Morgunblaðið - 15.01.1989, Blaðsíða 14

tl4
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1989
VALUR AR]\ÞÓR8SO]\,
VERÐAADI LA\D8BA\KA8TIÓRI
Klóknr og
séóur sénl-
ilmaónr
VALUR ARNÞÓRSSON ber það utan á sér að hann er
maður valds og virðuleika. Fáguð og yfirveguð fram-
koma hans og málfar er í stíl við vandlega snyrt skegg-
ið og jakkafötin, sem að sjálfsögðu eru keypt hjá KEA.
Ollum ber saman um að Valur sé greindur, duglegur
og ósérhlífinn og hafi unnið öll sín störf af atorku og
kostgæfiii. Það er ekki auðvelt að finna höggstað á
honum, en hann á sér vissulega gagnrýnendur, sem
segja hann vera ráðríkan, slunginn og sleipan og hafa
ginið yfir of miklu með setu í óteljandi sljórnum og
ráðum. Það er þó brátt á enda og hugsanlega finnur
söngmaðurinn, náttúruunnandinn og fimm barna faðir-
inn Valur Arnþórsson þá meiri tíma fyrir sjálfan sig,
þó engum detti í hug að hann muni slá slöku við sem
Landsbankastjóri.
teikning Pétur Halldórsson
Þórarinn Valur Arnþórs-
son er fæddur á Eski-
firði þann 1. mars
1935, einn af fjórum
bömum þeirra Amþórs Jensens.
sem var framkvæmdastjóri Pönt-
unarfélags Eskfírðinga, og konu
hans, Guðnýjar Pétursdóttui
Jensen.
Ylfingur á Eskifirði
Pétur Valdimarsson, tækni-
fræðingur og formaður Þjóðar-
flokksins var æskuvinur Vals.
Hann segir Val hafa verið félags-
lyndan og snemma hafa sýnt leið-
togahæfíleika í skátafélaginu á
Eskifírði. Hann varð ylfíngafor-
ingi tíu eða ellefu ára gamall og
forystustörf hans hjá skátunum
voru óaðfinnanleg. Hann lærði
alla hnúta og reglur og var mjög
atorkusamur. Valur var „inn-
bæingur", en Pétur „útbæingur",
en Valur tók aldrei þátt í slags-
málum á milli bæjarhluta heldur
re)mdi að sætta fylkingamar.
Þeir vinimir
stunduðu flall-
göngur og útivist
mikið og gengu
stundum á fjöll á
sumarmorgnum
eftir dansleiki,
enda báðir bindindismenn
áfengi.
Frami hans í Samvinnutrygging-
um, eins og annarsstaðar, var
jafn, stígandi og hnökralaus, hann
varð til dæmis deildarstjóri í end-
urtryggingadeild
23 ára að aldri. Samhliða starfi
sínu í tryggingunum var Valur
virkur í félagsstarfi ungra fram-
sóknarmanna í Reykjavík og söng
með Fóstbræðrum, þar sem hann
var ein af burðarstoðunum í öðr-
um tenór, að sögn Ragnars
Bjömssonar, kórstjóra.
Þegar Jakob Frímannsson,
kaupfélagsstjóri KEA og stjómar-
maður í Samvinnutryggingum,
fór að leita að ungum og efnileg-
um manni til að taka við af sér
beindust augu hans fljótlega að
Val. Það varð úr að Valur fór
norður sem fulltrúi Jakobs og
varð kaupfélagsstjóri 1971. Hann
kom sér fljótlega vel fyrir á Akur-
eyri og lét sér ekki nægja að taka
við stjóm stærsta fyrirtækisins á
staðnum, heldur fór hann í bæjar-
stjóm - þar sem hann var reyndar
einnig arftaki
Jakobs
MANNSMYND “
maður
eftirHuga Ólafsson Frímúrararegl-
á Akur-
á
Landspróf þreytti Valur á Eið-
um og þar var hann áberandi í
félagslífí, stjómaði dansleikjum
og spilaði fyrir dansi. Eftir það
fór Valur í Samvinnuskólann, þar
sem hann lauk prófí 18 ára gam-
all. Skólafélögum hans þar ber
saman um að Valur hafi verið
góður námsmaður, skipulagður
og vel liðinn, þó hann hafí ekki
verið leiðtogi í félagslífi nemenda
þar. Valur fór tvisvar til náms
erlendis í stuttan tíma, til London
1955-56 og til Svíþjóðar 1965.
