Morgunblaðið - 04.01.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1989
Sprengingin um borð í þotu Pan Am yfír Skotlandi:
Aðstoðar PLO við að
fínna spellvirkjana?
Los Angeles. Lockerbie. Búdapest. Reuter.
ROBERT Pelletreau, sendiherra Bandaríkjamanna i Túnis, átti
óformlegan fúnd með Hakam Balaaoui, fulltrúa Frelsissamtaka
Palestínumanna (PLO), á gamlársdag í Túnis þar sem m.a. var rætt
um hugsanlega aðstoð PLO við að fínna þá, sem ábyrgð bera á
sprengingunni í breiðþotu Pan Am fyrir jól. Skýrt var frá þessu i
gær, en þá sagði fulltrúi PLO jafiiframt að Yasser Arafat, leiðtogi
samtakanna, hefði hafíð eigin rannsókn á sprengingunni um borð í
þotu Pan Am skömmu eftir að hún sprakk í Iofti yfir Suður-Skotlandi.
Talsmaður Bandaríkjastjómar,
Roman Popadiuk, sagði í gær, að
Pelletreau hefði tjáð Balaaoui að
Bandaríkjamenn myndu fagna að-
stoð PLO við að leita að ódæðis-
mannanna, sem ábyrgð bæru á ör-
lögum þotu Pan Am. Brezkir §öl-
miðlar höfðu eftir Arafat á nýárs-
dag, að hann hefði heitið því að
leiða í ljós hveijir spellvirkjamir
væm. Ronald Reagan, Bandaríkja-
forseti, sagði í fyrradag, að hann
Armenía:
Nýr skjálfti
en lítið tjón
Moskvu. Reuter.
hefði engin boð fengið frá Arafat
um hugsanlega aðstoð PLO við að
fínna ódæðismennina. Aðstoð af því
tagi væri hins vegar vel þegin, að
sögn talsmanns Bandaríkjastjómar.
I gær hafði brak þotunnar
fundizt að mestu og verður því rað-
að saman til þess að fínna megi
út hvar sprengjan var í flugvélinni.
Stélflötur hennar fannst í fyrradag
í 25 kílómetra íjarlægð frá bænum
Lockerbie í Suður-Skotlandi, þar
sem stærstu hlutar braksins féllu
til jarðar.
Alls hafa lík 242 manna af 270,
sem fómst með þotunni eða týndu
lífí i Lockerbie er brak úr henni
féll til jarðar, fundizt.
Maður, sem kvaðst tala í nafni
Bretland:
shíta-samtaka er styðja írani,
hringdi í innanríkisráðuneytið í
Búdapest á gamlársdag og sagði
samtök sína hafa komið sprengju
fyrir í þotu Pan Am. Hann hafði
einnig í hótunum við SAS-flugfé-
lagið og sagði að ein af flugvélum
þess yrði sprengd í loft upp. Sænska
lögreglan fann vopnabúr nærri Ar-
landa-flugvellinum í Stokkhólmi í
fyrrasumar. í gær var fyrst frá því
skýrt að meðal vopnanna hefði ver-
ið Semtex, tékkneska sprengiefnið,
en talið er líklegt að það hafi verið
í sprengjunni, sem grandaði Pan
Am-þotunni. Talsmaður lögregl-
unnar sagði að verið væri að kanna
hvort hugsanlega gætu verið tengsl
milli fundar vopnabúrsins annars
vegar og sprengjuhótananna gegn
SAS og sprengingarinnar í þotu
Pan Am hins vegar. Talið var að
vopnin væm í eigu Palestínumanns-
ins Khadars Samirs Mohammeds,
sem er sagður félagi í Byltingarráði
Fatah, hryðjuverkasamtökum Abu
Nidals.
Pjakka klaka
Sovézkar verkakonur pjakka klaka með pálum sinum af stéttinni
við grafhýsi Leníns á Rauða torginu i Moskvu í gær. f baksýn
gnæfír basilíkan, sem setur mikinn svip á miðborg Moskvu.
Thatcher andvíg hefhdaraðgerðum
—Ber höfuð og herðar yfir aðra stj órnmálaleiðtoga
samkvæmt skoðanakönnun The Sunday Times
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
JARÐSKJÁLFTI, sem mældist
sjö stig á richers-kvarða, skók
borgina Lenínakan í Armeníu á
gamlársdag en olli óverulegu
tjóni, að sögn embættismanna,
sem stjóma hjálparstarfí á
skjálftasvæðunum i Armeníu.
