Morgunblaðið - 15.01.1989, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1989
2 FRETTIR/INNLENT
Einvígi Jóhanns og Karpovs
verður haldið í skóla í Seattle
Verðlaunafé einvígisins tæpar 4 milljónir
Seattle, Washington, frá Valgerði P. Haistað fréttaritara Morgunblaðsins.
HÉR VIÐ Kyrrahafíð stendur nú yfir undirbúningur skákeinvígis
þeirra Jóhanns Hjartarsonar og Anatoly Karpovs sem heQast á í lok
þessa mánaðar. Samtök þau sem einvigið halda og Qármagna að
mestu leyti er Vináttuleikanefiid Seattle-borgar. Fyrr í vikunni átti
Morgunblaðið viðtal við ferðamálastjóra samtakanna, Gene Fisher.
Kvað hann verðlaunaféð, sem í boði er, vera hið mesta sem um getur
í keppninni um réttinn til að tefla við heimsmeistarann í skák.
Stöð 2:
Landkynmng-
armynd fyrir
gervihnatta-
sjónvarp
STÖÐ 2 hefiir gert 30 minútna
sjónvarpsmynd, „Eyja fegurðar-
innar“, þar sem kynntar eru is-
lenskar fegurðardrottningar og
fegurð íslands í ýmsum myndum.
Samningar náðust við gervi-
hnattasjónvarpsstöðina Scansat
um sýningar á myndinni á föstu-
dag, og að sögn Jóns Óttars Ragn-
arssonar, sjónvarpsstjóra, eru
taldar góðar horfitr á að fleiri
gervihnattastöðvar kaupi sýning-
arrétt.
Jón Óttar sagði að hugmyndin að
myndinni hefði orðið til er Lánda
Pétursdóttir sigraði í keppninni
ungfrú heimur. Þá hefði verið ákveð-
ið að gera mynd um íslenskar fegurð-
ardrottningar og fegurð landsins,
eins og hún birtist í ýmsum myndum.
„Þetta er því nokkurs konar land-
kynningarmynd," sagði Jón Óttar.
Hann sagði að myndin væri sú fyrsta
sem Stöð 2 framleiddi fyrir erlendan
markað, en ljóst væri að framleiðsla
slíkra mynda yrði með tíð og tíma
mikilvæg tekjulind fyrir stöðina.
„Við erum í sjöunda himni," sagði
Jón Óttar.
Scansat er eina gervihnattastöðin,
sem sendir efni til Skandinavíu sér-
staklega. 3-4 milljónir heimila ná
sendingum stöðvarinnar. Það er
umboðsaðili Stöðvar 2 í London sem
sér um sölu á myndinni erlendis.
Könnun í MH:
76% lesa
Morgunblað-
ið daglega
DV kemur næst
með 35%
UM 76% nemenda Menntaskólans
við Hamrahlíð lesa Morgunblaðið
daglega en 35% DV, samkvæmt
könnun sem gerð var f skólanum
f október. Fáir sögðust lesa önnur
blöð daglega, um 12% sögðust lesa
Tímann eða Þjóðviljann einu sinni
eða tvisvar í viku. Könnunin var
gerð af nemendum sem leggja
stund á fjölmiðlafræði. Um 20%
nemenda MH voru f úrtakinu.
Myndlyklar eru á heimilum rúm-
lega helmings þeirra sem þátt
tóku i könnuninni og af þeim sem
höfðu myndlyki! sögðust 70% taka
Stöð 2 fram yfír Ríkissjónvarpið, 10%
tóku Sjónvarpið fram yfir og 20%
horfðu jafnt á báðar stöðvamar. Um
70% nemenda sögðust hafa mynd-
bandstæki á heimili sínu.
f þessum hópi er mest hlustað á
Bylgjuna, eða 63%, 34% hlusta á
Stjömuna og 17% á Útrás. Þegar
spurt var um fréttir útvarpsstöðv-
anna sögðust 63% hlusta nokkuð oft
á fréttir Bylgjunnar, 50% á fréttir
Ríkisútvarpsins, og var þar aðallega
um eldri nemendur að ræða, og 37%
sögðust hlusta nokkuð oft á Stjömu-
fréttir.
Sjá frétt bls. 24C.
Eg býst við að þess vegna hafi
Seattle orðið fyrir valinu,"
bætti hann við, en verðlaunin nema
80.000 Bandaríkjadölum, eða tæp-
um 4 milljónum íslenskra króna.
