Morgunblaðið - 15.01.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1989
-4
Þrjár byltingar
Það hefur verið gaman að lifa tímabilið eftir stríð. Þegar horft er
til baka þykja mér þær breytingar, sem hafa átt sér stað í íslenzku
þjóðlífi, vera með ólíkindum. Tökum t.d. mataræðið. Þegar ég var
unglingur voru kjúklingar, nautasteikur og alls kyns stælréttir ættað-
ir utan úr heimi óþekkt fyrirbæri. Soðinn eða steiktur fiskur og
fiskibollur, kálbögglar og kjötbollur, einstaka sinnum saltkjöt og
kjötsúpa og svo lambalæri eða hryggur í hádeginu á sunnudögum.
Þannig var matseðill íslendinga fram undir miðjan sjöunda áratug-
inn bæði á heimilum og að nokkru leyti á veitingastöðum. Að vísu
lízt mér allvel á þennan matseðil, þegar ég skrifa hann svona niður
og veit ekki hvort ég myndi ekki una vel við hann áfram. Það er
önnur saga.
Líklega hafa vaxandi utanferðir
landsmanna bæði til sólarlanda
og annarra landa valdið matar-
byltingunni, sem hér hefur átt sér stað.
Mikil gróska hefur verið í matargerð
og margar húsmæður og stundum ekki
síður eiginmenn hafa náð ótrúlegri
fæmi á því sviði svo ekki sé talað um
hina fjölmörgu meistarakokka, sem hér
era að störfum. Svo var komið, að
Reykjavík var að verða miðstöð fyrir
musteri matargerðarlistar. Fjölbreytni
í veitingahúsalífinu var orðin mjög mik-
il, þannig að hún vakti verðskuldaða
athygli m.a. erlendra ferðamanna. Því
miður era nú þau teikn á lofti, að nú
halli undan fæti í rekstri veitingahúsa.
Hér er að sjálfsögðu um að kenna þeirri
klaufalegu ráðstöfun stjómvalda að
leggja söluskatt á matvæli og sömuleið-
is söluskatt á þjónustu veitingahúsa.
Með einu pennastriki hefur grandvelli
undir veitingahúsarekstri og þar með
ferðamannaþjónustu, sem var ör og
vaxandi atvinnuvegur, nánast verið
kippt í burtu.
Tölvubyltingin
Annað, sem mér kemur í hug, er
tölvubyltingin. Ég hef verið svo heppinn
að geta fylgzt með tölvubyltingunni
nærri frá upphafi hennar. Þegar ég lauk
námi í byggingarverkfræði frá Tækni-
háskólanum í Kaupmannahöfn 1961 var
ég ásamt félögum mínum í síðasta ár-
ganginum, sem ekki fékk neina tölvu-
kennslu. Næsti árgangur á eftir þurfti
hins vegar að taka tölvunámskeið, sem
byggðist á því að læra að forrita
DASK-tölvu Reiknimiðstöðvar Dan-
merkur með ALGOL-máli. DASK-töl-
van fyllti gamalt íbúðar-
hús út í Valby, enda
voru allar reiknirásir
hennar með glóðarlömp-
um eins og þeim, sem
notaðir voru í útvarps-
tækjum um og eftir
stríð. Ég fékk tækifæri
til að læra á DASK-
tölvuna í framhaldsnámi
við Tækniháskólann
síðar, en fljótlega komu
þó fyrstu IBM-tölvumar
til skólans og leystu
gamla DASK-inn af
hólmi. Stóra IBM-tölva
Tækniháskólans var um
skeið ein stærsta tölva í
Norður-Evrópu, enda
fyllti hún heilan sal. All-
ur gagnainnlestur var
með gataspjöldum. Það
var martröð allra, sem fengust við tölv-
una, að missa ekki spjaldabunkann,
stundum 1.000—2.000 spjöld, á gólfið
og þurfa að raða þeim upp á nýtt. Þetta
kom reyndar stundum fyrir og var
meiri háttar áfall. Það var mikil bylting
að fá skjávinnsluna, sem að verulegu
leyti leysti gataspjöldin af hólmi í kring-
um 1970.
Þegar ég kom svo til starfa hjá Há-
skóla íslands 1972 var ennþá við lýði
IBM 1620-tölvan í tveimur herbergjum
í kjallaranum á Raunvísindastofnun.
Hún var gataspjaldatölva og hafði
reiknigetu, sem samsvarar meðalvasat-
ölvu dagsins í dag. Háskólinn fékk svo
nýlega IBM-tölvu um 1975, sem var
minni útgáfa af þeirri tölvu, sem Tækni-
háskólinn í Kaupmannahöfn notaði. Um
þetta leyti var ég tekinn að þreytast á
gataspjaldavinnslu og hætti að mestu
tölvuafskiptum mínum. Upp úr 1980
kom svo einmenningstölvan, sem hafði
reiknigetu á við stóra IBM-tölvumar
áður. Skyndilega varð tölvan almenn-
ingseign og í staðin fyrir
hið flókna skipanakerfi,
sem kostaði mikla yfir-
legu og lærdóm áður,
kom sáraeinfalt stýri-
kerfi, sem flestir gátu
lært. Nú þegar ég pikka
þessa grein inn á ein-
menningstölvuna mína,
get ég ekki látið hjá líða
að undrast yfir þeim
tækniframföram, sem
hafa orðið á þessum
stutta tíma. Meira að
sefeja þeir skólabræðrum
mínir, em áttu í miklum
erfiðleikum með stærð-
fræðina og rökhyggju
hennar, era nú orðnir
tölvusnillingar. Einkum
hefur Macintosh tölvan
hentað þeim vel.
HUGSAÐ
upphAtt
Sólnes, formadur
Borgaraflokksins.
Teikning/Pétur Haildórsson
Fj ölmiðlaby ltingin
Fjölmiðlabyltingin er angi af þeim
miklu þjóðfélagsbreytingum, sem hafa
átt sér stað þetta tímabil. Sem ungling-
ur man ég eftir kvöldstundum, þar sem
allir söfnuðust saman til að hlusta á
spumingaþátt Sveins Ásgeirssonar í
útvarpinu. Eða þegar Nýja bíó á Akur-
eyri varð að hafa útvarp í salnum fyrir
kvöldsýninguna svo bíógestir misstu
ekki af upplestri Helga Hjörvars á Bör
Börssyni. Nú á þessi 250 þúsund manna
þjóð kost á tveimur sjónvarpsstöðvum,
ég veit ekki hve mörgum útvarpsstöðv-
um svo ég tali ekki um öll dagblöðin,
vikublöðin, landsmálablöð, fréttabréf
alls konar og tímarit. Það er ótrúlegt
hvemig þessi fámenni hópur getur stað-
ið undir þessu öllu saman.
Mjög fjölmennur hópur fréttamanna
hefur veg og vanda af því að halda öll-
um þessum ijölmiðlum gangandi. Era
þar á meðal margir hæfir og dugmiklir
einstaklingar. Frá því, að tiltölulega
fáir menn í blaðamannastétt sáu um
blöðin og útvarpið, er nú komin stór
og mikil stétt fjölmiðlara, sem skiptir
miklu máli í atvinnulífinu, svo ekki sé
talað um þau miklu áhrif, sem hún
i
—þ