Báru þeir til baka fregnir um
að manntjón hefði orðið i skjálft-
anum á gamlársdag.
Ennfremur voru fregnir fran-
skrar útvarpsstöðvar, Europe 1, um
að 17 menn hefðu fundizt á gaml-
ársdag í rústum komverksmiðju í
bænum Spítak, bomar til baka.
MARGARET Thatcher forsætis-
ráðherra sagði um helgina, að
ekki væri rétt að grípa til hefhd-
arráðstafana vegna slyssins í
Lockerby. Það, sem þyrfti að
gera, væri að efla alþjóðlega
samvinnu gegn hryðjuverka-
mönnum. Hefiidaraðgerðir bitn-
uðu oft á saklausu fólki.
Á þessu ári em tíu ár liðin, frá
því að Margaret Thatcher komst til
valda. í skoðanakönnun, sem birt
var á nýársdag, kemur í Ijós, að
hún ber höfuð og herðar yfír aðra
stjómmálaleiðtoga í landinu.
The Sunday Times birti á nýárs-
dag skoðanakönnun um fylgi flokk-
anna í Bretlandi. íhaldsflokkurinn
hefur 10% forskot á Verkamanna-
flokkinn og em nokkrir mánuðir
síðan bilið á milli flokkanna hefur
verið svona breitt.
Einungis 27% aðspurðra segjast
ánægð með frammistöðu Neils
Kinnocks, leiðtoga Verkamanna-
flokksins, en 61% segjast vera óán-
ægðir með hana. Þetta er versta
útkoma Kinnocks, frá því að hann
varð flokksleiðtogi í október 1983.
Einungis Michael Foot, fyirum leið-
togi Verkamannaflokksins, hefur
staðið verr en þetta. 48% em án-
ægð með Thatcher.
Áhyggjur af efnahagsmálum
hafa aukist, en dregið úr áhyggjum
af umhverfismálum og heilbrigðis-
þjónustunni. Húsnæðismál valda
mörgum ugg enda hafa vextir af
húsnæðislánum hækkað vemlega
að undanförnu.
Flest fólk telur, að aðstæður
sínar hafí ekki breyst á árinu 1988,
og 70% em ánægð með lífskjör sín.
Einn af hveijum þremur telur sig
verr staddan vegna hækkunar
vaxta af húsnæðislánum.
Þrír af hveijum fjórum telja, að
árið 1989 verði gott ár þrátt fyrir
ýmsar blikur, sem em á lofti í efna-
hagsmálum.
Walesa boð-
ið til Noregs
Varsjá. Reuter.
LECH Walesa, leiðtogi Samstöðu
hinnar óleyfílegu hreyfingar pól-
skra verkamanna, hefúr þegið boð
um að koma í heimsókn til Noregs
í maímánuði.
Ónefndir heimildarmenn í röðum
Samstöðu skýrðu frá þessu í gær og
kváðu norsku ríkisstjómina, Stór-
þingið og verkalýðsfélög standa sam-
an að boðinu. Walesa fór til Frakk-
lands í síðasta mánuði og var það
fyrsta ferð hans til útlanda frá árinu
1981, er stjómvöld bönnuðu starf-
semi Samstöðu. Walesa var sæmdur
friðarverðlaunum Nóbels'árið 1983
en áræddi ekki að veita þeim við-
töku. Taldi hann ástæðu til að óttast
að honum yrði ekki leyft að snúa
aftur heim til Póllands og fóm því
eiginkona hans, Danuta, og sonur
þeirra, Bogdan, til Osló til að taka
við verðlaununum.
Tvískinnungurinn í samskipt-
um Kínverja og Afríkumanna
Fyrirlitningin á blökkumönnum virðist svo rótgróin meðal
Kínverja að yfírvöldin þora ekki að ganga í berhögg við hana
Daily Telegraph.
Reuter
Kínverskir námsmenn í Peking-háskóla lesa á veggspjöld þar sem
farið er hörðum orðum um framkomu afrískra námsmanna I
Nanking og Hangzhou.