Sigurvegarinn mun hreppa B/s þeirr-
ar upphæðar, en andstæðingurinn
3/s.
„Það er mikill skákáhugi hér í
borg,“ sagði Fisher, en í Seattle býr
Yasser Seirawan, einn virtasti stór-
meistari Bandarílq'amanna í skák.
Til marks um skákáhugann héma
tók Fisher fram að í Seattle og
nágrenni em gefin út þrjú
skáktímarit.
Undirbúningur einvígisins hefur
ekki gengið snurðulaust. Fisher
sagði að upphaflega hefði verið
áætlað að heyja einvígið á Shera-
ton-hótelinu í miðborg Seattle. Frá
því var hins vegar horfíð, sagði
hann, þegar í ljós kom að halda
átti rokkdansleik í aðliggjandi sal
sama kvöld og stórmeistaramir
sætu að tafli.
Auk þess þótti skákáhugamönn-
um borgarinnar ekki fysilegt að
þurfa að borga meira fyrir bíla-
stæði utan við hótelið en fyrir að-
gang að einvíginu.
Var nú bmgðið á það ráð að leiða
keppinautana saman í einkaskóla í
norðurhluta borgarinnar. Ráðgert
er að þeir mæti til leiks í samkomu-
sal sem rúmar allt að 375 manns
í sæti. Teflt verður kl. 17.00 að
staðartíma.
Þá verða skákimar skýrðar í
nærliggjandi sal, og fréttamenn
munu einnig fá aðstöðu í bygging-
unni. Fisher sagði tvær stöðvar í
Seattle hafa sýnt því áhuga að sjón-
varpa frá einvíginu, auk þess sem
íslenska sjónvarpið væri að kanna
leiðir til þess að sjónvarpa hluta
mótsins í beinni útsendingu.
Enn hefur ekki verið endanlega
ákveðið hvar íslenska sendinefndin
skuli hýst. Fisher hafði það eftir
Filipino Florencio Campomanes,
forseta FIDE, að sovéska sendi-
nefndin vildi ekki búa á hóteli. Þar
eð sendimenn beggja landa skulu
hýstir í samsvarandi húsnæði hefur
Vináttuleikanefndin í Seattle
ákveðið að leyfa íslendingunum að
velja milli þess að búa á hóteli og
í íbúðarhúsnæði. „Þeirra er valið,“
sagði hann.
Setningarhátíð einvígisins fer
fram föstudagskvöldið 27. janúar,
en fyrsta skákin verður tefld daginn
eftir. Sá áskorenda sem fyrstur fær
þijá og hálfan vinning mun sigra,
en standi leikar jafnir eftir sjöttu
skákina (7. febrúar) munu stór-
meistaramir tefla þar til annar
þeirra verður fyrri til að vinna skák.
Aukaskákir yrðu þá tefldar 9. og
11. febrúar, og 14. febrúar myndu
hraðskákir heijast ef þörf væri á.
Sendinefndir landanna beggja
em væntanlegar hingað þann 20.
janúar, þótt samkvæmt reglum
FIDE sé aðstandendum mótsins
ekki skylt að taka á móti þeim fyrr
en 24. janúar, þremur dögum fyrir
setningarhátíðina. Vináttuleika-
nefndin ákvað að taka snemma á
móti sendimönnunum til þess að
þeir fengju nægan tíma til að jafna
sig á tímamismuninum, sem er átta
klst. milli íslands og Seattle, en 11
klst. milli Sovétríkjanna og Seattle.
Morgunblaðið/Jim Davidson
Mótstaðurinn, St. Nicholas Hall. Byggingin tilheyrir einkaskóla í norðurhluta borgarinnar.
Opinberar hækkanir rýra
mjög gildi verðstöðvunar
Búast má við hækkunum á verði þjónustu eftir 1. mars
VERÐLAG neysluvamings fór almennt af stað um og eftir ára-
mót þrátt fyrir að í landinu sé og hafi verið verðstöðvun frá því
í byrjun september. Þetta sést meðal annars á hækkun fram-
færsluvísitöíunnar sem gefin var út á föstudag, en hún hækkaði
um 1,7%, sem samsvarar 22% verðbólgu á ári, en áður á verðstöðv-
unartímanum hafði hún aðeins hækkað um rúmlega 0,6%, sem
samsvarar 2,6% verðbólgu. Aðalástæða þessarar skriðu em aukn-
ar álögur ríkisins á bíla. Áhrif vömgjalds og gengisfellingar eru
ekki komin fram nema að litlum hluta. Við þetta vakna spuming-
ar um hvort verðstöðvunin sé að renna út í sandinn og hvers
eðlis hún í raun og vem er.
