Morgunblaðið - 06.12.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 1988
Þröstur J. Karlsson
Skáldsaga
eftir Þröst
J. Karlsson
ÚT er komin skáldsagan Skugg-
inn eftir Þröst J. Karlsson. Þetta
er fyrsta skáldsga hans, en áður
hefur hann skrifað 17 barnabæk-
ur, samið smásögur og ort Ijóð.
í kynningu útgefanda segir m.a.:
„Bókin Skugginn er fersk og óvænt
nýjung, sem boðar nýja tíma og
nýjar áherslur. Hún er nýbrot í
íslenskri skáldsagnagerð, þar sem
takmarkalaust hugmyndaflug, skýr
framsetning og magnaður sögu-
þráður halda lesandanum föngnum
þar til yfír lýkur.
Aðalsöguhetjan er skuggi, per-
sónugervingur orðinn til í huga
vítisengils. Sagan fjallar um ferðir
hans milli ólíkra furðuheima og
spannar mestan hluta af ævi mann-
kyns — og gott betur.“
Reykholt hf. gefur út bókina, sem
er tæpar 140 blaðsíður.
Heiðrekur Guðmunds-
son skáld — Minning
Heiðrekur Guðmundsson skáld
er látinn. Nú þegar ég festi þessar
línur á blað eru bækumar hans hjá
mér. Sjálfur hefur hann sagt, að
lind ljóða hans hafí brotist fram,
þegar hann kynntist kröppum kjör-
um dagvinnumannsins, atvinnulaus
á Akureyri veturinn 1940 til 1941.
— „Þá sá ég að þar var fjöldi af
verkafólki, er bjó við miklu hörmu-
legri aðstæður en nokkum tíma
sveitafólkið á harðbýlustu kotunum,
sem vissulega varð að vinna gífur-
lega mikið. En það hafði þó sitt
fasta öryggi," segir skáldið. Og
fyrsta ljóðbókin, Arfur öreigans, ber
þessa merki. Henni var svo vel tek-
ið að Heiðrekur varð þjóðfrægt
skáld á einum degi. Hann mátti
síðar reyna að skyndilegar vinsæld-
ir eru einatt skammæjar, ekki síst
þeirra skálda, sem sækja yrkisefni
sín í atburði líðandi stundar:
En einungis vildi ég
hlíta hlutlausum dómi,
og hrópaði: Vinur,
þinn áróður stöðva þú skalt.
Og þá var ég dæmdur úr ieiknum
og léttvægur fundinn.
Svo ljóðin mín eru þá sannleikur
þrátt fyrir allt.
Heiðrekur sækir mjög yrkisefni
sín í sitt nánasta umhverfi, reynslu-
heim sín sjálfs á hverjum tíma.
Hann er ávallt persónulegur og trúr
þjóðlegri ljóðhefð í kvæðum sínum.
Hann breytist þó með ámnum.
Efnistökin verða „nútímalegri",
sömuleiðis ljóðstíll hans og form,
þó hann haldi ávallt stuðlum og
höfuðstöfum. Við fylgjumst með
þroskasögu skáldsins og lífsreynslu
frá einni bók til annarrar og til hinn-
ar síðustu, Landamæra, sem út kom
á síðasta ári. An engrar þeirrar vild-
um við vera. Allar bera þær sinn
svip og eru dýrgripir okkur, sem
kunnum að meta Heiðrek Guð-
mundsson. Hann var meðal okkar
bestu skálda.
Heiðrekur vakti einu sinni at-
hygli mína á því, að Jón Hinriksson
hefði verið fyrsta þingeyska skáld-
ið, sem var „íhugult" í ljóðum
sínum. Hið sama má um Heiðrek
segja og fór vaxandi eftir því sem
hann eltist. Kvæðin voru þaul-
hugsuð og hvert orð hnitmiðað.
Kristján Karlsson hefur skrifað:
„Mörg einkenni ljóðagerðar hans
eru fágætir kostir skáldskapar:
skarpleg túlkun lífsreynslu; hnit-
miðuð kvæði, sem virðast áreynslu-
laus, lifandi stfll, persónulegur tónn,
sem hefur orðið æ skýrari með ár-
unum."
Heiðrekur Guðmundsson var
fljúgandi hagmæltur og þarf ekki
að koma á óvart. Bestu lausavís-
umar, — ef við á annað borð þekkj-
um höfundinn, — eru mjög oft ort-
ar af skáldum.
í síðustu bók sinni, Landamær-
um, segir Heiðrekur sögu af gömlu
kvæði og lýkur svo:
Hann samræmdi efnið
og orðanna hljóm,
sem átti við formið
og ljóðið,
uns kvæðið var rímað
við reynslu hans sjálfs
og runnið í merginn
og blóðið.
Við Kristrún sendum Kristínu,
bömum, bamabömum og fjölskyld-
unni innilegar samúðarkveðjur. Guð
blessi minningu Heiðreks Guð-
mundssonar.
Halldór Blöndal
í skammdegi er margs að minnast,
þá man ég vordægrin best,
hve góða tíðin var gjöful
og gróskan, er mest á reið.
En eitt var þeim ekki gefíð:
að eiga hér langa dvöl.
Á skilnaðarstundu koma upp í
hugann minningar um samveru-
stundir, sem ekki gleymast. Hlý orð
og óskir á tímamótum, gamanyrði
á gleðistundum, huggunarorð á erf-
iðleikastundum. Frásagnir og sam-
ræður, sem hjálpuðu til að skilja
lífíð. En lífíð er stutt, æskan á ekki
langa dvöl og fyrr en varir er kom-
inn vetur.
Og vetur er kaldur á köflum,
þá kyngir hann niður snjó,
svo álar í Fljótinu frjósa
og fennir í gengin spor. -
En vorið, sem aldrei endar,
á eftir að koma samt.
Þetta er eitt af síðari ljóðum vin-
ar okkar, Heiðreks Guðmundsson-
ar. Við kveðjum hann í dag með
þökk og virðingu og sendum Stínu
og bömunum okkar dýpstu samúð-
arkveðjur.
Kæja, Þórir
Fríða, Stefán.
Víst er ég fullorðin
eftir Iðunni Steinsdóttur
Þegar Soffía fermist hefur hún að
eigin dómi náð því marki að verða
fullorðin. En fullorðna fólkið er á
öðru máli, að minnsta kosti þegar það
hentar því.
Metsöluhöfundurinn Iðunn
Steinsdóttir fer á kostum í bók sinni
„Víst er ég fullorðin“ sem fjallar um
eftirvæntinguna, öryggisleysið,
forvitnina og hræðsluna um að vera
örðuvísi en hinir, sem togast á i okkur
meðan við erum að breytast úr barni í
fullvaxta manneskju.
Iðunn, uppá sitt besta, er
gulltrygging fyrir góðum lestri. Bók
fyrir unglinga á öllum aldri.
Barna-oé #