Morgunblaðið - 26.11.1988, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 1988
19
reikninga 1937—1963. Sat í milli-
þinganefnd í tilraunamálum
1939—1941. Kosinn 1942 í raforku-
málanefnd. í nýbýlastjórri 1947—
1970. í bankaráði Landsbankans
1953-1956. Kosinn 1955 í yfírfast-
eignamatsnefnd. í bankaráði Bún-
aðarbankans 1956—1968, formað-
ur 1961—1968. Fyrir störf sín hlaut
hann mörg heiðursmerki.
Jón var jafnan boðinn og búinn
að leysa hvers manns vandræði.
Hann var því vafalaust í hópi þeirra
alþingismanna, sem sumir nefna
nú sérstaka „fyrirgreiðslumenn"
með hæfilegri virðingu. Að mínum
dómi er ekki nema eðlilegt og sjálf-
sagt, að kjósendur leiti ráða til þing-
manna sinna, ef þeir óska þess, eða
eru í vanda staddir. Margir af beztu
þingmönnum þjóðarinnar fyrr og
síðar hafa verið miklir fyrirgreiðslu-
menn í þessum skilningi, enda að-
alsmerki á hverjum góðum dreng
að greiða götu manna eftir beztu
föngum. Að því er Jón Pálmason
varðar leyfi ég mér að nefna eitt
lítið dæmi, sem ég hef ekki gleymt.
Þegar ég tók við sýslumannsemb-
ætti í Dalasýslu snemma árs 1955
og settist að í Búðardal var þar
annars flokks símstöð,_ sem veitti
takmarkaða þjónustu. Eg vissi, að
Jón Pálmason var þá í nefnd, sem
hafði þessi mál til athugunar. Leit-
aði ég því ráða hjá honum. Fékk
ég skjót svör. Hann taldi það ekki
geta gengið, að heil sýsla hefði ein-
ungis II. flokks símstöð — og ekki
meira um það. En 1. júlí 1955 var
símstöðin í Búðardal hækkuð um
einn flokk og breytt í I flokks B-
stöð. Það þýddi, að þjónustusími
stöðvarinnar lengdist um nokkra
klukkutima á sólarhring að mig
minnir og þjónustu við héraðsbúa
óx að sama skaði. Þetta kunni ég
vel að meta.
Eiginkona Jóns Pálmasonar var
Jónína Valgerður Ólafsdóttir frá
Minnihlíð í Bolungarvík, fædd 31.
marz 1886, dáin 3. janúar 1979.
Þau gengu í hjónaband 26. október
1916. Öllum ber saman um, að
Jónína hafi verið gædd miklum
mannkostum og góð húsfreyja. Oft
varð hún að vera bæði bóndi og
húsfreyja á heimili sínu í fjarvistum
eiginmannsins. Því hlutverki skilaði
hún með prýði og annaðist fjöl-
skyldu sína og heimili af umhyggju-
semi, ástúð og dugnaði. Þeim hjón-
um varð 5 bama auðið. Þau er þessi:
1. Ingibjörg, húsmóðir, Blönduósi.
F. 7/8 1917. D. 28/6 1975.
Maki: Guðmundur Jón Jónsson
frá Sölvabakka.
F. 16/3. D. 13/3 1983.
2. Eggert Jóhann, bæjarfógeti,
Keflavík.
F. 22/5 1919. D. 19/7 1962.
Maki: Sigríður Theodóra Árna-
dóttir frá Bala,
Djúpárhreppi. F. 18/3 1926.
3. Margrét Olafía, húsmóðir í
Reykjavík.
F. 4/12 1921. D. 5/12 1977.
Sambýlismaður: Sigþór R.
Steingrfmsson frá
Blönduósi. Þau skildu.
4. Salome húsmóðir, Hvammi,
Vatnsdal, A.—Hún.
F. 31/3 1926.
Maki: Reynir Steingrímsson,
bóndi, Hvammi.
F. 21/10 1925.
Eva Benjamínsdóttir sýnir verk
sin í Galleri Evu til 6. desember.
Lifandi Reykjavíkursaga
5. Pálmi, bóndi og alþm., Akri.
F. 11/11 1929.
Maki: Helga Sigfúsdóttir frá
Grýtubakka,
Höfðahverfí.
F. 6/7 1936.
Bamaböm þeirra Jóns og Jónínu
em nú 29 að tölu. Niðjahópurinn
er því orðinn fjölmennur og mann-
vænlegur að sama skapi.
Um Jón Pálmason áttu vel við
heilræði Hávamála: — Glaðr og
reyfr skyli gumna hverr, unz sinn
bíður bana. — Hann var jafnan
hress í bragði með gamanyrði á
vömm. En jafnframt var hann al-
vömmaður og einlægur trúmaður.
