Morgunblaðið - 29.06.1989, Blaðsíða 36

36 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 1989
Þegar Sendibílastöðin var i Ingólfsstræti 11.
Sendibílastöðin hf. 40 ára
Punktar úr sögu félagsins
Blaðinu hefur borist eftirfar-
andi frá Sendibílastöðinni hf.
í tileftii af 40 ára afinæli stöðv-
•-1 arinnar:
Sendibíiastöðin hf. var formlega
stofnuð 29. júní árið 1949. En stofn-
un stöðvarinnar átti sér nokkum
aðdraganda. Eftir að heimsstyijöld-
inni lauk fóru eiginlegir sendibílar
að tíðkast. Eigendur þessara bíla
stunduðu þennan rekstur sjálfstætt
hver í sínu lagi. Ekki voru þessar
bifreiðar stór farartæki, flestar voru
af gerðunum Bradford og Fordson.
Ætla má að burðargetan hafi verið
- um eitt og hálft tonn en nú bera
^stærstu bifreiðar Sendibílastöðvar-
innar sex og hálft tonn.
Aður en sendiferðabifreiðamar
komu til sögunnar fóm svo til allir
flutningar fram á opnum vörubifreið-
um. Mörgum þótti það ekki vansa-
laust að flytja jarðneskar eigur sínar
á opnum palli, útsettum fyrir veðri
og vindum, ryki og óþrifnaði. Sendi-
ferðabílamir vom því nýung sem
margir fögnuðu. Sumir vömbílstjórar
litu þó þessa samkeppni óhýru auga
og sendibílastjórar fengu ekki inn-
göngu í félagsskap vömbílstjóra.
Sumarið 1948 hóf athafnamaður-
inn Kristján Fr. Guðmundsson skipu-
lega sendibílaþjónustu. Sendibílastöð
TOSHIBA
örbylgjuofnarnir
10GERÐIR
Verð við allra hæfí
Einar Farestveit&Co.hf.
•OMAimm M, UMARl (*1) INN OO IIIMO - HAQ NÍLAITNX
Leið 4 stoppar viö dymar
Bílar og bílstjórar íyrir framan húsakynni Sendibílastöðvarinnar í Borgartúni 21.
Kristjáns var í fyrstu staðsett í Skóla-
vörðuholtinu ekki Ijarri Leifsstytt-
unni. Þá sáu aðrir sem þessa atvinnu'
stunduðu að ekki gengi það lengur
að hver væri að pukrast í sínu horni.
Eftir ýmsar bollaleggingar og samtöl
manna í millum var stofnfundur
Sendibílastöðvarinnar hf. haldinn í
Breiðfirðingabúð miðvikudaginn 29.
júní 1949. Hlutafélagið keypti sendi-
bílastöð Kristjáns með gögnum henn-
ar og gæðum — og síðast en ekki
síst símanúmeri, 5113. Hluthafar
vom í upphafi 20, hver skráður fyrir
200-króna hlutabréfi. í byijun voru
stöðvargjöld 206 krónur á mánuði.
En það vom fleiri sendibílastjórar
í Reykjavík. Svo til frá upphafi hafa
fleiri en hluthafar keyrt eða haft
pláss á stöðinni. Aðrar sendibíla-
stöðvar komu fljótlega til sögunnar.
Nýja sendibílastöðin var stofnuð
nokkru síðar og enn seinna tók sendi-
bílastöðin Þór, sem síðar varð sendi-
bílastöðin Þröstur, til starfa. Samein-
ing þessara sendibíiastöðva kom
nokkmm sinnum til umræðu en ekki
varð af framkvæmdum í þeim efnum.
Sendibílastöðip hf. var í upphafi
staðsett í Ingólfsstræti 11 þar sem
nú er Iðnaðarmannahúsið svonefnda.
Almenningur kunni vel áð meta þjón-
ustu Sendibílastöðvarinnar, einkum
var til þess tekið að sendibílstjórárn-
ir stóðu við'kjörorð sitt og auglýs-
ingaslagorð: „Bílstjórarnir aðstoða."
Frá öndverðu og fram á þennan dag
hefur það tíðkast að sendiferðabíl-
stjórar hafi sína föstu viðskiptavini.
Að mati bílstjóranna em mannleg
samskipti og persónuleg þjónusta
það sem gefur starfinu hvað mest
gildi. Frá fyrstu tíð hafa sendi-
ferðabílstjórar ógjarnan vísað frá sér
viðskiptamönnum en fljótlega fór að
bera á nokkurri sérhæfingu, sumir
bílstjórar urðu t.d. öðram fremri í
flutningi peningaskápa, flygla og
þungra hljóðfæra.
Úr starfínu
Erfiðleikar voru margvíslegir á
fyrstu ámm stöðvarinnar. Innfiutn-
ingur bíla og varahluta var háður
leyfum stjórnvalda og mat ráða- og
valdsmanna á bílarekstri var iðulega
ekki í samræmi við raunveruleikann.
