Morgunblaðið - 11.07.1989, Blaðsíða 14

-i.4....................................— MORGUXBLADIÐ ÞRIDJUDAGÚE 'll.:JÚLí"l989
Suðurhrauni 2, 210 Garðabæ
Símar 65 14 40 og 65 14 44
FISKVEIÐIFLOTI ÍSLENDINGA og
ÞORSKAFLI A ISLAND SMIÐUM
1950 - 1989
Tíu ára me&altöl.
Flotl
Þús.
Lestir.
150------------
460
200
100
1950 1960 1970
HfifniM: S. Á)ex<nd»rSf. og Skipaskróning.___
1980 1990 2000
MyrwJtœkni 89
1989
300
300
Fiskveiðistefiia
og- flármálastefiia
á þessu tímabili. Þetta segir þó ekki
alla söguna um aukningu sóknar-
þungans, því bæði veiði- og tækja-
búnaður flotans er nú allur annar,
fulikomnari og jafnframt miklu dýr-
ari en áður var. Sóknarþunginn er
þannig mikiu meira en þrefaldur.
Meðan heildarafli í þorskveiðum
hefir minnkað um þriðjung, úr
460.000 tonnum niður í 300.000
tonn, hefir veiðifiotinn stækkað úr
60.000 tonnum í 120.000 tonn, þ.e.
tvöfaldast. Þetta eru þó engan veg-
inn sambærilegar tölur, því að nýju
skipin eru svo miklu fullkomnari að
allri gerð og útbúnaði. Gömlu skipin
hafa verið úrelt og endumýjuð, og
þau eru að mjög litlu leyti innifalin
í núverandi tölum um stærð veiðiflot-
ans.
Þróunin frá 1970
Upp úr 1970 verða mjög áberandi
umskipti í sjávarútvegsmálum. Þá
hefst skuttogarabyltingin, sem hefir
valdið algjörum umskiptum í djúp-
sjávarveiðum, og gert eldri veiðiað-
ferðir ónothæfar. Þá ákveður stjórn
SÍS að fara af fullum krafti í alhliða
fiskveiðar og fiskvinnslu og stofnar
Iceland Seafood Corporation til sölu
á freðfiski og fískréttum í Banda-
ríkjunum, en fram til þess tíma hafði
þátttaka SÍS og kaupfélaganna að-
eins verið í saltfiskframleiðslu og
sölu. Þá heljast kaup þessara aðila
á fiskverkunarstöðvum, frystihúsum
og veiðiskipum. Þá hefst hinn svo-
nefndi framsóknaráratugur, sem
enn stendur, með stjórnun fulltrúa
þess flokks og þeirra hagsmunasam-
taka á sjávarútvegsráðuneytinu, og
þar með talið úthlutun á nýjum veiði-
skipum og kvótum til veiðiskipa. Þá
nær hámarki úthlutun veiðiskipa til
aðiia, sem höfðu lítið sem ekkert
eigið fé til kaupanna, og fengu skip
afhent að mestu í skuld, oft í skjóli
svonefndrar byggðastefnu. Jafnvel
hafa verið þess dæmi, að greitt
væri með nýjum skipum í einstökum
tilfellum.
Ekki getur leikið á tveim tungum,
að þessi samkeppni í sjávarútvegs-
málum er ein höfuðorsök þeirrar
erlendu skuldasöfnunar, sem átt
hefir sér stað á undanfömum ámm.
Nýtt veiðiskip, sem kostaði 10 millj-
ónir dollara 1987 eða á þáverandi
gengi 360 milljónir króna, kostar
nú 580 milljónir króna, aðeins vegna
gengishækkunar dollarans. Og það
sem verra er: kaupin á þessu skipi
voru óþörf, aðeins ábyrgðarlaust
braðl með fjármuni. Og nú fínnst
eigendum skipsins, að þeir hafi að-
eins verið að taka þátt í jákvæðri
uppbyggingu samféiagsins og að
samfélagið eigi þess vegna að taka
þátt í gengistapinu uppá 220 milljón-
ir. í framhaldi af þessu er gerð krafa
um hækkað fiskverð til skipaflotans,
til þess að geta greitt skuldir skips-
ins.
eftir Önund
Asgeirsson
Það er nú orðið ljóst, að núver-
andi stjórnun fiskveiða, með svo-
nefndu kvótakerfi, er orðin úrelt og
þarfnast breytingar hið bráðasta.
Ahrif þessarar fiskveiðistefnu á fjár-
mál samfélagsins era orðin yfir-
þyrmandi og með öllu óviðráðanleg,
bæði í einkarekstri/ og opinberum
rekstri. Ásóknin í að velta kostnaði
vegna offjárfestingar yfir á skatt-
borgarana fer stöðugt vaxandi og
undanlátssemi stjómmálamanna um
að verða við slíkri ásókn færist mjög
í vöxt. Þessa þróun verður að stöðva.