Þó að hann geti vart talist lang-
skólagenginn hefur hann alltaf
sýnt mikla hæfileika til náms inn-
an skóla og utan, lærði til dæmis
erlend tungumál og flug. Er-
lendur Einarsson, þáverandi
framkvæmdastjóri Samvinnu-
trygginga, sá efni í unga mannin-
um og réð hann til sín í fyrirtæk-
ið. Þar starfaði Valur í tólf ár.
unnar
eyri um tíma. Valur var tvö
kjörtímabil í bæjarstjóm og var
forseti hennar á árunum 1974-78.
Bæði samstarfsmenn hans og
andstæðingar þar sem rætt var
við bera honum vel söguna. Freyr
Ófeigsson, sem starfaði með Val
í bæjarstjóm sem fulltrúi Al-
þýðuflokks, segir að mjög þægi-
legt hafi verið að vinna með Val
og ekki hafí borið á ráðríki. Sig-
urður Óli Brynjólfsson hefði verið
oddviti Framsóknarmanna í bæj-
arstjóm og yfírleitt haft orð fyrir
þeim, en Valur hefði haft veruleg
áhrif og til dæmis beitt sér sem
formaður stjómar rafveitunnar og
Laxárvirkjunar, sem var samein-
uð Landsvirkjun að stórum hluta
fyrir tilverknað hans. Sjálfstæðis-
maður á Akureyri, sem var í
minnihluta bæjarstjómar í forset-
atíð Vals, sagði að hann hefði
verið virtur af andstæðingum og
gert sér far um að vera dipló-
matískur í framgöngu þar, þó að
SIGURÐUR
JÓHANNESSON,
aðalfulltrúi KEA:
„Valur er þrælduglegur, mjög
fljótur aö setja slg inn í mál,
dlplómatískur, en samt eitll-
haröur og óhræddur við að
taka ákvarðanir."
hann hefði verið mjög einráður í
KEA.
Kóngur í kaupfélaginu
Fleiri taka í sama streng um
„einvaldstilhneigingar“ Vals í
Kaupfélagi Eyfírðinga. Einn við-
mælandi blaðamanns á Akureyri
sagði Val þola það mjög illa að
honum sé andmælt og hann safn-
aði því hirð Jámanna" í kringum
sig. Valur hefði hæfíleika til að
setja flesta menn út í hom; hann
væri sterkur einstaklingur og
hefði andrúmsloft valds í kringum
sig. Menn sem töluðu digurbarka-
lega um breytingar hreinlega
lyppuðust niður þegar þeir stæðu
augliti til auglitis við kaupfélags-
stjórann sjálfan. Valur hefði ekki
eins náin samskipti við starfs-
menn sína og Jakob Frímannsson
hefði haft, það væri „pýramída-
skipulag" í KEA og það færi ekki
á milli mála hver ræður. „Valur
verður alls staðar að vera kóngur
í sínu ríki en hann virðist þó hafa
hitt jafnoka sinn í Sambandinu
þar sem Guðjón er.“
Fyrrgreindur sjálfstæðismaður
sagði að Valur hefði einnig látið
til sín taka sem formaður blað-
stjómar Dags, þar væru engar
ákvarðanir teknar eða skrif um
viðkvæm málefni birt án þess að
hafa hlotið blessun Vals Amþórs-
sonar. Hann sagði einnig, eins og
fléiri, að Valur hefði hlaðið allt
of mörgum skyldum á sig með
setu í ótal stjómum og ráðum,
og að það hefði bitnað á rekstri
kaupfélagsins. Ofurvald Kaup-
félags Eyfírðinga hefur farið held-
ur dvínandi á síðari árum, en þeir
gagnrýnendur Vals sem blaða-
maður ræddi við töldu því þó fara
fjarri að Valur væri að yfírgefa
sökkvandi skip. í fyrsta lagi væri
AKUREYRINGUR
sem þekkir vel til KEA:
„Valur er mjög fær maður, en
hann getur ekki verið á öllum
stöðum í einu og hann gerir
sér ef til vill ekki grein fyrir
takmörkunum sínum."
