Morgunblaðið - 02.06.1989, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ EÖSTUDAGUR 2. ,JÚNÍ 1989
Tónlist sem
lækningaaðferð
— rætt við Valg’erði Jónsdóttur músikþerapista
Meðan á Tónvísindahátíð ís-
lensku' hljómsveitarinnar stend-
ur, verður boðið upp á fimm daga
námskeið í „músikþerapíu", sem
kalla mætti tónlistarmeðferð.
Námskeiðið stendur frá klukkan
9.00 að morgni til klukkan 15.30
síðdegis og hefst 3. júní. Stjórn-
andi námskeiðsins er prófessor
Joseph J. Moreno, en námskeiðið
er haldið í samvinnu við Tónstofii
Valgerðar. Valgerður Jónsdóttir
er músikþerapisti og hefur haft
veg og vanda af undirbúningi
námskeiðsins. Hún var spurð um
hvað prófessor Moreno ætlaði að
Qalla:
„Hann ætlar að byija á því að
tala um músikþerapíu í sögulegu
samhengi, það er hvemig þerapían
hefur þróast í gegnum tíðina og
hvað það er í tónlist sem gerir hana
að mögulegu þjálfunartæki. Síðan
talar hann um músikþerapíu fyrir
þá sem eru með skertan vitsmuna-
þroska og hvemig þeir geta lært í
gegnum tónlist. Hann talar um tón-
list og atferlismótun, músikþerapíu
með þeim sem era líkamlega fatlað-
ir og fyrir þá sem era blindir. Einn-
ig talar hann um aðferð í músik-
þerapíu sem nýtir blústónlist, jass
og rapp. Hann ætlar einnig að tala
um músikþerapíu í sambandi við
listmeðferð (art therapy) og gefa
okkur yfirlit um músikþerapíu í
geðlæknisfræði.
Því næst ætlar prófessor Moreno
að tala um tónlist og myndleiðslu
(guide imagery) og músikþerapíu í
tengslum við meðhöndlun sársauka,
einnig um tónlist sem greiningar-
tæki í hópmeðferð. Þá mun hann
verða með fyrirlestur um tónlist og
geðleik (psychodrama) og tala um
músikþerapíu með heymarskertum,
einnig með vímuefnaneytendum og
hlutverk músikþerapíu innan réttar-
kerfisins. Að lokum talar hann um
Valgerður Jónsdóttir
músikþerapíu í öldranarþjónustu og
rannsóknir innan músikþerapíunn-
ar.“
Hver er skilgreiningin á „músik-
þerapíu"?
„Það era eflaust til margar skil-
greiningar. Ég hef reynt að halda
mig við þá skilgreiningu að með
músik þerapíu sé tónlist, tónum,
hljóðum og hreyfingum beitt sem
tæki til að viðhalda — eða þróa —
andlega og líkamlega getu.“
— Er þessari meðferð mikið beitt
hér á landi?
„Að því er ég best veit eram við
fimm sem höfum lokið þessu námi,
en ég er sú eina sem er starfandi
við greinina. Músikþerapía hefur
verið notuð við Þjálfimarskóla
ríksins við Kópavogshæli og í Safa-
mýri og við Greiningar og ráðgjaf-
arstöð ríkisins."
— Við hvers konar tilfelli er al-
gengast að meðferðinni sé beitt hér?
„Flestir sem fengið hafa þessa
þjálfun era fiölfötluð böm og ungl-

Prófessor Joseph J. Moreno
ingar og böm sem eiga við geðræn
vandamál að stríða. Þjálfunin hefur
ekki verið nýtt inni á almennum
sjúkrahúsum, né geðsjúkrahúsum
— sem er algengast í Bandaríkjun-
um.“
— Er það af íhaldssemi?
„Það er örugglega margt sem
kemur til. í fyrsta lagi það hvað
við erum fá og í öðra lagi að þetta
starfsheiti er ekki til í kerfinu. Það
era engar stöður til fýrir músik-
þerapista. Það er kannski aðal-
ástæðan. Svo tekur alltaf tíma að
kynna fræðin og fyrir fólk að sjá
gildi þeirra.“
— Hvemig er meðferðin byggð
upp?
„Það er mjög einstaklingsbundið
og ekki hægt að gefa neina einfalda
mynd af því. Það fer eftir því hver
styrkur skjólstæðingsins er, hveijar
þarfir hans era og hvaða reynslu
hann hefur. Síðan er það spuming
um þau markmið sem stefnt er að;
til hvers ég ætla að nýta tónlistina.
Að lokum er þetta einnig spuming
um það í hvaða annarri meðferð
viðkomandi er. Ef skjólstæðingur-
inn er í annarri þjálfun, er oft reynt
að samræma aðferðafræðina. Mjög
ólíkum aðferðum er beitt eftir því
hvort skjólstæðingurinn á við geð-
ræn vandamál að stríða, er heymar-
skertur eða líkamlega fatlaður, svo
dæmi séu tekin.“
— Hafa verið gerðar einhveijar
rannsóknir á árangri músikþerapíu?