Jákvæð umræða hefir verið um
þessi mál í Morgunblaðinu að und-
anförnu:
1. Gylfi Þ. Gíslason gerir í 2 ágæt-
um greinum skil fyrir skoðunum
sínum á málinu og leggur til að tek-
inn verði upp svonefndur „auðlinda-
skattur", þ.e. sala á veiðiheimildum
til fiskiflotans.
2. Þorvaldur Garðar Kristjánsson
leggur til að veiðunum verði stjórnað
með takmörkun á fjölda veiðiskipa.
Augljóst vandamál við þessa tillögu
er þó, að þegar vitað er að fiskiskipa-
flotinn er a.m.k. tvöfalt of stór er
erfitt að skera niður svo öllum líki
og enginn hefir þá trú á stjórn-
málamönnunum, að vænta þess að
þetta sé framkvæmanlegt. Ekki
heldur þeir sjálfir.
Á yfírborðinu virðist kannski að
þessar tillögur gangi í gagnstæðar
áttir, en svcr er ekki. Báðar tillögum-
ar miða nefnilega að fullri nýtingu
veiðiskipa, sem er aðalatriði málsins.
Með því að deila stærð flotans upp
í heildarveiði hvers árs eða áratugar
fæst sóknarþunginn í tonnum fisks
á hvert tonn veiðiflotans:
Ára- Þorsk- Veiði- Veiði á
tugur afli floti tonn
6. 460.000 65.000 7,08
7. 393.000 75.000 5,24
8. 384.000 90.000 4,27
9. 362.000 100.000 3,62
1989 300.000 120.000 2,50
Aflinn á hvert tonn fiskiskipaflot-
ans hefir þannig minnkað úr rúm-
lega 7 þorsktonnum niður í 2,5 tonn
Önundur Ásgeirsson
„Við höfum ekki efiii á
að láta fiskveiðarnar
verða að öðru oki á
landslýðnum, til við-
bótar landbúnaðar-
vandanum. Það verður
að finna leið til að losna
undan síendurteknum
inngripum stjórnvalda
í efnahagsmálin.“
3. Einar Julíusson skrifar ágæta
grein í Morgunblaðið 1. júní ’89 og
leggur fram yfirlit Skúla Alexand-
erssonar um stærð veiðiflota og
heildarþorskafla 1950-1989, tíu ára
meðaltöl, sem fylgir hér með, og
vitnað er til hér á eftir. Einar á
þakkir skilið fyrir að vekja athygli
á þessu yfirliti Skúla, sem gefur ein-
falda mynd af vandamáli fiskveið-
anna, og hinum fyrirsjáanlegu erfið-
leikum þjóðarbúsins af þeim röngu
ákvörðunum, sem teknar hafa verið
í þessum málum á undanförnum
árum. Það er af þessum sökum, að
ég.legg hér orð í belg.
í framhaldi af ofanrituðu framlagi
til þessara mála halda Vestfirðingar
nú ijöldafundi til að mótmæla skerð-
ingu veiðiheimilda eða kvóta, undir
yfirskriftinni: „Kvótaskerðing er
kjaraskerðing." Og þetta er alveg
rétt. Umbóta er þörf.
Stærð veiðiflotans
og sóknarþungi
Grein Einars ber heitið: „Hvað
kosta smá ósannindi?" Hann hefði
gjarnan mátt sleppa orðinu smá, því
ósannindin í þessu máli era ekki
smá, og afleiðingarnar geigvænlegar
fyrir þjóðarbúið, svo sem nú er kom-
ið í ljós. En Skúli ber kannski ekki
ábyrgð á þeim umfram suma aðra.
Einar vitnar til orða Skúla: „Eng-
inn fræðilegur útreikningur liggur
fyrir um það, að fiskiskipaflotinn
hafi verið of stór.“
Yfírlitsmynd Skúla vitnar einmitt
bezt um þetta atriði. Þar kemur
greinilega fram þróunin undanfarna
áratugi hvað snertir minnkandi þor-
skafla og stækkun þorskveiðiflotans.
,JHjá ÓS fást sterkar og fallegar
hellur til að gera hvers kyns stéttir og
bflastæði. Ég mæli með hellunum frá
ÓS og byggi þau meðmæli á
reynslunni. Þær eru framleiddar úr
öldu hráefhi og góðir kantar gera það
verkum að allar línur verða reglulegar.
Hellunum er pakkað í plast og þeim
ekið heim í hlað. í fáum orðum sagt:
Gæðavara og góð þjónusta.“
Markús Guðjónsson,
skrúðgarðyrkjumeistari,
eigandi Garðavals.