Morgunblaðið - 16.06.1989, Qupperneq 14

Í4 ---------------- - MORGUNBLA-BÍS-FOST-UD-ÁGUR -1'6. JÚh
„Stóri bróðir“ og við sem
vinnum eldhússtörfin
- utan og innan Alþingis
eftir Guðrúnu
Sverrisdóttur
Til er lítill bæklingur sem skýrir
stjórnarskrá lýðveldisins íslands. Þar
er m.a. talað um friðhelgi Alþingis,
friðhelgi heimilanna, friðhelgi eign-
arréttarins. í 67. gr. stendur: „Eign-
arrétturinn er friðhelgur. Engan má
skylda til að láta af hendi eign sína,
nema almenningsþörf krefji; þarf til
þess lagafyrirmæli, og komi fullt
verð fyrir.“ Samkvæmt þessari grein
hlýtur því ríkisstjórnin að bijóta
stjórnarskrána svo og á þegnum
sínum. Eða er það i þágu almennings
að láta „gera sig upp“.
Gamla einstæða ekkjufrú Hótel
Borg var þétt setin í fyrrakvöld. Þar
voru samankomnir mörg hundruð
manns til að þinga um nýjustu eign-
arskatts-ánauð ríkisstjórnarinnar.
Það vakti furðu mna að ekki skyldu
vera fleiri yngri konur og karlar, því
eignarskattsbreytingar stjórnarinnar
eru ekki „einka(vanda)mál eldra
fólks, ekkna eða ekklna. „Stóri bróð-
ir“ er voldugur, (mis)vitur og voða-
lega stór. Svo stór og gírugur, en
nú verður hann að staldara við og
athuga sitt magamál. Láta sér segj-
ast. Falla frá þessarri valdníðslu á
almenning, sem hefur þagað árum
saman þrátt fyrir óskiljanlegan eign-
arskatt, sem ætti alfarið að afnema!
Skattur þessi er á afgangspeninga,
sem eru okkar eign, og þegar búið
að borga skatta af. Af þessari spar-
semi afgangspeninganna er keypt
eign, lítil eða stór, og aftur og aftur
borgum við skatt, ár eftir ár eftir
ár. Kemur „stóra bróður" það við í
hvað einstaklingurinn eyðir sínu af-
gangsfé, ef hann stendur við sína
skatta og skyldur gagnvart þjóð-
félaginu? Það eru að sjálfsögðu til
ýmsar leiðir. Það er hægt að
skemmta sér, sukka og svalla féð
út og borga engan eignarskatt. Svo
er hægt að eignast eitthvað og sætta
sig við að sama krumlan fari alltaf
ofan í sama vasann. Þeir sem kosnir
eru af fólkinu í landinu virðast hafa
misskilið hlutverk sitt. Þeir eru ekki
kosnir til setu á Alþingi til að sjóða
saman hegningarákvæði, sem getur
riðlað öllu iífi og lífsafkomu fólks,
og hegna þeim sem skuldlausir eru,
sem aðallega er eldra fólk.
Ekknaskattur er ekki til. Þessi
siðlausi skattur snertir alla þegna,
unga sem aldna, karlar sem konur.
Nafngiftin er ekki verri en hvað ann-
að. Væri betra að nefna hann „þjófs-
skatt“, „slysaskatt", „svarta-skatt“,
eða tengja saman tvö ágætis nöfn,
þ.e. Ólaf og Aðalheiði, en þá verður
útkoman „01afs-h-e-i-ð-u-r“.
Það gefur auga leið að auðvitað
kemur þessi skattur verst við eldra
fólkið sem fremur á skuldlausar eign-
ir en það yngra. Nú á að klappa
þessu' sama fólki á kollinn sem orðið
hefur fyrir makamissi og þvílík lausn
og náð. Það á að gefa því 5 ára (ekki
biðlaun) biðtíma með því tilskyldu
að hann eða hún sitji í óskiptu búi.
Er þetta ekki brot á mannréttindum
og erfðaréttarlögum? Hvað ætiar
„stóri-bróðir“ að ganga langt fram
í því að hugsa fyrir fólk, ráðskast
með eigur þess, tilfinningar, æru og
örlög? Hvaðan er þessi óskiljanlega
5 ára tala komin? Er hún bara tilvilj-
unarkennd eða liggja einhver rök
fyrir henni?
Kannski hefur hugsuðurinn ein-
faldlega talið fingur annarrar handar
og þótt þetta jafngóð tala og hver
önnur.
Hvernig kemur svo fráskilið fólk
inn í dæmið? Fráskilið foreldri situr
oft ásamt börnum sínum eitt að búi
þar til börnin eru uppkomin.