„Já, margar rannsóknir, sem
sýna ótvírætt gildi hennar."
— Er hver einstaklingur í ein-
hvem vissan tíma í meðferð af
þessu tagi?
„Meðferðin tekur mislangan
tíma, eftir einstaklingum, en yfir-
leitt er hér um langtíma meðferð
að ræða.“
— Hveijir leita til músikþerap-
ista? Era það læknar og sálfræðing-
ar, eða foreldrar?
„Erlendis era það yfirleitt lækn-
ar, sálfræðingar, talkennarar og svo
framvegis, sem leita til músikþerap-
ista. Hér á landi er ekki um það
að ræða, af því þetta er ekki komið
inn í tryggingakerfið. Það era því
foreldrar sem leita til mín. Auk
þess hafa forstöðumenn stofnana
leitað til mín eftir ráðgjöf og með-
ferð varðandi skjólstæðinga sína.“
— Nú ert þú með þína eigin
stofu. Hversu lengi hefur þú starfað
sem músikþerapisti hér á landi?
„Þetta er annað árið sem ég
starfa sjálfstætt. Hópurinn sem ég
hef í þjálfun stækkar stöðugt og
nú orðið kemst ég alls ekki yfir að
sinna öllum sem leita til mín.“
— Hvers konar tónlist notarðu
við þjálfunina?
„Alls konar tónlist. Tónlist og
tóna af segulbandi og plötum og
svo vinn ég með hljóðfæri, það er
lifandi tónlist, og það er skjólstæð-
ingurinn sem fremur tónlistina."
— Áttu von á að viðhorfið gagn-
vart þessari aðferð breytist með
námskeiði prófessors Moreno?
„Ég verð að segja að sjálfri finnst
mér stórkostlegt að fá að njóta leið-
sagnar þessa manns. Ég hef lesið
mjög mikið eftir hann og ég vona
að fólk nýti þetta tækifæri til að
sjá hve fjölþættur áhrifamáttur tón-
listar er og hversu stórt hlutverk
tónlistin spilar í lífi okkar. Músik
og músikþerapía hefur verið til á
öllum öldum og maðurinn hefur
notað tónlist í gegnum tíðina, sér
til andlegrar og líkamlegrar upp-
lyftingar."
ssv
_________________________11
Háskólinn í Louisville:
Sjóður
stofiiaður til
að styrkja
íslenska
námsmenn
FORSETI íslands, frú Vigdís
Finnbogadóttir, heimsótti borg-
arstjóra Louisville i Kentucky,
Jerry Abramson, í heimsókn
sinni til Bandaríkjanna í síðustu
viku. Á sérstökum fundi með
fréttamönnum, sem haldinn var
í ráðhúsi Louisvilleborgar, til-
kynnti Vigdís formlega stofiiun
sérstaks sjóðs, sem ætlað er að
styrkja íslenska námsmenn til
rannsókna við háskólann í Louis-
ville.
Sjóðurinn er stofnaður fyrir til-
stilli James Thompson, aðaleiganda
Glenmore Distilleries Company,
sem sér um sölu og dreifingu Eld-
urís vodka í Bandaríkjunum.
Thompson hefur sýnt mikinn áhuga
á auknum tengslum við ísland og
er þessi sjóður stofnaður fyrir til-
stilli hans og Íslensk-Ameríska fé-
lagsins.
í ráðgjafanefnd sjóðsins eiga
sæti dr. Sigmundur Guðbjarnason
háskólalektor, dr. Donald C. Swain
forseti háskólans í Louisville, Jerry
Abramson borgarstjóri Louisville,
Jónatan Þórmundsson, fh. íslensk-
Ameríska félagsins, Höskuldur
Jónsson forstjóri og James Thomp-
son frá Glenmore.
Styrkir sjóðsins, sem bera nafnið
„Glenmore Fellowships" verða veitt
árlega. Eiga þeir að standa undir
kostnaði við dvöl íslenskra háskóla-
borgara við rannsóknarstörf Louis-
ville. Rannsóknarstyrkir þessir
verða veittir á sviðum sem valin
verða í samvinnu háskólanna
tveggja. Fyrsti styrkþeginn verður
tilnefndur í næsta mánuði.
Íslensk-Ameríska félagið hefur
beitt sér fyrir aðstoð við íslenska
námsmenn, fræðimenn, vísinda-
menn og listamenn, sem til dæmis
hafa notið styrkja úr Thor Thors
sjóðnum, Charles Willey sjóðnum
og listiðnaðarsjóði Pamelu Sanders
Brement. Glenmore sjóðurinn er
fyrsti sjóðurinn á vegum félagsins,
sem er sérstaklega helgaður rann-
sóknum háskólaborgara.