Hann var hrókur alls fagnaðar á
vinafundum. Hann hafði gaman af
að taka í spil og dreypa á dýmm
veigurri, en allt fór það eftir vissum
reglum og jafnan reis hann alheill
upp að morgni, eins og ekkert hefði
í skorizt og gekk á vit verka sinna.
Hann hafði mikið yndi af skáldskap
og ljóðagerð. Vísur gat hann sett
saman á örskammri stund. Hann
gaf út ljóðabók 1965. Er þar að
finna kvæði ort af ýmsu tilefni og
margar smellnar lausavísur. Hann
hafði gaman af að kveðast á við
vini sína. Hjörtur Kristmundsson,
skólastjóri, orti eitt sinn þessar
snjöllu og táknrænu vísur til Jóns
á afmælisdegi hans:
„Sterkar eikur stormi fagna
standa keikar veðrum í.
Þinn var leikur mál að magna,
mæta reyk og vopnagný.
Árin tifa, öldin rennur,
ellin rifar seglin hljóð.
Fennir yfír orðasennur
eftir iifir minning góð.“
Jón á Akri var einstaklega gest-
risinn og góður heim að sækja. Það
var indælt að líta inn til þeirra hjóna
í húsið við Vesturgötuna í
Reykjavík. Samt var enn þá minnis-
stæðara að koma heim að Akri, þar
sem víðsýnið skín til allra átta og
hnúkafjöllin blá standa vörð um
byggðina og speglast í Húnavatni.
Þar heima ætla ég, að Jón á Akri
hafi kveðið þessa vísu á sólbjörtum
vormorgni:
Kveðjur vanda vötn og fjöll,
vörðinn standa hólar,
fegra landið atlot öll
upprennandi sólar.
Jón Pálmason lifði sínar síðustu
ævistundir á sjúkrahúsinu á
Blönduósi og þar andaðist hann 1.
febrúar 1973. Þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins, sem gátu komið því við,
fóru norður að jarðarför hans. Við
fundum að við vorum að kveðja
þingskörung og tryggðatröll, eins
og Jóhann Hafstein sagði í grein
um Jón á Akri, sem endaði á þess-
um orðum:
„Við fundum öll, að við vorum
að kveðja einlægan vin og mikinn
ágætismann, og munu mannkostir
hans seint líða þeim úr minni, sem
til þekktu. Minning Jóns Pálmason-
ar á Akri sem mikilhæfs og þraut-
seigs baráttumanns á stjórnmála-
sviðinu mun lengi lifa og verða
honum og ættingjum til mikiis
sóma.“
Höfundur er alþingismaður fyrir
Sj&lfstæðisflokkinn í Vesturlands-
kjördæmi.
Nýtt gallerí
á Miklubraut
EVA Benjaminsdóttir hefur opnað
nýtt gallerí — Galleri Evu — og
sýningu á verkum sínum nú um
helgina.
Gallerí Eva er á heimili Evu á
Miklubraut 50. Þar sýnir hún vatns-
litamyndir og myndir unnar með
blandaðri tækni. Þetta er önnur
einkasýning hennar hér á landi, sú
fyrri var í Ásmundarsal 1983.
Eva útskrifaðist frá School of the
Museum of Fine Arts í Boston í
Bandaríkjunum og lauk BFA-gráðu
frá Tufts University 1984. Eva hefur
áður tekið þátt í samsýningum bæði
hér og erlendis.
Sýningin var opnuð föstudaginn
25. nóvember og stendur hún til 6.
desember, er opin alla daga kl.
15—21. (Fréttatilkynning)
Békmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Guðmundur Andri Thorsson:
MÍN KÁTA ANGIST. Skáldsaga.
Mál og menning 1988.
Mín káta angist er fyrsta skáld-
saga Guðmundar Andra Thorssonar
sem áður hefur sýnt að hann er lið-
tækur í smásagnagerð. Á söguna
má ef til vill líta sem tilraun, en
sem slík er' hún afar lifandi og fjör-
leg. Þetta er ein þeirra skáldsagna
sem skemmta lesanda án þess að
vera sneydd alvöru.
í Minni kátu angist er fjallað um
háskólalíf og ástir í Reykjavík og
er ljóst að sögumaður er á heima-
vettvangi. Sagan er dæmigerð
Reykjavíkurskáldsaga þótt sögu-
hetjan sé utan af landi og megi
skýra ýmislegt í fari hennar með
því. Skóla- og borgarlífi er lýst á
háðskan hátt og óspart gert gys
að ýmsum persónum, fulltrúum
fólks sem virðist vera nóg af. En
persónulýsingar eru aldrei beiskju-
blandnar þótt stutt sé í stríðnina.
