Morgunblaðið - 02.06.1989, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. JÚNÍ 1989
Júgóslavía:
Táragasi beitt gegn
námsmönnum í Kosovo
Belgrað. Reuter.
LÖGREGLAN beitti táragasi gegn námsmönnum af albönsku þjóð-
emi í sjálfstjórnarhéraðinu Kosovo í Júgóslavíu í gær þegar þeir
lögðu undir sig háskólalóð í höfuðborginni Pristina annan daginn í
röð. Sjónarvottar sögðust hafa séð á milli 300-400 námsmenn á há-
skólalóðinni á miðvikudag hrópa slagorð þjóðemissinnaðra Albana.
Átök brutust út á nýjan leik í
Kosovo á þriðjudag og er það í
fyrsta sinn í tvo mánuði að í brýnu
Færeyjar:
Hafa auga
með þörunga-
vextinum
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
FÆREYINGAR em nú að gera
ráðstafanir til að fylgst verði
með vexti þömnga inni í fjörð-
um í því skyni að vemda haf-
beitarlax.
í fyrrasumar olli þörungameng-
un hafbeitarfyrirtækjum um 10
milljóna danskra króna (um 73
millj. ísl. kr.) tjóni, qg í aprílmán-
uði síðastliðnum urðu menn varir
við mikið af eitruðum þörungum
í Trongisvágsfirði á austurströnd
Suðureyjar.
Færeyingar hafa þó verið lausir
við gula eiturþörunginn, sem heij-
að hefur á fisk í Norðursjó og
Skagerak.
Ákveðið hefur verið að fylgjast
einnig reglulega með ástandi sjáv-
ar við allar 50 hafbeitarstöðvamar
í Færeyjum.
slær á milli Kosovobúa af albönsku
þjóðemi, sem eru næstum 90% íbúa
héraðsins, og yfírvalda. í marsmán-
uði síðastliðnum týndu 22
Kosovobúar af albönsku þjóðemi
og tveir lögreglumenn lífí í óeirðum
sem blossuðu upp þegar Kosovo-
hérað var svipt sjálfsforræði og
yfirstjórn þess fengin í hendur Serb-
Lögregla skaut til bana náms-
mann af albönsku þjóðemi í bænum
Produjevo á þriðjudag. í kjölfar
þess lögðu morg hundruð náms-
menn undir sig háskólalóðina í
Pristina en hurfu á brott án þess
að lögreglan skærist í leikinn. Júgó-
slavnesk stjómvöld segja að öfga-
menn úr- hópi þjóðemissinnaðra
Kosovobúa, sem krefyist fulls sjálf-
stæðis Kosovo, beri ábyrgð á óeirð-
unum.
Reuter
Lestin brunar í síðasta sinn
Eimreið frá öndverðri öldinni sést hér aka í
siðasta sinn um brautarspor í Barcelona á Spáni.
Brautarteinar voru lagðir þarna í fyrsta sinn
árið 1848 en nú verða þeir rifiiir upp af því að
ætlunin er að reisa á staðnum Ólympíuþorp,
bústaði handa þúsundum íþróttamanna er taka
munu þátt í sumarleikunum 1992.
Fulltrúadeild Bandaríkjaþings:
Wright hvetur þingmenn til að
Mðmælast í kjölfar afsagnarinnar
Wasliington, Reuter.
ÞINGMENN beggja flokka á
Bandaríkjaþingi hvöttu í gær til
þess að endi yrði bundinn á pólit-
ískar illdeilur eftir að Jim
Wright, forseti fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings og hæstsetti
demókrati á þingi, tilkynnti tár-
votur um afsögn sína á miðviku-
dag. Wright kvaðst segja af sér
embætti forseta i næstu viku og
Sovétmenn gefa svör
um kafbátsslysið
Utanríkisráðuneytinu hefiir borist svar sovéskra yfirvalda við
kröfu um ítarlegar upplýsingar varðandi kafbátsslysið við Bjarnar-
ey 7. apríl síðastliðinn. Þar segir að kafbáturinn hafi verið búinn
kjarnaofiii af hefðbundinni gerð. í vestrænum fjölmiðlum hafa
verið vangaveltur uppi um að ofiiinn hafi verið málmkældur og
brennt óvenjulegri tegund af úrani.
