Morgunblaðið - 29.01.1989, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ DAGBOK SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 1989
r * p er sunnudagur 29. janúar, 2. sd. í NÍUVIKNA-
4 UALjtFÖSTU. 29. dagur ársins 1989. Biblíudagurinn.
Árdegisflóð í Reykjavík kl. 10.44 og síðdegisflóð kl. 23.16.
Sólarupprás í Reykjavík kl. 10.17. Sólarlag kl. 17.06. Myrk-
ur kl. 18.04. Sólin er í hádegisstað í Reyirjavík kl. 13.41
ogtunglið í suðri kl. 6.41 (Almanak Háskólans).
Og heimurinn fyrirferst fýsn hans, en sá sem gerir
Guðs vi(ja, varir að eilífu. (Jóh. 1,2,17.)
ur lektor við námsbrautir í
hjúkrunarfræði í læknadeild
Háskóla íslands. Frá 1. jan-
úar sl.
VIÐSKIPTAVIKAN sem
hefst á morgun, mánudag, er
5. vikan á þessu ári.
AKSTURSGJALD. í tilk. í
nýju Lögbirtingablaði frá
ferðakostnaðanefndinni segir
að hinn 1. janúar hafí tekið
gildi nýtt akstursgjald í samn-
ingum ríkisstarfsmanna og
ríkisstofnana. Er því skipt í
þijá flokka: almennt gjald,
sérstakt gjald og torfæru-
gjald. í almenna gjaldfl. er
gjaldið frá kr. 15.60 — krónur
19.80. Hið sérstaka gjald er
á bilinu kr. 18—22.75 og tor-
færugjaldið á bilinu kr.
22.60-28.60.
Að vilja hlúa að fúglalífínu
er af hinu góða. Undanfarið
hefúr verið algjört jarð-
bann. Er þá ekki í mörg hús
að vernda fyrir fúgla him-
insins, jafnt smærri sem
hinna stærri. Hin sígilda
hvatning á nú vel við: Munið
eftir fúglunum það er hart
I búi hjá þeim.
FRÉTTIR
BISKUPSKOSNINGARN-
AR. í Lögbirtingablaðinu til-
kynnir kjörstjóm biskups-
kosningarinnar að kjörskrá
hafí verið lögð fram til sýnis
í biskupsstofu og í dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu og
muni hún liggja frammi til
14. febrúar næstkomandi. í
kjörstjóminni eiga sæti Þor-
steinn Geirsson í dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu og er
hann formaður en aðrir í kjör-
stjóminni eru þeir Valgeir
Ástráðsson og Vilhjálmur
Hjálmarsson.
MENNTAMÁLARÁÐU-
NEYTIÐ tilk. í nýlegum Lög-
birtingi að Ingibjörg Sæ-
mundsdóttir hafí verið skip-
uð í hálfa stöðu bókavarðar
við Háskólabókasafnið, frá
1. janúar. Þá hefur ráðherra
skipað Guðrúnu Pétursdótt-
KIRKJA
KIRKJA Óháða safnaðarins:
Guðþjónusta kl. 14 í dag,
sunnudag. Organisti Jónas
Þórir. Sr. Þorsteinn Ragnars-
son.
SKIPIN
REYKJAVÍKURHÖFN. í
gær komu tvö nótaskip inn
með loðnufram: Helga ni.
með 900 og Hilmar SU 1300
tonn. í dag, sunnudag, fara
til veiða togaramir Ásbjörn
og Snorri Sturluson. Vænt-
anlegir eru að utan Reykja-
foss og Urriðafoss, sem mun
hafa haft viðkomu í
Straumsvíkurhöfn.
HAFNARFJAKÐARHÖFN.
Á morgun, mánudag, em
væntanlegir inn af veiðum til
löndunar togaramir Venus
og Sjóli. Þá er Valur væntan-
legur að utan á morgun,
mánudag.
MOLAR
• SPÁNVERJAR læra að
búa til súkkulaði í Mexíkó
og flytja það árið 1520 til
Evrópu.
• KARTÖFLUR voru
fluttar frá Ameríku til Evr-
ópu árið 1584. Var það
Walter Raleigh. Fyrstur til
að kynna kartöfluna fyrir
Evrópumönnum var sjó-
heijan breska Francis
Drake.