Helst má finna að því að ýmsar
athuganir höfundar séu of smáleg-
ar._
ísienskunemar og íslenskukenn-
arar fá sinn skammt. Meðal nem-
enda eru „upprennandi skrifstofu-
blækur, tilvonandi íslenskukennar-
ar, hengilmænulegar skáldaspírur,
gamlir hreppstjórar, nýfrjálsar hús-
mæður, gamlir .skólastjórar, ey-
firskir smalar og fólk sem ætlaði
sér í blaðamennsku“. Eldri fræði-
menn og kennarar „höfðu verið að
leika íslenskufræðinga í tuttugu
þrjátíu ár þannig að gervið var gró-
Guðmundur Andri Thorsson
ið á þá: Allir á flókainniskóm með
grátt skegg og hálf gleraugu, og
framburðurinn var úrval af því
besta sem talað var á landinu, sam-
ræmdur norðlenskur og skaftfellsk-
ur í senn; þeir veifuðu rauðum tób-
aksklútum og voru í hátt eins og
hreppstjórar í íslenskum leikritum
en gamansemin var ansi djúp virt-
ist mér“.
Strætisvagnar gegna nokkru
hlutverki í sögunni. Til dæmis eru
þeir á ferð í ljóðbrotum sögu—
manns: „Ég stökk á eftir strætó,
hljóp of hægt og varð of seinn./
Ég stanslaust reyndi að hringja í
þig, það ansaði aldrei neinn./ Ég
gæti lifað án þín ef ég væri ekki
svona einn.“
í þessu broti er vitaskuld annað
meira atriði en strætó. Og er þá
komið að því sem sagan greinir
einkum frá, þeirri kátu angist sem
ástin veldur. Með sögumanni og
skólasystur hans takast kynni sem
leiða til ástríðufulls sambands. Til-
finning sögumanns er sýnu háleit-
ari en stúlkunnar sem reynist vera
ein af hinum nýfrjálsu.
í mjmdum sem dregnar eru upp
af ástföngnum manni v^rða lýsing-
ar skáldlegar, miklar andstæður
hversdagslýsinga, en þó alls ekki
utan ramma sögunnar. Eftir ástar-
fund sögumanns og skólasystur
flýgur hugurinn víða: „Ég fór út
að glugganum og horfði út, horfði
á þökin sem voru ekki alls konar
heldur eins, ég heyrði bíl fjarlægj-
ast og hljóðið dó út; ég sá stijálar
stjömur sem ég vissi ekki hvað
hétu og hvað merktu og tunglið sem
var fullt og var á svipinn eins og
það vildi spotta mig, og allt í kring
sá ég mikinn bláma sem ég ímynd-
aði mér að teygði sig allt til endi-
marka veraldarinnar“.
Fleiri slík dæmi mætti nefna úr
Minni kátu angist, dæmi sem koma
óvænt, en eiga engu að síður heima
í sögunni, rjúfa ekki heildarsvip
hennar. Eitt þessara dæma er að
fínna í lokaorðum 4. kafla og snýst
um fugla og þyt þeirra. Þar er eftir-
minnilega lýst viðskilnaði karls og
konu.
Sé skáldsaga Guðmundar Andra
Thorssonar borin saman við aðrar
nýlegar íslenskar ástarsögur er ljóst
að fleiri geta skrifað um ástina af
kaldhæðni, en engu að síður lýst
einlægum tilfinningum. Hér er á
ferð nútímaleg saga sem m.a. er
forvitnileg vegna orðfæris sem ekki
er algengt í skáldsögum, en er hluti
af daglegu lífí í borg.
VERSUJNARHUSID
BÝÐURAHRI FJÖtSKYlDUNNI
ÁOPNUNARHÁlfD
laugardaginn 26. nóvember milli kl. 14 og 16
I tilefni formlegrar opnunar nýrrar verslunarmiöstöðvar að Gerðubergi 1
bjóðum við þér og fjölskyidu þinni í heimsókn milli kl. 14 og 16.
Eftirtaldar verslanir kynna vörur og þjónustu. Og fyrir bömin - bamaís, trúðar,
blöðrur og Arthur Ragnarsson, listmálari, málar á andlit
ALURVELKOMNIR!
MDIIMIOIllV
8.77770
ÚTlHIISPORT
IS^HÚSIÐ
> S. 74446.
t»F
SNYRTISTOFA
cftaníiisib
Sími73790
n
ilnníriijiM
--1.72270
Sími 79525
VERSLUNARHÚSINU GEROUBEROI 1
m REYKJAVk SÍMI 71555
S. 72110.
10% STAÐGREIÐSLUAFSLATTUR
í ÖLLUM VERSLUNUM FRÁ 26. TIL 30. NÓVEMBER AÐ BÁÐUM DÖGUM MEÐTÖLDUM.