„Kafbáturinn var búinn kjama-
ofni af vatnskældri gerð,“ segir í
svari sovéskra yfirvalda, sem dag-
sett er 23. maí. „Hulstur hans er
þykkveggjað hylki úr mjög styrku
stáli, sem álitið er standast þrýst-
Bandaríkin:
Varað við notk-
un langnotalinsa
Washington, Reuter.
BANDARÍSK stjómvöld tilkynntu á miðvikudag að þau myndu
mælast til þess að mjúkar langnotaaugnlinsur yrðu ekki notaðar
nema viku í senn. Fram að þessu hefur ekki verið mælt með að
eigendur linsa af þessu tagi gangi með þær i meira en mánuð
án þess að taka þær úr sér og þrífa.
Fulltrúi Lyfja- og matvæla-
stofnunar Bandaríkjanna sagði að
þess hefði verið farið á leit við
helstu framleiðendur augnlinsa,
að þeir tækju upp hinar nýju regl-
ur, og tóku flestir þeirra því vel,
þó beiðni þessi hefði verið með
óformlegum hætti.
„Núgildandi notkunarleiðbein-
ingar, sem leyfa allt að 30 daga
samfellda notkun, eru of áhættu-
samar,“ sagði í fréttatilkynningu
frá stofnuninni. Var sérstaklega
varað við bólgusárum á hom-
himnu í þessu samhengi.
Fram kom í tilkynningunni að
nýgerð könnun hefði leitt í ljós,
að líkur á augnsjúkdómi þessum,
sem einkennist af smáum en
kvalafullum sárum á homhimn-
unni og getur valdið varanlegum
augnskaða, væru fimmfalt meiri
hjá þeim sem nota langnotalinsur
en hinum sem taka þær úr sér
daglega.
Fylgni reyndist vera milli sjúk-
dómstíðni og þess tíma, sem fins-
umar voru látnar vera í augunum
fram að því að þær vora teknar
úr, þrifnar og sótthreinsaðar.
ing, sem er miklu meiri en vatns-
þrýstingurinn á því dýpi þar sem
kafbáturinn sökk. Sem brennslu-
efni var notað lítið bætt úraníum
235, en áður en kafbáturinn sökk
var kjamaofninn kældur niður að
40 stigum á Celsíus.“
í svarinu segir ennfremur að
sams konar kjamaofnar hafi verið
í tveimur bandariskum og tveimur
sovéskum kjamorkukafbátum sem
liggi á hafsbotni. Rannsókn á sjón-
um umhverfis þá báta hafi ekki
leitt aukna geislavirkni í ljós.
Að lokum segir að enn sé verið
að kanna orsakir slyssins og
möguleika á að ná flakinu af hafs-
botni.
hætta á þingi fyrir næstu mán-
aðamót, en þar með lét hann
undan árslöngum árásum vegna
meintra brota hans á reglum um
Qárreiður þingmanna. I kveðju-
ræðu sinni hvatti Wright þing-
menn til þess að láta afsögn sína
vera síðasta kaflann í sorgarsögu
þessari.
Repúblikanar jafnt sem demó-
kratar sögðu að afsögn Wrights
sýndi glögglega þörfina á því að
endurbæta lög og reglur um rétt-
indi og skyldur þingmanna til þess'
að ekki færi milli mála hvaða skorð-
ur þingmönnum væra settar í fjár-
málum sínum.. Kváðust menn að
öðram kosti óttast langvinnar
„blóðhefndir" sem ekki yrðu til
neins nema að eyða tíma þingsins
enn frekar en málið hefur gert fram
að þessu. Wright er 66 ára gamall
Texasbúi og er hann fyrsti forseti
þingsins, sem neyddur er til afsagn-
ar.
