttur
íslendinga til hvalveiða ekki
vefengdur," segir í greinargerð.
Þar segir ennfremur að „hinar
svonefndu vísindahvalveiðar
hafi þegar stórskaðað hags-
muni íslenzkra útflutningsfyr-
irtækja og þjóðarinnar í heild
vegna áróðurs umhverfísvemd-
armanna gegn hvalveiðum".
Halldór sagðist sammála græn-
friðungum um sitthvað, m.a. í bar-
áttu þeirra gegn mengun hafsins.
Þar ættu hinsvegar hinar stærri
þjóðir í hlut: Sovétríkin, Bandaríkin
og mörg iðnríki Evrópu. Tvískinn-
ugur þessara þjóða í afstöðu til
lífríkis sjávar væri raunar til stórrar
skammar. Barátta grænfriðunga
beindist og í ríkara mæli gegn smá-
þjóðinni íslendingum, vegna
vísindaveiða þeirra, en gegn þeim
mengunarhættum sjávar margvís-
legum, sem rekja mætti til hinna
stærri iðnaðarþjóða.
Sjávarútvegsráðherra sagði að
um þessi mál hefði jafnan verið góð
samstaða, bæði í utanríkismála-
nefnd og á Alþingi. Lét hann í ljósi
þá von að svo yrði áfram, nú þegar
þau kæmu til skoðunar að gefnu
tilefni. Ráðherra sagði að hann
myndi leggja fyrir sjávarútvegs-
nefnd þingdeildarinnar margvísleg
gögn þetta mál varðandi.
Eina leiðin að
hætta hvalveiðum
Guðrún Helgadóttir (Abl/Rvk)
ræddi í löngu máli um mikilvægi
náttúrverndar, bæði á láði og legi.
Það væri hinsvegar erfitt að vera
íslendingur í umræðu á alþjóðavett-
vangi um umhverfismál. Ástæðan
væri hvalveiðar íslendinga, sem
sýndust vera komnar í illleysanleg-
an hnút.
Guðrún sagði hvalveiðideiluna
þegar tapaða fyrir íslendinga. Eng-
in leið væri til út úr þeim vanda,
sem þjóðin væri komin í vegna
hennar, önnur en sú að hætta hval-
veiðum meðan hvalveiðibann Al-
þjóðahvalveiðiráðsins væri í gildi.
Þingsályktun hyggilegri
en lagasetning
Árni Gunnarsson (A/Ne) sagði
málið tvíþætt. Annarsvegar væru
viðskiptalegir hagsmunir, sem vörð-
uðu sjálfa undirstöðugrein þjóðar-
Háhymingar leika listir sinar.
búskaparins. Hinsvegar væru efa-
semdir vísindamanna, þess efnis,
að vísindaveiðar væru eftir allt sam-
an vefengjanlegar.
Ámi sagði hinsvegar að hann
teldi rangt að samþykkja lög af því
tagi, sem frumvarp Hreggviðs gerði
ráð fyrir. Ekki mætti binda hendur
stjómvalda um of. Þau þyrftu að
hafa nauðsynlegan sveigjanleika.
Hyggilegra væri að vilji Alþingis
kæmi fram í þingsályktun um end-
urskoðun á hvalveiðistefnu Islend-
inga. En Ámi hefur lagt fram
þingsályktunartillögu um að stöðva
vísindahvalveiðar a.m.k. um þriggja
ára skeið.
Ámi sagði sýnt að umhverfis-
vemdarsinnar réðu ferð í mótun
almenningsálitsins að þessu leyti,
bæði vestan hafs og austan. Hyggi-
legt væri að leita samstarfs við þá
um ýmsa þætti mála. Við ættum
og samleið með þeim um margt,
m.a. í baráttu gegn mengun hafs-
ins. Hvað myndi ske, spurði Ámi,
ef kjamorkuskipi hlekktist á og
mengaði sjó á uppeldisstöðvum
þorskins? Þá yrði íslenzka ríkið
gjaldþrota.
Að ræðu Árna lokinni var gert
hlé á umræðunni, vegna þingflokks-
funda. Umræðan hélt síðan áfram
síðdegis, þó ekki verði frekar rakið
hér að sinni, en lauk ekki.
Stjórnarsáttmálinn og öryggismálin:
„Skiptin við Varnarliðið
verða endurskipulögð“
Fyrirspurn fram borin um merkingu þessa ákvæðis
f gær var lögð fram á Alþingi fyrirspurn frá Geir Haarde (S/Rvk.)
varðandi þann kafla stjórnarsáttmálans er varðar öryggis- og ut-
anrikismál. Fyrirspurnin er svohljóðandi: „Hvernig ber að skilja
ákvæði í stjórnarsáttmála ríkisstjómarinnar að „skipti íslendinga
við vamarliðið verði endurskipulögð".
