Morgunblaðið - 11.07.1989, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚLÍ 1989
57
Líf er á öðrum stjörnum
Til Velvakanda.
Stofnendur Bandaríkjanna um og
fyrir 1800 „trúðu“ nær allir á líf á
öðrum stjörnum, og það var þess-
vegna sem þeir voru svona miklir
framfaramenn, eða réttara sagt, það
hélst í hendur hjá þeim að trúa á
framtíðina og að hafa þessa hugsun
(t.d. John Adams, Jefferson, Frankl-
in, Thomas Paine o.fl.; ég hef rekist
á nýja heimild um þetta, hjá M.
Crowe, sem er á móti þeim og ég
kem að síðar, en heimildaskrá hans
er góð). Hinn hressandi gustur sem
stafar af æviverki slíkra brautryðj-
enda, og menn halda stundum að
heyri fortíðinni einni til, gæti vakist
upp að nýju, hvenær sem er, ef
mönnum auðnaðist að taka upp rétta
hugsun í stað rangrar. Ég tala nú
ekki um, ef hún væri aukin og endur-
bætt til muna, eins og ekki virðist
ólíklegt, að einhveijum hafi tekist
að gera síðan.
Kyrkingslegu og kræklóttu kjarri
líkust er hugsun Jarðarmanna. Það
var einn í útvarpinu um daginn milli
kl. 11 og 12, sem var ákafur í því,
„í Jesú-riafni á sunnudegi" að hvergi
sé líf nema hér. En það var einmitt
Jesús, sem benti til himins og sagði:
„Þama!“ En hvað er „þarna“? Auðn
og tóm? Eða aðrir hnettir og lífið
þar. Hreinlega það og hreint ekki
annað. Sá maður er á móti Guði, scm
segir, að hann hafí ekki getað skap-
að líf nema á einum hnetti. Sá mað-
ur ómerkir Jesúm, sem í lágkúru-
skap sínum og í heimildaleysi fer
að brigsla honum um að hafa trúað
á kristalshvel.
Michael Crowe, prófessor í Banda-
ríkjunum, hefur skrifað 800 blaðsí-
ðna bók til þess að klekkja á „lífi á
öðrum stjörnum". Ég skrifaði honum
og spurði hann hvaðan hann hefði
það að tala um „vitsmunaverur utan-
jarðar" með því orðalagi sem hann
hafði (extraterrestrial intelligences).
Því gat hann ekki svarðað. „Ég
ætti að vita þetta, en því miður er
ekki svo,“ sagði hann í svarbréfi.
Það var ekki von, því að orðalagið
var ættað úr íslenskri heimspeki.
Furðulega víða hef ég þó rekið
mig á spor hinna íslensku vísinda.
En mun það nokkurntíma takast að
snúa gangi vísindastefnunnar á
þessari jörð? Þar liggur mest við,
en enginn þarf að halda að lítilsvert
sé að við, almennir lesendur og skrif-
endur, sem ekki náum þangað
„upp“, eflum viðleitni okkar til að
hafa heldur skynsemi við en skyn-
leysi.
Það var maður úti á landi að
hringja til mín um daginn og biðja
um bækur mínar, en ég t.ýndi miðan-
um. Hann ætti að hringja aftur. Ég
vona að Velvakandi leyfi að lýsa
eftir þessu ekki síður en köttum og
lyklakippum (sem einnig hafa sitt
gildi).
Þorsteinn Guðjónsson
—
Á stofnanamáli stunda menn
skurðgröft, en á mannlegu
máli grafa þeir skurð.
íslenska er mannlegt mál.
Ég fer ekki fet með þér
órökuðum.
Með
morgunkaffinu
Er það rétt að þú liafír
tekið 100 kall úr veskinu
hans pabba þíris. Segðu
mér strax hvar hann felur
það.
HÖGNI HREKKVtSI
Víkverji skrifar
að er engum ofsögum sagt af
því hversu íslendingum, sem
eru búsettir erlendis til lengri eða
skemmri tíma, þykir gott að geta
fengið fréttir að heiman og raunar
allra helst að fylgjast að staðaldri
með því sem gerist á gamla landinu.
Þessi Víkveiji var á dögunum á
ferð í Afríku og kom meðal annars
til Malawi, í suðurhluta álfunnar.
Þar er einn íslendingur við störf
sem yfirmaður þróunarvérkefnis
um fiskimál. Hann sagðist ná
íslenska Ríkisútvarpinu á vissum
tímum dags og meðal annars tæk-
ist honum lang oftast að heyra
hádegisfréttirnar. Á honum var að
heyra að þetta skipti hann verulega
miklu máli og honum fyndist hann
ekki jafn einangraður fyrir vikið.
Á hinn bóginn hafa Islendingar
sem búa í ýmsum löndum öllu nær,
til dæmis í Belgíu og Danmörku,
haft á orði, að þar séu oft það mikl-
ar truflanir að á skorti að fréttirnar
komist sæmilega til skila. Hvaða
bylgjur eða straumar ráða því veit
Víkveiji ekki.
xxx
Menn greinir á um hvað langt
eigi að ganga í þvi að íslenska
erlend nöfn, nú kemur þetta upp í
hugann vegna nýlegrar heimsóknar
Juan Carlos Spánarkonungs hing-
að. Svo virðist sem fjölmiðlar hafí
verið allt að því á einu máli um að
snara nafni hans á íslensku, Jóhann
Karl. Víkveiji dagsins er ákaflega
andvígur þessu þó svo að hann telji
sig áhugamann um tunguna og
varðveislu hennar. En hvað er að
því að kalla manninn sínu spánska
nafni?
Sjálf erum við mjög viðkvæm
fyrir því að farið sú rétt og vand-
lega með íslensk nöfn og ættum
því að sýna öðrum sjálfsagða kurt-
eisi í þessu efni.
Annars má vitaskuld lengi þrefa
og þrátta um hvaða höndum eigi
að fara um erlend nöfn, sérstaklega
ef mönnum þykir sem þýðing þeirra
yfír á íslensku sé auðveld og afbaki
ekki nafnið. Um þetta er erfitt að
setja fastmótaðar reglur og verður
þetta ugglaust að fara eftir máltil-
fínningu og öðrum þáttum sem
henni tengjast. Sama er uppi á ten-
ingnum með landanöfn. Sú tilhneig-
ing gerir vart við sig að „íslenska"
ýmis landanöfn eða færa rithátt til
framburðar. Nefna má Tæland,
Kúwæt, Tævan. Hvernig fyndist
okkur ef útlendingar á enskumæl-
andi svæðum gerðu slíkt hið sama
og skrifuðu Æsland.
Víkveiji heldur að þá myndi ein-
hvers staðar heyrast hljóð úr horni.