Iseptember var í gildi verðstöðv-
un, sem sett var af fyrrverandi
ríkisstjórn, og var hún alger.
Núverandi ríkisstjóm framlengdi
verðstöðvunina út febrúarmánuð
næstkomandi, með þeirri breyt-
ingu að heimilt er að hækka verð
vöru og þjónustu sem nemur
hækkun á erlendum aðföngum og
hækkun á verði á innlendum upp-
boðsmörkuðum. Með bráða-
birgðalögum voru ýmsar hækkan-
ir sem verðlagslögin ná ekki til
bannaðar eða takmarkaðar á
verðstöðvunartímanum. Þessi
breyting gerir það að verkum að
allan tímann hafa verið að koma
fram hækkanir sem sumir hafa
átt erfitt með að skilja að geti átt
sér stað í verðstöðvun. Að nota
orðið verðstöðv-
un í þessu tilviki
er því nokkuð
villandi og
kannski nær að
tala um hert
verðlagseftirlit.
Vinnureglur Verðlagsstofnunar
miða að því að koma í veg fyrir
hækkanir af innlendum toga.
Þannig hafa kaupmenn og heild-
salar orðið að hafa óbreytta
álagningu í krónutölu þó inn-
kaupsverð eða gengi hækkaði,
sem þýðir í raun að hlutfallsleg
álagning lækkar. Dæmi um þetta
eru hækkanir á brauðum, kjúkl-
ingum og eggjum, vegna hækkun-
ar á korni á heimsmarkaði. Síðar
ákvað stofnunin að taka tillit til
hækkana sem koma til á ákveðn-
um árstímum, til dæmis á jóla-
skrauti og gjaldi í danstíma og á
skíðasvæði. Þá hefur Verðlags-
stofnun í undantekningartilvikum
heimilað hækkanir fyrirtækja sem
komin eru í mikil fjárhagsvand-'
ræði.
Georg Ólafsson verðlagsstjóri
og Guðmundur Sigurðsson yfir-
viðskiptafræðingur Verðlags-
stofnunar segja að framkvæmd
verðstöðvunar-
BAKSVIP
eftir Helga Bjamason
innar hafi gengið
vel. Mikið aðhald
væri frá neyt-
endum og einnig
kaupmönnum og
verslunarfólki.
Þeir segja reyndar að markaðsað-
stæður hafi hjálpað til að halda
aftur af verðhækkunum, vegna
samkeppni og samdráttar.
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar um
áramótin rýra mjög gildi verð-
stöðvunarinnar. Hætt er við að
verðskyn almennings ruglist. Þá
má búast við að framleiðendur og
seljendur vöru og þjónustu, sem
starfsmenn Verðlagsstofnunar
segja að hafí verið samvinnuþýð-
ir, verði ekki eins áhugasamir um
að halda verðstöðvunina þegar
þeir sjá að ríkið gengur ekki á
undan með góðu fordæmi.
Almennt er talið að verðstöðvun
þjóni ekki tilgangi sínum nema í
stuttan tíma og leiði að lokum til
meiri hækkunar vöruverðs en
nauðsynlegt er. Þessu til rök-
stuðnings er bent á verðstöðvun-
ina sem í gildi var í einni eða
annarri mynd allan síðasta áratug
og nokkuð fram á þennan. Ef
verðstöðvun varir mjög Iengi er
talin hætta á að seljendur vöru
reyni að búa í haginn, til dæmis
með því að taka umboðslaun er-
lendis. Þá verður einnig tilhneig-
ing hjá seljendum að halda verð-
inu eins háu og verðlagsyfírvöld
frekast heimila, þannig að há-
marksverðið fer að virka sem
lágmarksverð.
Guðmundur telur ekki hættu á
að vöruverð hækki mikið 1. mars,
þegar verðstöðvunin fellur úr
gildi, vegna þess að ekki hafi ver-
ið lokað á áhrif erlendra hækk-
ana. Hins vegar megi búast við
töluverðum hækkunum hjá þjón-
ustufyrirtækjum. Þá er vitað að
ýmis opinber fyrirtæki hafa orðið
að bíða með hækkanir vegna verð-
stöðvunarinnar, til dæmis Póstur
og sími, Landsvirkjun og Ríkisút-
varpið.