Fyrirspuminni er beint til Jóns „Ríkisstjómin mun ekki gera
Baldvins Hannibalssonar, utanríkis- nýja samninga um meiri háttar
ráðherra. Hún varðar síðustu setn-
ingu stjómarsáttmálans um ut-
anríkismál, en hún er svohljóðandi:
hemaðarframkvæmdir og skipti ís-
lendinga við Vamarliðið verða end-
urskipulögð."
Þingmaður skrifar forseta Sameinaðs þings:
„Ríkisendurskoðun vinni
skýrslu um stöðu ríkissjóðs"
Matthías Á. Mathiesen, þing-
maður Reyknesinga, hefur ritað
Guðrúnu Helgadóttur, forseta
Sameinaðs þings, bréf þess efiiis,
að hún „feli Ríkisendurskoðun
að gera skýrslu um stöðu A-hluta
ríkissjóðs þann 30. september
1988 og horfiir um afkomu í árs-
lok þess árs“.
Beiðni þingmannsins er fram sett
í „framhaldi af skýrslu Ríkisendur-
skoðunar frá því í ágúst um fram-
kvæmd fjárlaga fyrri helming árs-
ins 1988 og með skírskotun til yfir-
lýsinga um afkomu ríkissjóðs á
þessu ári“.
í skýrslunni verði m.a. gerð grein
fyrir eftirfarandi: 1) Hvaða tekju-
stofnar hafa gefið minni tekjur en
áætlun fjárlaga 1988 gerði ráð fyr-
ir og orsakir þeirra breytinga. 2)
Hvaða útgjaldaliðir hafa helst
hækkað frá áætlun fjárlaga 1988
og gerð grein fyrir ástæðum þeirra
hækkana. 3) Yfirlit yfir aukafjár-
veitingar samþykktar til september-
loka 1988. 4) Yfirlit yfir starfs-
mannahald hjá ráðuneytum og
ríkisstofnunum (A-hluta) til 30.
september samanborið við sl. ár.
5) Hvaða áhrif efnahagsaðgerðir
núverandi ríkisstjómar hafi á af-
komu ríkissjóðs á þessu ári.
Öræfí:
Fórútafviðræsi
Hnappavöllum, Öræfum.
LITLTJ munaði að illa færi
þegar bíll lenti útaf við ræsi
nálægt Hnappavöllum í A-
Skaftafellssýslu.
Sem betur fer stöðvaðist
bíllinn áður en hann fór alveg
útaf og ekki urðu nein meiðsl á
fólki.
Þetta ræsi sker sig mjög úr á
þjóðvegi 1 þar sem vegurinn ofan
á því er ekki nema rúmir þrír
metrar á breidd, miklu mjórri en
vegurinn í kring.
- S.G.
Morgunblaðið/Sigurður Gunnareson
Bifreiðin var dregin upp með dráttarvél.
Fyrirlestrar um þekking-
arkerfí og sjálfvirkni
TVEIR þekktir erlendir vísinda-
menn halda fyrirlestra fimmtu-
daginn 27. október kl. 16.15 og
17.15 í stofii 158 í VR-II, húsi
verkfræði- og raunvísindadeilda
Háskóla íslands við Hjarðarhaga
2-6.
Charles E. Hutchinson, forseti
Thayer-verkfræðiskólans við
Dartmouth College í New Hamps-
hire, heldur fyrirlestur um þekking-
arkerfi fyrir tölvuvædda hönnun kl.
16.15. Fyrirlesturinn fjallar um þró-
un þekkingarkerfis, sem nota má
við hönnun flókinna kerfa, þar sem
mögulegar lausnir eru of margar
til að finna þær og greina á hefð-
bundinn hátt. Fjallað er um hagnýt-
ingu slíks kerfis til að hanna hluta
af rafeindakerfum á sjálfvirkan
hátt og lýst frumgerð, sem þróuð
hefur verið í Dartmouth í þessu
skyni.
Dr.Ing. Hans-Jiirgen Wamacke
frá Tækniháskólanum í Stuttgart
heldur fyrirlestur um stöðu sjálf-
virkni og væntanlega þróun kl.
17.15. Hann er framkvæmdastjóri
Fraunhofer Institue, eins af stærstu
rannsóknar- og þróunarfyrirtækj-
um á sviði sjálfvirkni í Evrópu í
dag. Þar starfa 250 manns.
Báðir fyrirlestramir em á ensku
og em öllum opnir.