Menn vom að keyra úr sér gengna
skijóða og það var „eilíft basl og
reddingar" að útvega varahluti. Eftir
því var gengið að menn hefðu bíla
sína í góðu ástandi og á hluthafa-
fundi hinn 13. mars 1952 var sam-
þykkt að kjósa þriggja manna nefnd
til að:
Sjá um það að bifreiðar stöðvar-
innar séu ætíð í sem bestu lagi og
líti vel út. Vanræki bifreiðareigandi
að halda sinni bifreið í forsvaranlegu
lagi er eftirlitsnefnd heimilt að banna
að sú bifreið sé send í lengri túra
og jafnvel víkja þeim frá akstri á
stöðinni.
Sambönd og kunningsskapur vom
nauðsynleg á þessum ámm. Einn af
stoffélögum Sendibílastöðvarinnar
minnist þess að hafa keypt sendi-
ferðabíl sinn notaðan á tvöföldu verði
sem hann kostaði nýr í innkaupi,
þ.e.a.s. hefði innflutningsleyfi feng-
ist. Arið 1954 vom veitt leyfi fyrir
átta nýjum bifreiðum sem var deilt
milli þriggja sendibílastöðva. Þessi
leyfi fengust eftir heimsókn til
tveggja ráðherra. Þtjú þessara leyfa
féllu í hlut Sendibílastöðvarinnar hf.
og var þeim útdeilt til þeirra sem
elstir voru og lengstan starfsaldur
höfðu.
Þegar margir sjálfstæðir einstakl-
ingar em saman í félagi fer ekki hjá
því að nokkur ágreiningur komi
stundum upp manna á meðal, fund-
argerðarbækur félagsins bera þessu
vitni. „Pijónamálið" var stundum á
dagskrá. Hver bílstjóri hafði sitt
númer og þeim var raðað á pijón og
réð röðin þar hveijir fæm í næsta
túr. Aftur á móti var það túlkunar-
og ágreiningsefni ef einhver fór af
stöðinni í einkaerindum og grunur
lék á að viðkomandi færi í túr „utan
við pijóninn“:
% 1952 ... Rætt um aðgerðir í
sambandi við mál N.N. er Haukur
Guðmundsson sagðist hafa séð í túr
og taldi hann líklega hafa ekki farið
fyrir ekkert í túrinn. Ákveðið að
kalla N.N. fyrir ... Ya... N.N. var
kallaður fyrir stjórnina og borinn
sökum en hann varði sig það besta
og eftir nokkuð málþóf og þar sem
stjórnin hafði ekki getu til að sanna
brotið á N.N. (gegn hans umsögn
að engin greiðsla væri tekin fyrir
túrinn) þá var honum veitt áminning.
Málið athugist betur.
Þess má geta að nú er „pijónninn"
tölvuvæddur og er þó enn umdeildur.
Ástæður fyrir þessari árvekni lágu
meðal annars í því að ekki var alltaf
mikið að gera í sendibílaakstrinum.
Þessi rekstur hefur alltaf verið mjög
háður drift og umsetningu í þjóð-
félaginu almennt. Eldri sendibílstjór-
ar segja að janúar og febrúar hafi
alla tíð verið frekar daufir en aftur
á móti var það áberandi hér fyrr á
tímum að búferlaflutningar voru á
vorin og snemma sumars í kringum
hina fornu vinnuhjúaskildaga og far-
daga og svo á haustin. Áður fyrr var
desembermánuður jafnvel meiri ann-
atími en á síðari tímum. Vegna inn-
flutningshafta voru margir í ýmis
konar jólavömframleiðslu, einn af
stofnfélögum Sendibílastöðvarinnar
minnist glöggt gervijólatráa og
margvíslegs ,jólaglingurs“.
Hinn 4. mars 1955 vom fjörugar
umræður á almennum fundi um aug-
lýsingamál stöðvarinnar. Ýmsar hug-
myndir vom til umræðu, s.s að tekn-
ir yrðu upp fánar til að hafa á stöng
hvers bíls, sérstakar hurðamerking-
ar, sameiginlegur litur á allar bifreið-
ar, gildi útvarpsauglýsinga kom einn-
ig til tals:
Er hér var komið fundi hafði hann
artað sig t;l einskonar einvígis og
hatrammra deilna ... Þá stóð upp
Marinó Sólbergsson og lýsti því yfir,
að þar sem fyrirsjáanlegt væri að
vissir menn ætluðu sér að gagnrýna
stjórn félagsins fyrir hvaðeina, og
fyrir þau ósanngjörnu orð, er hún
hefði nú þegar fengið í eyra, þá segði
hann hér með af sér störfum fyrir
félagið.
Niðurstaða fékkst ekki í auglýs-
ingamálin en á næsta stjórnarfundi
var samþykkt að fella þegar niður
útvarpsauglýsingarnar.