ÞETTA GERÐIST 29. JANUAR
ERLENDIS gerðist
þetta á þessum degi.
1635: Franska Akademían
stofnsett.
1728: Betlaraóperan frum-
sýnd.
1820: Georg IV. verður kon-
ungur Bretlands við lát Ge-
orgs III.
1853: Napóleon gengur að
eiga Eugenie de Montijo í
Tuileries.
1856: Viktoríukrossinn tek-
inn upp í Bretlandi.
1889: Harmleikurinn í May-
erling er ríkisarfí Austurríkis
Rúdolf krónprins myrðir ást-
konu sína og sviptir síðan
sjálfan sig lífi.
1916: Fyrstu Zeppelin-árásir
Þjóðveija á París.
1919: Tékkar sigra Pólveija
í Galiziu.
1942: Bretar og Rússar gera
bandalag við írana.
1950: Fyrstu óeirðir gegn
kynþáttastefnu S-Afríku-
stjómar.
1963: Erakkar. beita neitunar-
valdi gegn aðild Breta að
Efnahagsbandalaginu.
Þessi dagur var afinælis-
dagur þeirra: Emmanuels
Swedeborg, sænskur guð-
fræðingur (1688—1772), tón-
skáldanna Daniels Auber
(1782—1871) Frakklandi og
Bretans Fredrick Delius
(1863—1934) og rithöfund-
anna Antons Tsjekhovs
(1860—1904), Romains Rol-
iands, Frakki (1866—1944),
og T. Paine, Breti (1737—
1809).
HÉRLENDIS gerðist
þetta á þessum degi.
1869: Eyfírðingar og Þingey-
ingar stofna félag um verslun
og útgerð kaupf ars á Akur-
eyri.
1881: Stórskaðar í aftaka
veðri.
1906: Kristján IX. deyr.
1950: Togarinn Vörður fórst
í hafí. Fimm fórust en 14
bjargað.
1977: Mondale varaforseti
BandaríkjannaLheimsókn.. - -
Orðsending frá Ögmundi Jónassyni, form. BSRB:
Kjarabót að jarð
tengja Sverri .
Kjarabótarafvirkinn vill fá að stinga í samband herra bankastjóri...
• MOKSTURSVÉLIN var
fúndin upp af Variantius.
Hún var knúin með manns-
afli. Var það árið 1591.
Englendingurinn Grim-
shaw fann fyrstur upp
gufúknúnu mokstursvélina
1796. Varð hún í endur-
bættri mynd mikilvæg við
lagningu jámbrautalagna
og skurðgröft.
• SJÓNAUKANN fann
Hollendingur upp, Lippers-
hey að nafúi árið 1608.
Stjömukíkinn fann Kepler
upp 1611.
• TE var í fyrsta skipti
flutt til Evrópu frá Kína
árið 1610. Vom það Hol-
lendingar, en þar eystra
höfðu menn kynni af tei þá
þegar á 6. öld. Til Norður-
landa kom te fyrst árið
1665 og til London 1650.
• FYRSTU fiðluna smíða
þeir Tesori og de Balo.
Seinna kom til sögunnar
Stradivarius-fiðlan þeirra
Amati og Guaneri. Hún er
svo fúllkomin að tækni nú-
timans hefúr ekki getað
búið til samsvarandi hfíóð-
færi, fyrst og fremst vegna
þess að mönnum hefúr
aldrei orðið (jóst á hveiju
hin einstæða hljómfylli
þessara hljóðfæra byggist.
KROSSGATAN
SF
9
■
Zll:____
122 28 24
LÁRÉTT: 1 hagnaður, 5
fljót, 8 beltið, 9 ránfugl, 11
fljót, 14 trýni, 15 blómið, 16
starfið, 17 reið, 19 trylítar,
21 spil, 22 hnettinum, 25
rödd, 26 elska, 27 askur.
LÓÐRÉTT: 2 brák, 3
handsamaði, 4 líkamshlutan-
um, 5 ögn, 6 frostskemmd, 7
fæddu, 9 vanrælq'a, 10
skemmast, 12 ámar, 13 lang-
ur gangur, 18 þreytt, 20
kyrrð, 21 vantar, 23 tónn, 24
óþekktur.