PÉTUR
VALDIMARSSON,
tæknifræðingur:
„Valur er skapstór en yfirveg-
aður. Hann er drengur góður
og ég héf ekki kynnst annarl
hlið á honum, sem ýmsir
menn eru að reyna að draga
upp.“
slíkt ekki líkt Val og í öðru lagi
stæði KEA mjög vel í samanburðí
við almennan rekstur Sambands-
ins og kaupfélaganna og væri
langstærsta og öflugasta kaup-
félagið (KEA er 7. stærsta fyrir-
tæki landsins með um 1.100
starfsmenn samkvæmt athugun
Fijálsrar verslunar).
Sem kaupfélagsstjóri í KEA fór
Valur fljótlega í stjóm Sambands
íslenskra samvinnufélaga og tók
við formennsku af Eysteini Jóns-
syni 1978. Áhrifamaður í sam-
vinnuhreyfingunni sagði að Valur
hefði nokkuð gengist upp í for-
mennskunni, en mörgum hefði
ekki fundist hann vera nógu fast-
ur fyrir í þeim skilningi að ekki
væri allaf gott að vita hvað byggi
undir hjá honum. Hann hefði
mátt vera meira opinn og hreinn.
Annar viðmælandi sagðist eitt
sinn hafa heyrt á ræðu Vals um
stöðu framkvæmdastjóra Sam-
bandsins þar sem Valur hefði snú-
ist hálfan, ef ekki heilan hring frá
upphafí til loka ræðu sinnar, sem
var hið besta flutt.
Þó að einhver styrr hafí verið
í kringum Val í formannsstólnum
er þó líklegt að hann hefði fengið
meirihlutastuðning í sijóminni
sem forstjóri Sambandsins á eftir
Erlendi Einarssyni. Valur sótti þá
stöðu hins vegar ekki nægilega
fast, setti til dæmis skilyrði um
að fá „rússneska kosningu" í
stjóminni. Hugmynd Erlends um
gamlan bekkjarbróður Vals í
Samvinnuskólanum, Guðjón B.
Ólafsson, náði því fram að ganga.
Söngmaður og
Qölskyldumaður
Þó að mestallur tími Vals fari
í að vinna hin ótalmörgu ábyrgð-
ar- og félagsmalastörf sem hann
hefur á hendi hefur hann fleiri
hliðar. Valur er góður söngmaður
eins og áður er getið og hann
spilar á píanó og á harmóniku.
Valur studdi Kristján Jóhannsson
mikið, bæði persónulega og í
gegnum menningarsjóð KEA. Þá
má geta þess að Valur las söguna
um Búkollu inn á snældu fyrir
böm að beiðni Almenna bókafé-
lagsins. Hann á sumarbústað,
Hraun í Öxnadal, þar sem hann
getur fundið frið og stundað úti-
vist í stopulum frístundum. Valur
kvæntist Sigríði Ólafsdóttur árið
1955 og eiga þau ijórar dætur
og einn son á aldrinum 12 til 33
ára. Sigurður Jóhannesson, aðal-
fulltrúi KEA, segir að Valur geti
vissulega glaðst á góðri stund í
vinahópi, en hann kjósi fremur
að gefa fjölskyldu sinni þann tíma
sem aflögu er.
í byijun febrúar verða mikil
umskipti í lífí Vals Amþórssonar
er hann flyst suður til Reykjavík-
ur eftir um 23 ára starf á Akur-
eyri og lætur af störfum sem
kaupfélagsstjóri og formennsku í
stjóm Sambandsins, Samvinnu-
trygginga, Olíufélagsins hf, Kaffí-
brennslu Akureyrar og Dags,
ásamt fleiru. Þeir eru fáir sem
efa að Valur Amþórsson sé mjög
hæfur í bankastjórastól. Sjálf-
stæðismaður sem þekkir Val sagði
að hann væri auðvitað ráðinn sem
fulltrúi Framsóknar og Sam-
bandsins í Landsbankann, en það
útilokaði alls ekki að Valur myndi
starfa faglega sem bankastjóri;
hann gæti þess vegna „gleymt að
samvinnuhreyfíngin væri til“. Það
er hins vegar engin hætta á að
maður með jafn sterkan persónu-
leika og jafn sterk pólitísk og við-
skiptaleg sambönd og Valur Am-
þórsson verði ekki umdeildur enn
um hríð.