Stærð bifreiða og burðargeta hafa
alltaf skipt sendibílastjóra vemlegu
máli. Á aðalfundi í maí 1967 kom
fram eftirfarandi tillaga:
Sé beðið um bíl í matarflutninga
og eins að flytja lík, skal senda lítinn
bíl, nema beðið sé um annað.
Nokkrar umræður urðu um þessa
tillögu en að þeim loknum var hún
felld með jöfnum atkvæðum.
Hlutabréf og deiluefíii
Hluthöfum og hlutabréfum í
Sendibílastöðinni hefur smám saman
farið ljölgandi. í upphafi vora þau
20. Hinn 221 janúar 1956 vora 14
nýir hluthafar samþykktir og í apríl
árið 1966 var frjöldi hlutabréfa auk-
inn í 60 og í maí sama ár var enn
fjölgað um 40 hluti. í dag em hluta-
bréfin hundrað en um 180 bílar em
í akstri á stöðinni. Af stofnfélögunum
20 er einungis einn enn starfandi,
Hilmar Bjarnason. Fyrstu ártugina
í starfi stöðvarinnar var starf sendi-
ferðabílstjóra gjarnan hálfgerð
ígripavinna og mannaskipti tíð í
stéttinni en á síðari tímum hafa
menn ílengst lengur í starfinu.
Fastir starfmenn í öndverðu vom
tvær afgreiðslustúþkur við símann
og skiptust þær á. í dag em starfs-
menn ijóHr við afgreiðslu, einn gjald-
keri og tveir í mötuneyti. Störf fram-
kvæmdastjóra voru í upphafi unnin
í hjáverkum en þróuðust er tímar
liðu í fullt starf.
Sala hlutabréfa í stöðinni var ein-
staka sinnum ágreiningsefni. Verð
þeirra og forkaupsréttur eldri félaga
og stjómarinnar. T.d. var átakafund-
ur í Breiðfirðingabúð 18. desember
1951:
Skarphéðinn Pálsson, fyrir hönd
stjórnarinnar, bað um að fá þá
keypta fyrir löglegt verð. Tók þá Jón
Guðmundsson boð sitt aftur, og seg-
ist muni leigja hlutina til 99 ára ef
hann fái þá ekki selda þeim sem
hann óskar... upplýsir Kristján
Guðmundsson að Hans hafi þegar
keypt hlutina fyrir kr: 6000 og hefur
Jón þar framið brot á lögum félags-
ins. Upplýst hefur verið að Jón Guð-
mundsson sé að stofna nýja stöð, þá
þriðju í röðinni. Afsakar Jón sig með
því að ef hann hefði ekki farið í að
stofna nýja stöð hefði bara einhver
annar gert það.
Hinn 7. júlí 1952 var forkaupsrétt-
urinn enn til umræðu:
Sigurður telur afstöðu stjórnarinn-
ar í málinu mjög einkennilega og
alveg nýtilkomna. Héðinn kveður þá
upp úr með það að skýringin á því
muni vera sú að undanfarið hafi ein-
ungis komið til greina sala til góðra
manna í starfið en nú sé ekki því
að fagna.
Húsbyggingar og tæknimál
Aðstaðan í Ingólfsstræti 11 var
með nokkru bráðabirgðasniði og að-
búnaður afgreiðslustúlku og bílstjó-
ranna ekki upp á marga fiska. Fyrir
afgreiðslustúlku var smáklefi í horni
og afþiljað herbergi var fyrir bílstjór-
ana. Árið 1956 fluttist Sendibílastöð-
in hf. í Borgartún 21 þar sem hún
er enn til húsa. í byijun var aðeins
byggð timburskemma og Sendibíla-
stöðin nýtti einungis hluta þess hús-
næðis en leigði vömflutningabifreið-
um aðstöðu. í dag er Sendibílastöðin
hf. í sambýji við Vöruflutningamið-
stöðina hf. Á þessum ámm var síma-
númer stöðvarinnar 24113. Árið
1969 fékk stöðin núverandi sima-
númer 25050.
Fljótlega eftir flutninginn í Borg-
artún var byggð viðbygging við
skemmuna og var þar skrifstofa og
aðstaða fyrir bílstjóra. Árið 1968 var
nýtt húsnæði tekið í notkun í Borg-
artúninu, „loksins almennilegur
bílstjórasalur og skrifstofa,“ sagði
einn af eldri bílstjómm stöðvarinnar.
Þetta húsnæði hefur síðar verið end-
urbætt og stækkað. Árið 1982 komst
loks þjónustuhús í gagnið, þar sem
bílstjórar geta sinnt viðhaldi bifreiða.
Mörgum bílstjórum þótti sem þessi
aðstaða hefði mátt koma vonum fyrr.
Hinn 7. september 1954 var sam-
þykkt að eftir 1. desember sama ár
eða svo fljótt sem auðið yrði skyldu
allar bifreiðar á stöðinni vera út-
búnar gjaldmælum. Áður hafði
greiðsla verið ákvörðuð eftir tíma-
mælingu. Talstöðvar komu í bifreið-