Morgunblaðið - 25.11.1988, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1988
19
Hugleiðingar um mæl-
ingar á möskvastærð
Halldór Blöndal
„Geta þessir heiðurs-
menn ætlast til að aðrir
taki mark á þeim for-
sendum, sem þeir sjálf-
ir hafa lýst yfir að þeir
trúi ekki á eða gefið í
skyn að þeir trúi ekki
á?“
og verri viðfangs eins og snjóbolti
sem hleður utan á sig. En lífskjörin
munu fara niður á við. Við sjáum
línuritið fyrir okkur eins og lægð,
sem fer ört dýpkandi.
Stefna ríkisstjórnarinnar eins og
hún kemur fram í frumvarpi til láns-
fjárlaga endar í fúamýri. Markmiðið
um lækkun vaxta mun snúast upp
í ranghverfu sína og raunvextir fara
hækkandi á nýjan leik eins og þegar
er sýnilegt að vextir af skuldbreyt-
ingarlánum Stefánssjóðs muni gera.
Um hag atvinnuveganna þarf ekki
að ræða. Meðan Steingrímur Her-
mannsson var utanríkisráðherra
sagðist hann vinna mikið og láta
hendur standa fram úr ermum í
ágústmánuði. Nú segir hann, að
hann hafi verið í fílabeinsturni í sept-
embermánuði þegar hann myndaði
ríkisstjórnina og rengi ég það ekki.
Og svo er mér sagt að það hafi sést
til hans, þar sem hann lét egótrippið
brokka með sig upp Vesturgötuna á
krataþingið. En engum sögum fer
af sjávarútvegsráðherra allan þenn-
an tíma.
Á meðan halda fyrirtækin í
landinu áfram að tapa.
Höfundur er varaformaður þing-
Bokks SjálfstteðisBokksins.
Enda þótt við undirritaðir séum
ekki staddir á landinu, höfum við
fengið fréttir af ágreiningi um
möskvamælingar starfsmanna
Landhelgisgæslunnar. Viljum við
þó reyna að varpa ljósi á þetta mál.
Eftir ítarlegár tilraunir á
möskvastærðum, um miðjan 8.
áratuginn gerði Hafrannsókna-
stofnun tillögu um stækkun
möskva í botnvörpu. Niðurstaðan
varð sú að 150 mm möskvastærð
væri heppileg við þorskveiðar og
var þá miðað við möskvamælingar
með möskvamæli sem kenndur er
við Alþjóðahafrannsóknaráðið. Á
þessum tíma var reiknað með að
mælingar starfsmanna Landhelg-
isgæslunnar myndu sýna aðrar
niðurstöður, þ.e. að möskvastærðin
mældist meiri með þeirra mæling-
araðferð, og voru því gerðar sam-
anburðarmælingar á aðferðunum
tveim. í ljós kom að með aðferð
Landhelgisgæslunnar mældist
möskvinn u.þ.b. 4 mm stærri en
með möskvamæli Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins, sem Hafrannsókna-
stofnun notaði. Niðurstöður mæl-
inga Landhelgisgæslunnar svara
til þess að 10 kg lóð væri hengt í
mælispjaldið sem notað var. í beinu
framhaldi af samanburðarmæling-
unum var lagt til að möskvinn yrði
155 mm en ekki 150 mm.
Þessar niðurstöður sýndu að
töluverðu getur munað á möskva-
mælingum eftir því hvaða mæli-
tæki og mæliaðferðir eru notuð.
Auðvitað hefði verið æskilegt að
nota möskvamæli Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins, sem er stilltur á 4
kg átak, en það var ekki hægt því
hann fékkst ekki löggiltur hér á
landi. Samkvæmt reglugerð sjáv-
arútvegsráðuneytisins skal hins
vegar mæla möskvann með 2 mm
þykku mælispjaldi, sem er jafn-
breitt og lágmarksmöskvastærðin.
Netið skal mælast vott og skal
spjaldið komast auðveldlega í
gegnum möskvann.
