Morgunblaðið - 29.01.1989, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. JANÚAR .1989
17
hruni eða sprengingu og lofthitinn
er kannski 100-200 gráður.
Ef einhver efast um hættur
starfsins ætti sá hinn sami aðskoða-
„listaverkið" sem piýðir aðalinn-
gang slökkvistöðvarinnar, en það
er tæplega mannhæðarhátt undið
jámflykki sem málað hefur verið
rautt. Við fyrstu sýn lítur það út
eins og klaufalega gerður nútíma-
skúlptúr, en það er kirfilega merkt:
„Gaskútur úr ísaga-brunanum
1963“. ísaga var á Rauðarár-
stígnum, en bara sogið vegna súr-
efnisupptökunnar í gassprenging-
unum var nóg til að bijóta rúður í
húsum alla leið upp á Snorrabraut.
Slökkviliðsmenn sem voru á staðn-
um þakka það að bruninn var á
bjartri sumamótt að ekkert mann-
tjón varð, því menn sáu fljótlega
hvað var að gerast og héldu sig í
hæfílegri íjarlægð frá fljúgandi
gaskútunum.
Köttur uppi í tré
Brunaverðir hafa alltaf nóg að
gera á dagvakt jafnvel þó að engin
útköll verði. Þrif og viðhald á bílum
og tæiq'um taka dijúgan tíma. Sem
dæmi um það má nefna að það tók
heila viku að þvo allar þær slöngur
sem notaðar vom við Réttarháls-
bmnann og ekki var lokið við að
þrýstiprófa þær allar þegar ég var
í heimsókn í byijun vikunnar sem
leið. Æfíngar af því tagi sem ég
fékk að taka þátt í em reglulegur
þáttur í starfí slökkviliðsins. Af
öðmm viðfangsefnum má nefna
kynningar- og fræðslustarf og
heimsóknir í stór fyrirtæki og stofn-
anir, svo sem sjúkrahús og skóla,
í því skyni að kynna sér aðstæður
fyrirfram ef svo illa vildi til að eld-
ur brytist út.
Viðfangsefni slökkviliðsins em
líka miklu fleiri og flölþættari en
að slökkva elda. Eitur- og efnaslys
og vatnsskaði heyra undir starfs-
svið slökkviliðsins og reyndar má
segja að það séu fáar tegundir af
neyðartilfellum sem em slökkvilið-
inu óviðkomandi. í mörgum um-
ferðarslysum þarf að klippa fólk
út úr bflflökum og spúla bensín af
slysstað. Körfubfll slökkviliðsins
getur bjargað fólki af vinnupöllum
og öðmm háum stöðum og alltaf
em útköll öðm hvom til hjálpar
nauðstöddum páfagaukum, köttum
og öðmm gælukvikindum sem neita
að koma niður af þökum og tijám.
Það er ekki lengra síðan en tíu
dagar að slökkviliðið þurfti að
bjarga kisu í Kópavoginum sem
hafði afrekað það að klifra efst upp
í sjö metra hátt tré og skorða sig
þar á milli greina.
30 sjúkraflutningar á dag
Sjúkraflutningar era einn viða-
mesti þátturinn í starfí slökkviliðs-
ins. Á daginn em tveir menn á
neyðarbíl ávallt staðsettir á slysa-
deild Borgarspítalans og sinna þeir
ásamt lækni yfír 3.000 neyðarflutn-
ingum á ári. Alls em sjúkraflutning-
ar 10.000 á ári, þannig að slökkvi-
liðsmenn sinna um 30 tilfellum á
dag að meðaltali. Bmnaverðir telja
að fólk geri sér almennt ekki grein
fyrir að sjúkraflutningar em í hönd-
um slökkviliðsmanna en þeir hafa
sinnt þessu starfí síðan árið 1918,
þá á hestakerram. Á nætumar er
neyðarbfllinn staðsettur niðri á
slökkvistöð.