Kjósendur þurfa og eiga að gefa
hverri ríkisstjórn hvers tíma mun
meiri þrýsting og aðhald en gert
hefur verið. Svara þeim með sömu
ódrengilegu glímu- og fantabrögðun-
um! Þegar 25% matarskattinum var
þröngvað uppá almenning hefðu
aliir sem einn átt að rísa upp gegn
honum. Farið t.d. í skipulagt, tíma-
bundið (þjóðar)- hungurverkfall, sem
hefði orðið heimsfrétt (er það ekki
toppurinn). Ódýr og góð landkynning
— eða hvað? Ailar konur á barneign-
araldri ákveðið að eignast ekki börn
þetta árið eða næsta (heimsfrétt nr.
eftir Magnús
Sigurjónsson
í bréfi sem Þórarinn Þórarinsson
fyrrv. ritstjóri Tímans sendir vini
sínum Matthíasi Johannessen rit-
stjóra Morgunbiaðsins, og birtist í
blaðinu 9. þ.m., segir hann frá því að
í vor þegar við vorum saman í mánað-
artíma suður á Spáni hafi Njálssaga
og hugsanlegur höfundur hennar oft
borið á góma í samræðum okkar.
Þetta er alveg rétt og minnist ég
þessara samræðustunda með mikilli
2). Það yrði skrítið þjóðfélag ef vant-
aði heilu árgangana af litlum Islend-
ingum og væntanlegum skattgreið-
endum. Sannleikurinn er sá að við
erum sköttuð bak og fyrir frá vöggu
til grafar. Þessi ósköp fylgja okkur
meira að segja ofan í gröfina. 25%
söluskatturinn leggst nefnilega í
líkklæðin, tilheyrandi sængurfatnað-
inn og á kistuna köldu. Leiknum er
samt enn ekki lokið, því þá á ríkið
eftir að taka erfðaflárskattinn sinn,
þ.e.a.s. ef eitthvað er eftir af margs-
köttuðum eignum hins fyrrverandi
skattborgara.
I flest öll störf þarf próf „uppá
eitthvað", bera vissa mannkosti og
ábyrgð ásamt reynslu og getu. Hveij-
ar eru kröfurnar fyrir þingmanns-
starfið? Það er trúlega engin upp-
skrift til sem hægt er að flokka þá
undir. Þegar minnst er á uppskrift!
■ Eg fékk svo ofsa fína uppskrift
ekki alls fyrir löngu, sem hefur verið
margprófuð í „ríkis-eldhúsinu“ af
ríkisstjórninni og ku víst bæði vera
ódýr og saðsöm. Uppskriftin hljóðar
svo:
Ca. 12 dúsin ekklar
24 dúsin ekkjur
Má drýgja og bæta e'ftir smekk
með nokkrum kippum af „fráskild-
um“ og einstakiingum (þó ekki alltof
horuðum!).
Nú, nú. Síðan þarf að:
1. Salta vel í sárið.
2. Snöggsteikja á allar hliðar.
3. Sjóða vel og vandlega — þó
ekki alveg eitt kjörtímabil.
Einnig segir í stjórnaruppskrift-
ánægju, því Njála er eitt áhugaverð-
asta og skemmtilegasta umræðuefni
sem völ er á meðal þeirra sem lengi
hafa notið bókarinnar og hugleitt
hvað hún hefur að geyma.
Það sem fær mig til að skrifa
þessa örstuttu athugasemd vegna
bréfs Þórarins er að þar kemur fram
smámisskilningur sem sjálfsagt er
að leiðrétta. En þar segir svo: „Við
ræddum talsvert saman, en báðir
höfðum við Njálu með okkur og barst
því tal okkar oft að því hver væri
höfundur hennar en það er íslenskt
deilumál sem sennilega verður aldrei
Hver er höf-
undur Njálu?
<
v>
MERKI UM GÓÐAN ÚTBÚNAÐ
VEIÐIHJÓL OG
STANGIR
Fást í nœstu sportvöruverslun.
Guðrún Sverrisdóttir
„Stóri bróðir“ er vold-
ugur, (mis)vitur og
voðalega stór. Svo stór
og gírugur, en nú verð-
ur hann að staldara við
og athuga sitt maga-
mál. Láta sér segjast.
Falla frá þessari vald-
níðslu á almenning, sem
hefiir þagað árum sam-
an þrátt fyrir óskiljan-
legan eignarskatt, sem
ætti alfarið að afiiema!
Skattur þessi er á af-
gangspeninga, sem eru
okkar eign, ogþegar
búið að borga skatta
af.“
inni að réttur þessi sé mjög auðveid-
ur og fljóteldaður — getur náttúru-
lega verið aðeins seigur undir tönn
útkljáð. Magnús var sannfærður um
að Einar Pálsson Isólfssonar hefði
rétt fyrir sér í þeim efnum en ég
vitnaði í Matthías Johannessen og
taldi Sturlu Þórðarson vera höfund-
inn.“
Það er augljóst, að sá misskilning-
ur að komið hafi fram hjá mér að
Einar Pálsson hafi lýst því hvern
hann teldi höfund Njálu á rætur sínar
að rekja tii þess að um leið og við
ræddum um höfund sögunnar komu
inn í umræðuna rannsóknir og kenn-
ingar Einars Pálssonar um baksvið
Njálu sem birst hafa í ritsafni hans:
Rætur ísienskrar menningar.