ARIÐ 1956 urðu Egyptar fyrstir
Afríkuþjóða til að taka upp fúllt
stjórnmálasamband við Kín-
veija og alla tið síðan hafa
kínversk stjórnvöld Iagt milda
áherslu á órofa samstöðu þeirra
og Afrikumanna. Þeir síðar-
nefiidu hafa þó stundum haft
ástæðu til að efast um heilindi
og einlæga virðingu Kinveija
og mótmælin, sem að undan-
förnu hafa beinst gegn afrísk-
um námsmönnum i Kína, sýna
vel tvískinnunginn, sem ein-
kennir afstöðu Kínveija til
Afríkuþjóðanna.
Markmið Kínveija með vinátt-
unni við Afríkumenn hafa breyst
í gegnum tíðina en þeir hafa samt
alltaf haldið því fram, að þeir væru
bestu bandamenn þeirra og ann-
arra þriðjaheimsríkja. Hafa þeir
veitt sumum Afríkuríkjanna veru-
lega aðstoð og sýnt fulla samstöðu
með þeim í afstöðunni til Suður-
Afríku.
Það er þó einu sinni svo, að
Kínveijar eiga fátt sameiginlegt
með Áfríkuþjóðunum. Þeir hafa
löngum litið á sjálfa sig sem nafla
heimsins, kínversku táknin fyrir
Kína þýða „Miðríkið", og þeir hafa
átt erfitt með að laga sig að ver-
öld, sem er byggð mörgum kyn-
þáttum. Hefur þetta meðal annars
leitt til þess, að fyrir hvítu „barbör-
unum“ bera þeir nokkum ótta og
þó um leið virðingu en aðrir kyn-
þættir fá lítið annað en fyrirlitn-
ingu og óvild. Þá skortir nefnilega
það, sem hvítu mennimir hafa,
auðinn og völdin.
Þegar kommúnistar komust til
valda í Kína reyndu þeir að vinna
gegn þessum rótgrónu skoðunum
enda töldu þeir þá, að Afríka væri
„á barmi byltingar" og myndi feta
hina kínversku leið í átt til sósíal-
ismans. Með þetta í huga fór Chou
En-lai, þáverandi utanríkisráð-
herra, í fræga ferð um 10 Afríku-
ríki og þótt 26 milljónir manna
væru þá að deyja úr hungri heima-
fyirir lofaði hann Afríkumönnum
alls kyns aðstoð og vopnabúnaði.
Á þessum tíma var vinátta Sov-
étmanna og Kínveija hins vegar
farin að kólna verulega og Afríku-
stefnan varð brátt sú að halda sem
flestum ríkjum utan við áhrif Sov-
étríkjanna. Þegar það gekk ekki
sem skyldi fóru Kínveijar að snúa
sér að auðsveipnum skæruliða- og
andófshópum ,innan sumra
ríkjanna og varð það ekki til að
auka hróður þeirra í álfunni.
Það er fyrst og fremst eitt
mannvirki, sem heldur nafni
Kínveija á loft í Afríku, og það
er Tan-Zam-jámbrautin frá
Zambíu út til Indlandshafs. Gekk
lagningin mjög vel en það sama
verður ekki sagt um samskipti
kínversku verkfræðinganna og
verkamannanna og hinna inn-
fæddu. Reyndu Kínveijamir að
einangra sig sem mest og höfðu
augljóslega mestu andstyggð á
öllu, sem afrískt var: afrískum
mat, dansi og drykkju og tilhneig-
ingu íbúanna í hinni svörtu álfu
til að láta hveijum degi nægja sín
þjáning.
Þegar fyrstu afrísku náms-
mennimir komu til Peking snemma
á sjöunda áratugnum vom þeir líka
alveg út af fyrir sig. Það var þó
ekki að þeirra eigin ósk, heldur
vildu Kínveijar hafa þann háttinn
á. Atburðir eins og þeir, sem orðið
hafa í borgunum Nanking og
Hangzhou að undanfömu, hafa
alltaf komið fýrir öðm hyeiju og
upptökin oftast með líkum hætti.
Kínveijar amast við blökkumönn-
unum og segja um þá, að þeir
hafí lítinn áhuga á að stunda nám-
ið en þeim mun meiri á að dufla
og dansa og það, sem er dauða-
syndin, við kínverskar stúlkur.
Að sjálfsögðu er hér um að
ræða fyrirlitningu á ákveðnum
kynþætti og hún virðist vera svo
rótgróin meðal kínversks almenn-
ings, að yfirvöldin þora ekki að
ganga í berhögg við hana.