Slökkviliðsmenn starfa í ijóram
vaktahópum og em 15 manns í
hveijum. Vinnutíminn er þannig að
menn vinna tvær tólf tíma dagvakt-
ir í senn og síðan taka tvær jafn
langar næturvaktir við. Þá fá menn
fjögurra daga frí áður en næsta
ijögurra daga töm hefst. Margir
slökkviliðsmenn vinna að einhvers
konar iðn eða öðmm störfum með
sveigjanlegum vinnutíma á milli
vaktatama.
Næturvaktimar eiga að vera ró-
legri en dagvaktimar. Þá á að vera
búið að þrífa og athuga bílana og
tækin og allt að vera tilbúið ef neyð-
artilfelli kemur upp. Menn geta lagt
sig til skiptis og horfa þess á milli
á sjónvarp, tefla, spila eða lesa. Það
era margir snjallir snóker- og brids-
spilarar í slökkviliðinu, eins og sést
á nokkram af þeim fjölda bikara
borinn út í sjúkrabfl á meðan brana-
verðir leita að orsökum reykjarins
og athuga hvort nokkur annar sé
í íbúðinni, sem reynist ekki vera.
Ekki er um eld að ræða, en stór
pottur með brenndri feiti er tekinn
út úr glóandi bakaraofni og borinn
út um glugga og settur niður í snjó-
inn. „Gleymdi hann hryggnum á?“
spyr smápolli úr hópi nokkurra
ungra og forvitinna áhorfenda.
Maðurinn er fluttur á sjúkrahús og
síðar kemur í ljós að hann hefur
fengið snert af reykeitmn.
Snjór og vatn valda
brunaútköllum
Þetta var ijórða útkall nætur-
vaktarinnar og tvö önnur bættust
við síðar um nóttina. Þetta er tölu-
verð töm miðað við það að útköll
slökkviliðsins í Reykjavík vom 858
í fyrra. Tíðin gerir slökkviliðinu
grikk. Skafrenningur og bleyta
smjúga inn í mörg af þeim 100
fyrirtækjum og stofnunum sem era
í beintengdu sambandi við slökkvi-
stöðina í Skógarhlíð og ragla skynj-
ara í ríminu. Skynjaramir em mjög
næmir og geta til dæmis farið í
gang þegar einhver er að vinna
með slípirokk eða ef verið er að
nota sterkt lím.
Hvað þurfa menn að gera til að
vera gjaldgengir í slökkvilið
Reykjavíkur? Fyrir það fyrsta þurfa
menn að hafa meirapróf og að hafa
lokið iðnnámi eða sambærilegu
námi. í öðm lagi þurfa menn að
vera í góðu andlegu og líkamlegu
ásigkomulagi. Það er þó ekki nóg
að mæta reglulega í morgunleik-
fímina og það er fylgst náið með
því að bmnaverðir séu í stakk bún-
ir til að þola raun eins og reykköf-
un, sem getur útheimt orku á
hálftíma sem menn eyða annars á
tveimur eða þremur stundum í
líkamlegri vinnu.
Nú er nýliðin árleg læknisskoðun
og þrekprófun slökkviliðsins. Helgi
Guðbergsson, trúnaðarlæknir
slökkviliðsins, segir að yfírmönnum
séu aðeins gefnar upplýsingar um
hvort menn séu færir í reykköfun
og hvort eitthvað er að heilsunni,
en hver bmnavörður fær sent bréf
með upplýsingum þar sem hann
í hita og þunga
dagsins
Á efstu myndunum sjást svipmyndir
af daglegum önnum slökkviliðsins
þar sem verið er að þrýstiprófa
slöngur og fara yfír annan búnað.