Sumir stjómmálaskýrendur
vestra telja þó víst að marga demó-
krata fýsi að leita hefnda gegn
repúblikönum og sérstaklega þá
Newt Gingrich, þingmanni frá Ge-
orgíu, en ásakanir hans urðu til
þess að siðanefnd þingsins fór ofan
í saumana á fjármálum Wrights
með ofangreindum afleiðingum.
Siðanefndinni hefur nú þegar borist
ósk um að kanna bókarútgáfu á
vegum Gingrich og konu hans.
Mál Wrights tengdist einnig bók-
arútgáfu, en hann er sakaður um
þegið höfundarlaun af sölu bókar
til þess að fara í kringum reglur
um sjálfstæðar tekjur þingmanna
og að hafa þegið óeðlilegar gjafir
frá vini sínum, sem kynni að hafa
notið vináttunnar við Wright.
Wright flutti tilfinningaríka
kveðjuræðu þar sem hann hvatti
þingmenn til þess að láta afsögn
sína vera „síðustu skuldina, sem
gjalda þyrfti fyrir reiðina og andúð-
ina, sem við finnum fyrir hver í
annars garð.“
„Reynum ekki að jafna metin,"
sagði hann meðal annars. „Re-
públikanar: ekki fá þá flugu í höfuð-
ið að þið verðið að negla einhvem
vegna Johns Towers [repúblikana,
sem meirihluti demókrata í Öld-
ungadeildinni hafnaði sem vamar-
málaráðherra George Bush Banda-
ríkjaforseta]. Og demókratar: ekki
láta ykkur finnast þið verða að
negla einhvern úr hinum flokknum
vegna mín. Við ættum að vera
þroskaðri en svo.“
Talið er víst að við forsetaemb-
ættinu taki Tom Foley, formaður
þingflokks demókrata. Hann er
þingmaður Washington-ríkis og er
vel liðinn af þingmönnum beggja
flokka, enda er talið að hann muni
ekki notfæra sér embættið í þágu
flokks síns á sama hátt og Wright
gerði.
Grænland:
Hvalveiðar í sviðsljósinu
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
GRÆNLENSKA landstjórnin ætlar að nota fimd Alþjóða hvalveiðir-
áðsins í San Diego í Kaliforníu í næstu viku til þess að varpa ljósi á
þörf Grænlendinga til að veiða stórhveli. í dönsku sendinefhdinni,
sem lýtur forystu utanríkisráðuneytisins, verða fulltrúar frá Færeyj-
um, Grænlandi og umhverfismálaráðuneytinu.
Veiðikvótar Grænlendinga hafa saman ítarleg gögn um nauðsyn
verið skornir hastarlega niður á
síðustu áram að því er varðar stór-
hvalaveiði. Á þessu ári mega þeir
veiða 23 langreyðar og 72 hrefnur,
en í byijun níunda áratugarins
máttu þeir t.d. veiða 250 langreyð-
ar.
Landstjórnin hefur nú látið taka
þess fyrir atvinnulíf Grænlendinga
að auka veiðar á stóram hvölum. í
gögnum þessum er gerð grein fyrir
grænlensku samfélagi og lífsskil-
yrðum þjóðarinnar. Lögð er áhersla
á, að hvalveiðarnar séu eingöngu
til að sinna þörfum innanlands-
markaðar og engar hvalaafurðir séu
fluttar út.
Á það er enn fremur bent, að
það sé gömul hefð meðal græn-
lenskra veiðimanna að vemda dýrin
fyrir ofveiði. Á einstökum stöðum
hafi þess ævinlega verið gætt, að
stofnarnir dæju ekki út, af því að
fólk hafi gert sér grein fyrir, að
dýrin væra grandvöllur þess, að
þjóðin lifði af í landinu.
Þetta er í fyrsta sinn, sem heima-
stjórnin leggur fyrir Alþjóða hval-
veiðiráðið svo ítarlega greinargerð
um lífsskilyrðin í Grænlandi.