„LIST“
(Tímarit um listir)
List og hönnun
Bragi Ásgeirsson
Á síðastliðnu ári hóf göngu sína
nýtt tímarit um listir, er ber hið
skilmerkilega nafn List. Barst
mér það inn um bréfalúguna á
dögunum og þykir mér rétt að
kvitta fyrir sendinguna með
nokkrum línum, enda um framtak
að ræða, sem vert er allrar at-
hygli. _ ,
Það er Tryggvi Amason
myndlistarmaður, sem stendur
fyrir útgáfunni og hefur hann að
markmiði að kynna hvers konar
sígildar listir og jafnvel einnig
matargerðarlist og skáklist. Má
því vera ljóst að hér er stórhugur
að baki og mikil og lofsverð bjart-
sýni.
Það er heilmikinn fróðleik að
finna í þessu fyrsta hefti í formi
greina, er skara hinar ýmsu listir,
svo og upplýsingar um, hvað sé
efst og hvað verði efst á baugi í
listum á næstunni svo og um söfn
og listhús höfuðborgarinnar.
Myndlistin skipar veglegan sess
enda þar hægust heimatökin og
kannski boðar það, að hún hafi
hér loks fengið óháðan málsvara.
I öllu falli boðar Tryggvi, að tíma-
ritið eigi ekki að vera málsvari
ákveðinna listhópa né afmarkaðr-
ar stefnu, sem heitir, að hann vilji
forðast alla miðstýringu, sem svo
mjög tröllríður listum í dag.
Tryggva verður og tíðrætt um
erfiðleika þess að koma út slíku
tímariti og víst er enginn öfunds-
verður af því, en þó tel ég, að
erfiðleikamir séu ekki mestir við
að ná til lesenda eða ákveðins
kaupendahóps, heldur að fá lista-
• t*ad sem ber hæst í tónöst og l vetur
• Uppfiaf nútjmaöaöetts
• Pórður HaU máiar fcka'
menn til samstarfs, þegar þeir
uppgötva, að sérskoðunum þeirra
verði ekki gert hærra undir höfði
en annarra. Einstrengingsleg
sjónarmið og skærahemaður bak
við tjöldin eiga meira fylgi að
fagna en opinská umræða, og er
það stærsta mein íslenzkrar listar
og stendur henni mest fyrir þrif-
um um þessar mundir. Menn vilja
keyra skoðanir sínar í gegn, hvað
sem það kostar og þótt allir aðrir
verði að gjalda þess og beita hér
þögninni fyrir sig séu þeir gagn-
rýndir '-r einmitt þetta era ein-
kenni lítilla og þröngsýnna þjóð-
félaga.
Og einmitt af þeim sökum ætti
að vera grandvöllur fyrir óháð
listtímarit af háum gæðastaðli,
og það gæti haft þýðingu, er
skipti sköpum fyrir metnaðarfulla
þróun íslenzkra lista.
Ljóst er að kostnaður er mikill
samfara slíkri útgáfu og einkum
ef á að veita há ritlaun fyrir góð-
ar, forvitnilegar greinar um listir
— en hjá því verður ekki komist,
ef blaðið vill ná nokkurri út-
breiðslu — slíkt reynist svo vera
það ódýrasta við útgáfuna, er
fram sækir og það hefur haslað
sér völl, að öllu samanlögðu burð-
arás hennar og aflgjafi.
Forvitnilegt og hagkvæmt útlit
skiptir og miklu — hér er þykkur
og dýr pappír ekki það mikilvæg-
asta, heldur samanlögð hönnunin
og prentun. Fylgirit ýmissa stór-
blaða um helgar eru t.d. mjög vel
úr garði gerð og stórfróðleg lesn-
ing, þótt ekki séu þau prentuð á
óforgengilegan pappír. Og vísa
má til þess, að sum heimsþekkt
mánaðarrit um listir era með
nokkrar síður af grófari pappír í
hveiju hefti, aðallega fyrir al-
mennar fréttir og upplýsingar úr
listheiminum í knöppu lesmáli —
oft er hér um áhugaverðasta lesef-
nið að ræða og menn verða margs
vísari við lesturinn. Það sem ég
finn helst að þessu fyrsta hefti
er, að pappírinn sé of þykkur á
innsíðum og hönnunin full þungla-
maleg — í formi sínu minnir ritið
jafnvel meira á skýrslugerð frá
opinberri stofnun en tímarit um
listir og er hálf hrátt og formlegt
í hendi. Þá þykir m ér það teygja
full mikið úr sér á langveginn og
væri hér hinn alþjóðlegi stærðar-
staðall slíkra tímarita öllu vitur-
legri, enda byggja þau á áratuga
reynslu og hefð, sem sjálfsagt er
að nýta sér — og helst gera enn
betur! Allt era þetta byijunarörð-
ugleikar, sem auðvelt ætti að vera
að færa til betri vegar.
En sem fyrr segir er framtakið
í senn athyglis- og lofsvert og
ekki mun standa á mér að styðja
við bakið á viðleitninni hér á síðum
blaðsins, verði markvert framhald
á útgáfunni og stefnumörkin
ræktuð og í heiðri höfð. Ber svo
að óska útgáfunni farsældar og
brautargengis.
Jttttgtnililfifeife
Kannt þú nýja símanúmerid? ^/367
Steindór Sendibílar r
Góðan daginn!