Ekki má gleyma leikfíminni;
bmnaverðir þurfa að vera í
„toppformi" og leggja greinilega
mikið á sig. Sjúkraflutningar em
einn af viðamestu þáttunum í starfí
slökkviliðsins og á stóm myndinni
hér að ofan er verið að flytja
sjúklingúrþyrlu
Landhelgisgæslunnar yfír í bíl. Á
næturvöktunum gefst mönnum tími
til að drekka kaffi eða taka snóker
á milli útkalla. Á neðstu myndinni
sést símaborð Slökkvistöðvarinnar
í Skógarhlíð 14, sem er heili
eldvama í Reykjavík og nágrenni.
Þar er ljósaborð sem er beintengt
við eldskynjara í um 100 stómm
fyrirtækjum og stofnunum og stór
kort sem hjálpa vaktmanni að
leiðbeina slökkvibflunum og fínna
bmnahana áður en komið er á
vettvang.
sem prýða setustofuna ásamt styttu
Ásmundar Sveinssonar af vatns-
beranum.
í útkalli
Þar sem mér hefur verið þrælað
út í leikfími og æfíngum á dagvakt-
inni ákveð ég að líta inn seint um
kvöldið til að kynnast hinni hliðinni
á starfínu og rabba við menn í ró-
legheitum. Mér verður þó ekki að
ósk minni þvf þegar ég kem inn
seint á ellefta tímanum em bæði
ijarkinn og fimman (slökkvíbflar
með númerin R-30004 og R-30005)
í útköllum hjá Jarðbomnum ríkisins
í Kópavogi og Landakoti. í báðum
tilfellum er um raka í skynjumm
að ræða, en mér fínnst samt sárt
að missa af gullnu tækifæri til að
sjá slökkviliðið í „aksjón". Tíu
mínútum síðar er svo hringt. Fólk
tilkynnir um reykjarlykt úr íbúð við
Feijubakka í Breiðholti og undir
eins er gefíð merki um útkall.
Á innan við hálfri mínútu síðar
er ijarkinn lagður af stað með fjóra
bmnaverði og einn blaðamann inn-
anborðs. Bílar víkja út í snjóskafl-
ana við götukantana þegar við kom-
um siglandi með sírenumar vælandi
og það tekur nokkrar mínútur að
komast á staðinn. Sjúkrabíll og
slökkvibfll úr Árbæjarstöð em þá
þegar mættir á staðinn og reykkaf-
arar búnir að spenna upp glugga á
reykfylltri kjallaraíbúð og komnir
inn. Eftir skamma stund fínnst
roskinn maður sofandi og hann er
getur séð hvar hann stendur í sam-
anburði við aðra en getur ekki séð
hvar aðrir standa. Þetta stuðlar að
heilbrigðum metnaði, sérstaklega
þeirra sem era í neðri kantinum og
hafa fengið fyrirmæli um að bæta
sig til að ná reykköfunarþreki.
Morgunleikfímin og mikil áreynsla
í starfí, til dæmis í sjúkraflutning-
unum, nægja ekki til að halda
mönnum í fullu þreki svo menn
verða að stunda einhverskonar
líkamsþjálfun í frítíma sínum.
Strangar kröfur, en eins og Helgi
trúnaðarlæknir bendir á, þá upp-
skera menn í slökkviliðinu líka betri
heilsu fyrir vikið.
En hvers vegna ganga menn í
slökkviliðið? Ekki launanna vegna
segja þeir á vaktinni; byijunar-
gmnnlaun em innan við 40.000 á
mánuði og engin áhættuþóknun.
Fáir segjast hafa gengið með
slökkviliðsdrauma í æsku, en marg-
ir hafa farið vegna þess að þeir
þekktu einhvem fyrir í starfinu. —
Af hugsjón? Já, hún er vissuiega
hluti af starfínu, samsinnir Ragnar
Sólonsson, varðstjóri. Hann segir
að megin ástæðan sé ef til vill sá
spenningur sem fylgir því að vera
alltaf að fást við nýja hluti, nýja
áskomn. „Maður veit aldrei hvað
mun gerast þegar maður mætir á
vakt.“