Einar Pálsson hefur hvergi mér
vitanlega lýst því hver sé höfundur
Njálssögu; hitt er nokkuð ljóst að
eftir hina ítarlegu rannsókn hans á
sögunni hefur oft hvarflað að honum
hver sá meistari sé sem færði lista-
verkið í letur. Það er svo m.a. til
marks um áhugann á bókinni hve
margir ágætir menn hafa leitað höf-
undarins; má þar nefna rannsóknir
Barða heitins Guðmundssonar þjóð-
skjalavarðar, Hermanns Pálssonar
prófessors og Matthíasar Johanness-
en ritstjóra. Allir þessir menn hafa
lagt mikið af mörkum til umræðunn-
ar og rannsóknarinnar á því hver sé
höfundurinn, þó enginn þeirra hafi
komist að sömu niðurstöðu.
Að lokum langar mig til að víkja
að annars óskyldu máli, en það er
kæruleysi margra þeirra sem vitna
í Njálutexta; alltof algengt er að
menn fari rangt með og rugli saman
nöfnum og mönnum. Betra væri að
sleppa alveg að vitna í bókina svo
komast mætti hjá slíku, ef ekki er
hægt að sannreyna áður hvort rétt
sé.
Því nefni ég þetta hér að þegar
ég var að fara yfir Morgunblaðið í
dag þ. 11. júní varð fyrir mér grein
sem bar fyrirsögnina „Um tengsl
erfða og greindar". Þar er vitnað í
fræga setningu í bókinni-á þessa leið:
„En eigi er kynlegt að Skarphéðinn
sé hraustur því mælt er að fjórðungi
bregði til fósturs." Síðan segir grein-
arhöfundur: „Þetta er haft eftir Sig-
urði Lambasyni í Njálu þegar hann
beitti ofurefli líðs til að fella Þórð
Leysingjason fóstra Skarphéðins sem
— þar sem hráefnið er yfirleitt svo
misfeitt, en þá er b-a-r-a að sýna
þroska og umburðarlyndi, salta
meira og sjóða aðeins lengur. Smá
fagmanns-tiifinning og þá kemur
þetta allt. Gott. er að hafa (ráð-
herra) gijónagraut eða (ráðherra-
)baunasúpu á eftir og drekka nóg
af vatni með, því það er svo ódýrt
í innkaupi.
Sagt að þessi uppskrift geri mikla
lukku hjá þeim þingmönnum sem
smakkað hafa. Beið ég því mjög
spennt og bjóst við nýrri uppskrift
þegar eld-húss-dags-umræðum Al-
þingis var sjónvarpað beint. En
þvílík vonbrigði. Engin ný uppskrift
— bara sömu gömlu, þreyttu, lúnu
andlitin í þessu venjulega, ómál-
efnalega skítkasti sín í milli. Reynd-
ar las heilbrigðismálaráðherra
„Hjemmet“ vei og vandlega og for-
sætisráðherra hélt sýnikennslu í
tösku- og skrifborðstiitekt. Fáeinir
þingmenn viðstaddir umræður —
fleztir stólar auðir meginhluta „sýn-
ingar“ — og svo féll tjaldið. Algjört
virðingarleysi við atkvæði sín og
Alþingi.
Kannski verður það lausn fyrir
lýðveldið ísland og þegna þess í
framtíðinni að gera meiri kröfur til
vitsmuna- og mannkosta þeirra sem
bjóða sig fram til þingsetu. Að fólki
gefist kostur á að kjósa einstakling-
ana en ekki flokkana. Að óábyrgir
kjaftaskar (taki til sín hver sem
vill) fljúgi ekki inn á Alþingi með
fölnuð kosningaloforðin bak við
eyrun og hreiðri þar um sig til
æviloka. Að takmarka setu manna
á þingi — viss kjörtímabil. Að fá
nýja menn inn sem ekki eru jafn
gleymnir og daufir tii augnanna og
þeir sem við höfum setið uppi með
í áratugi. E.t.v. endurheimtir Al-
þingi og þingmenn þess virðingu
fólksins, sem það nú hefur glatað.
Höfundur erhjúkrunarkona og
starfará Borgarspítalanum.
Magnús Sigurjónsson
„ Allir þessir menn hafa
lagt mikið af mörkum
til umræðunnar og
rannsóknarinnar á því
hver sé höfimdurinn, þó
enginn þeirra hafi kom-
ist að sömu niður-
stöðu.“
varðist einn saman af hetjuskap og
hreysti.“
Þessi tilvitnun er ágæt að öðru
leyti en því að það var ekki Sigurður
Lambason sem mælti þessi orð á
örlagastundu, heldur var það Sig-
mundur hvíti, en hann og Rannveig
móðir Gunnars á Hlíðarenda voru
bræðrabörn.
Þó ég bendi á þetta dæmi þá eru
mörg önnur oft á tíðum öllu alvar-
legri, en það hryggir unnendur sög-
unnar þegar slys af þessu tæi eiga
sér stað.
Ilöfundur er fyrrverandi umsjón■
armaður hjá Félagsmélastofhun
Reykjavíkur.