Enda þótt deila megi um það
hvenær spjaldið komist „auðveld-
lega“ í gegnum möskvann þá hefur
aldrei orðið ágreiningur um
möskvamælingar starfsmanna
Landhelgisgæslunnar fyrr en «iú
nýverið.
Barnabók og ungl-
ingasaga eftir Hrafn-
hildi Valgarðsdóttur
FRJÁLST framtak hefiir gefið út
tvær bækur eftir Hrafiihildi Val-
garðsdóttur, barnabókina Kóngar
í ríki sínu og prinsessen Petra og
unglingasöguna Púsluspil.
I kynningu útgefanda segir m.a.:
„Púsluspil fjallar um unglinga í 9.
bekk grunnskóla. Aðalsöguhetjurnar
eru þær Júlia og Áslaug sem hafa
yndi af tónlist og kunna ýmislegt
fyrir sér í þeim efnum. En samkeppn-
in er hörð. Sumir eiga öll hljóðfærin,
aðrir alla tónlistina.
Og það er ekki bara tónlistin sem
blómstrar hjá ungu stúlkunum heldur
kemur ástin einnig við sögu og þar
gerist ýmislegt spennandi. Þá glímir
Júlía einnig við fortíð pabba síns sem
reynist henni hið mesta púsluspil."
Og um barnabókina segir m.a.:
„Aðalsöguhetjur bókarinnar eru tveir
tápmiklir strákar, þeir Lalli og Jói.
Undarleg stelpa flytur í dularfullt
hús og vinirnir ráða ekki við forvitn-
ina og laumast inn í húsið. Þar er
margt furðulegt að sjá og minnstu
munar að þeir lendi í vandræðum."
Net hnýtt í Hampiðjunni.
Möskvastærð er teygjanlegt hugtak.
Hrafiihildur Valgarðsdóttir
Brian Pilkington myndskreytti
bókina og teiknaði kápu hennar.
Báðar bækurnar voru prentaðar og
bundnar í Prentsmiðjunni Odda.
Ný gerð möskvamælis
Ástæðan fyrir þessum ágrein-
ingi er sú að Landhelgisgæslan
hefur tekið í notkun nýtt mæli-
tæki, svokallað þrýstispjald. Við
samanburðarmælingar með þessu
þrýstispjaldi og gamla spjaldinu,
sem starfsmenn Landhelgisgæsl-
unnar gerðu í sumar, kom í ljós
að munurinn var óverulegur en
niðurstöðurnar voru þó ekki alveg
sambærilegar. Landhelgisgæslan
hefur sjálfsagt litið svo á að mæl-
ingar með nýja spjaldinu væru
sambærilegar við gömlu mæliað-
ferðina. Nú hefur komið í ljós að
svo er ekki. Togaramir Kambaröst
og Skipaskagi voru teknir af Land-
helgisgæslunni og færðir til hafn-
ar. Starfsmenn gæslunnar mældu
poka þessara skipa með nýja
þrýstispjaldinu og voru niðurstöð-
umar á þá leið að þeir mældust
rétt undir löglegri lágmarksm-
öskvastærð. Á þeirri forsendu vom
lagðar fram kæmr á hendur skip-
stjómm skipanna. Þessir sömu
pokar vom svo mældir af
dómkvöddum mönnum annars veg-
ar og starfsmönnum Hampiðjunn-
ar hins vegar. Niðurstöður mæling-
anna sem gerðar voru eftir þeirri
aðferð, sem Landhelgisgæslan hef-
ur notað í áratugi, sýndu að möskv-
inn var fullkomlega löglegur.
Samanburðarmælingar
Hampiðjunnar og
Landhelgisgæslunnar
Nú í vikunni mældu starfsmenn
Landhelgisgæslunnar og starfs-
menn Hampiðjunnar nýtt net með
þremur aðferðum. Niðurstöður
urðu eftirfarandi:
Meðalmöskvastærð með nýja
möskvamælinum......157,3 mm.
Meðalmöskvastæðr með hand-
afli og spjaldi....159,5 mm.
Meðálmöskvastærð með 10 kg
lóði og spjaldi....161,7 mm.
Greinilegur munur er því á þess-
um mælingaraðferðum.