LAUSN SÍÐUSTU KROSSGÁTU:
LÁRÉTT: 1 króks, 5 skæla, 8 tækinu, 9 digna, 11 aldan,
14 pár, 15 fjáða, 16 aular, 17 Rán, 19 alur, 21 Óðni. 22
gálunni, 25 iða, 26 æra, 27 rót.
LÓÐRÉTT: 2 rói, 3 kæn, 4 skapar, 5 snaran, 6 kul, 7 lúa,
9 duflaði, 10 gráðuga, 12 dalaðir, 13 nærðist, 18 áður, 20
-ráf wll *ón,-28* k*f 24^ Na.-■ - *r ~ * ***** * - - - *
MANNAMÓT
MÁLSTOFA í guð-
firæði. Næstkomandi þriðju-
dag 31. þ.m. verður haldin
málstofa í guðfræði. Þá flytur
dr. Gunnar Kristjánsson
fyrirlestur sem hann nefnir:
Lútherska þjóðkirkjan. — Um
tvíþættan kirkjuskilning í
lútherskri guðfræði. Málstof-
an er haldin í Skólabæ Suður-
götu 26 og hefst kl. 16.
MOSFELLSBÆR, Kjal-
araes og Kjós. Tóm-
stundastarf aldraðra í Mos-
fellsbæ efnir til leikhúsferðar
í Þjóðleikhúsið Ævintýri
Hoffmanns miðvikudags-
kvöldið 8. febrúar næstkom-
andi. Þær Svanhildur í s.
666377 eða Steinunn í s.
667032 gefa nánari uppl.
SAFNAÐARFÉL, Ás-
prestakalls heldur aðal-
fundinn nk. þriðjudagskvöld
í safnaðarheimili kirkjunnar
kl. 20.30. Á fundinn kemur
frú Ragna Jónsdóttir og segir
frá kvennaráðstefnunni í Osló
á sl. sumri.
AÐÁLDEILD K.F.U.M.
í Hafnarfírði heldur kvöld-
vöku n.k. þriðjudagskvöld,
31. þ.m., í húsi félaganna
Hverfisgötu 15 kl. 20.30.
Fjölbreytt dagskrá. Friðrik
Hilmarsson kennari talar.
FÉL. eldri borgara. Opið
hús í Goðheimum, Sigtúni 3
í dag, sunnudag kl. 14 og
verður þá fijáls spilamennska
og tafl. Dansað verður kl. 20.
Á morgun mánudag er opið
hús í Tónabæ frá kl. 13.30.
Félagsvist spiluð kl. 14. Fyrir-
hugað er að halda þorrablót
í Tónabæ 11. febrúar n.k. ef
næg þátttaka fæst. Uppl. á
skrifstofunni s. 28812.
RANGÆINGAFÉL. í
Reylqavík heldur annað spila-
kvöld sitt í Ármúla 40 nk.
þriðjudagskvöld kl. 20.30.
ORÐABÓKIN
Að hósta og pelkja
Um það hafa verið nokk-
uð skiptar skoðanir, hvort í
máli okkar íslendinga séu
svonefndar mállýzkur, þ.e.
ýmis sérkenni í máli eða
orðaforða, sem greini menn
í sundur eftir sveitum eða
landshlutum. Fáum dettur í
hug að synja fyrir, að svo
sé. Hlustendur þáttanna um
íslenzkt mál í Ríkisútvarp-
inu hafa a.m.k. oft orðið
varir við þetta. Hitt er svo
annað mál, að hér á landi
er þessi munur miklu minni
en þekkist með mörgum
öðrum þjóðum og veldur
engum vandræðum í skipt-
um manna. Nýlega var td.
sagt frá no. þaldrar í þess-
um pistlum, en það er stað-
bundið orð og þá einkum
við Suðausturlandið.
Nokkru fyrir jól minntist
ung stúlka, sem kom á
Orðabókina, á so. að pelkja,
sem hún sagði, að afí sinn
notaði stundum um að hósta
eða ræskja sig. Jú, mikið
rétt. Dæmi frá afanum var
einmitt í talmálssafni OH.
Þetta orð virðist nær ein-
göngu þekkt í Barðastrand-
arsýslu. Þar um slóðir segja
menn sem svo: „Vertu nú
ekki alltaf að hósta þetta
og pelkja eða: „Mikið er
hvað þú hóstar og pelkir."
- JAJ.