Eins og þegar hefur komið fram
„ Aðalatriðið er þetta,
möskvastærð neta sem
Hampiðjan hnýtir nú er
hin sama og hún hefiir
verið um árabil. Að-
ferðinni sem beitt hef-
ur verið við möskva-
mælingar hefur hins
vegar skyndilega verið
breytt án nægjanlegs
samráðs og saman-
burðarathugana. “
er íslenska reglugerðin um
möskvamælingar fáorð um fram-
kvæmd mælinganna. Reglugerðin
kveður á um að mælispjaldið skuli
komast auðveldlega í gegnum
möskvann. Um það leyti sem reglu-
gerðin kom út, gaf sjávarútvegs-
ráðuneytið út leiðbeinandi bréf um
möskvamælingar og er orðalagið
í reglugerðinni „auðveldlega í
gegnum möskvann" skilgreint
nánar. í bréfinu segir að 10 kg lóð
skuli hengt í mælispjaldið þegar
vafi leikur á því hvort netið sé af
löglegri stærð eða ekki. Ef spjaldið
fer þannig í gegnum möskvann
stenst hann mál, annars ekki.
í samanburðarmælingum í
Hampiðjunni kom í ljós að mösk-
vinn mældist 4,4 mm minni með
nýja þrýstispjaldinu en með spjaldi
með 10 kg lóði.
Hvað er til ráða?
Að sjálfsögðu er ekki hægt að
hnýtá möskva úr plastefnum með
fastri og óbreytanlegri möskva-
stærð. Við notkun getur tognað
verulega á möskvanum en hann
getur einnig minnkað, þegar sand-
korn og slor setjast í hann. Það
er því vandaverk að hnýta möskva
sem ávallt er löglegur, en þó aldr-
ei að ráði stærri en lágmarksm-
öskvastærð. Þetta hefur þó tekist
vel á íslandi og er það nánast
óþekkt að sjómenn séu óafvitandi
með ólöglega möskvastærð.
Fyrir alla sem hlut eiga að máli
er nauðsynlegt að setja reglur um
lágmarksmöskvastærð og möskva-
mælingar, sem allir geta sætt sig
við. Við erum með og ætlum áfram
að vera með stóra möskva til að
hlífa smáfiskinum eftir föngum.
Engar ráðagerðir eru uppi um
raunverulegar breytingar á
möskvastærð. En ef ákveðið verður
að mæla möskvastærðina með
minna átaki en áður verður að
sjálfsögðu að taka tillit til þess í
nýrri reglugerð. Ný reglugerð
gæti hugsanlega verið svipuð og
reglugerð Evrópubandalagsins,
þótt við séum í engu bundnir af
erlendum reglugerðum, enda nota
íslendingar stærri möskva en flest-
ar aðrar þjóðir.
Aðalatriðið er þetta, möskva-
stærð neta sem Hampiðjan hnýtir
nú er hin sama og hún hefur verið
um árabil. Aðferðinni sem beitt
hefur verið við möskvamælingar
héfur hins vegar verið skyndilega
breytt án nægjanlegs samráðs og
samanburðarathugana.
Samstarf allra viðkomandi aðila,
þ.e. sjávarútvegsráðuneytisins,
Landhelgisgæslunnar, Hafrann-
sóknastofnunar og Hampiðjunnar,
hefur hingað til verið náið og gott,
þegar ijallað hefur verið um breyt-
ingar á reglugerðum varðandi
ýmis vafaatriði sem upp hafa kom-
ið. Við vonum eindregið að slíkt
samstarf verði tekið upp að nýju
og viðhaft, þegar breytingar eru á
döfinni, sambærilegar við þær, sém
allt þetta mál snýst um.
Staddir á alþjóðlégri ráð-
stefnu um sjávarútvegsmál
i St. John á Nýfundnalandi
23. nóvember 1988,
Guðni Þorsteinsson, fiskifræð-
ingur hjá Hafrannsóknastofn-
un, Gunnar Svavarsson,
Hampiðjunni, Guðmundur
Gunnarsson, Hampiðjunni.