Morgunblaðið - 11.07.1989, Blaðsíða 31

30
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚLÍ 1989
JllwgtsiifrlfiijMfe
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Sj ávarút vegur inn
og opinber afskipti
egar rætt er um efnahags-
og atvinnumál vaknar ætíð
sú spurning frá hvaða sjónar-
horni ber að líta á viðfangsefnið.
Einkenni opinberra umræðna hjá
okkur er að sjónarhóllinn er yfir-
leitt sá þar sem stjórnmálamenn-
irnir eða handhafar ríkisvaldsins
standa. Opinber íhlutun í einni
eða annarri mynd kemur að jafn-
aði við sögu slíkra umræðna.
Þetta hefur magnast í tíð þeirrar
ríkisstjómar sem nú situr, enda
er það helsta stefna hennar að
hún sjálf eða umboðsmenn henn-
ar hafi afskipti af sem flestum
fyrirtækjum í sjávarútvegi.
í úttekt á stöðu sjávarútvegs,
sem birtist í Morgunblaðinu
síðastliðinn sunnudag, kemur
fram, að forsjárhyggja stjórn-
málamanna og íhlutun ríkis-
valdsins í flesta þætti útgerðar
og fiskvinnslu hefur síður en svo
borið góðan árangur. Þvert á
móti hefur hið sama gerst og
ávallt, þegar hönd ríkisins kemur
til sögunnar, að sjálfsbjargarvið-
leitnin minnkar. Menn gera ekki
síður út á sjóði ríkisins en ann-
að, ef þeir telja betur aflast þar.
Eins og þeir sjá sem lesa fyrr-
greinda úttekt eru viðmælendur
blaðsins ómyrkir í máli í gagn-
rýni sinni. „Stjórnvöld virðast til-
búin til að ganga eins langt og
þau þurfa til þess að þjóðnýta
fyrirtæki í sjávarútvegi,“ segir
Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðs ís-
lands. „Það er allt á skjön við
almennt viðskiptasiðferði innan
endilangs útvegsins," segir
Sverrir Hermannsson, banka-
stjóri Landsbanka íslands. „Það
sem verið er að takast á um er
að það er verið að rústa sjávarút-
veg á íslandi. Þetta er gjörspillt
kerfi og Alþingi ber ábyrgð á
því,“ segir Olafur Þ. Þórðarson,
þingmaður Framsóknarflokks-
ins. „Núveran'di byggðastefna
hefur unnið ómælt tjón,“ segir
Ágúst Einarsson, forstjóri Hrað-
frystistöðvarinnar í Reykjavík.
„Ef það á að vera stefnan að
halda öllum á floti væri betra
að stjórnmálamenn segðu það
hreint út,“ segir Brynjólfur
Bjarnason, forstjóri Granda.
„Það er enginn árangur af sex
ára kvótakerfi. Það hefur aðeins
orðið til ills,“ segir Einar Oddur
Kristjánsson, formaður Vinnu-
veitendasambands Islands og
útgerðarmaður á Flateyri.
I hinum tilvitnuðu orðum felst
þungur áfellisdómur yfir stefnu
stjórnvalda í málefnum sjávarút-
vegs. Þeir sem þau mæla eru
allir í þannig stöðum, að þeir
hafa töluvert að veija og því með
öllu ástæðulaust að meta þessi
ummæli með sömu mælistiku og
gjarnan er gripið til, þegar reynt
er að drepa umræðum um hin
alvarlegustu mál á dreif og
skjóta sér undan því að horfast
í augu við raunveruleikann.
Fyrir skömmu sendu starfs-
menn veiðieftirlits sjávarúvegs-
ráðuneytisins frá sér harðorða
skýrslu um starfshætti í utanrík-
isráðuneytinu við úthlutun á fisk-
söluleyfum. Þar segir meðal ann-
ars: „Vinnubrögðin eru öll hin
undarlegustu og ekki hægt að
sjá að umsækjendum sé nokkur
alvara, þegar þeir senda inn
umsóknir sínar og afgreiðslan
er algjört kák ...“ Þessu svöruðu
úthlutunarmenn utanríkisráðu-
neytisins síðan með stóryrðum
um starfsmenn sjávarúvegsráðu-
neytisins. Hins vegar fréttist lítið
af því að gripið hafi verið til
þess ráðs að láta þriðja aðila líta
efnislega á málið. Gagnvart al-
menningi er málið í þeirri stöðu
að orð stendur gegn orði, en
reynslan segir öllum að opinber
höft og skömmtun hvort heldur
í innflutningi eða útflutningi leið-
ir síst af öllu til þess að ítrustu
hagkvæmni sé beitt. Hefur
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra út-
vegsmanna, kveðið fast að orði
í gagnrýni á opinbera stjórn þess-
ara_ útflutningsmála.
Úttekt Morgunblaðsins á
sunnudag staðfestir þá skoðun
að opinber íhlutun og afskipti
ríkisvaldsins eða stjórnmála-
manna af fiskveiðum og rekstri
einstakra fyrirtækja eða því
hvernig útflutningi er háttað
hafa ekki skilað þeim árangri,
sem að er stefnt, hafí hann verið
að styrkja stöðu fyrirtækjanna
og auka fiskafla með markvissri
stjórnun. Útgerð og fiskvinnslu
myndi farnast betur, ef svigrúm
einstaklinganna og fyrirtækja
þeirra yrði aukið, ef stjórnmála-
mennirnir og ríkisvaldið settu
almenn skilyrði í stað þess að
vera sí og æ að skipta sér af
stóru og smáu.
Á undanförnum árum hefur
markvisst verið unnið að því að
þróa nýjar afurðir úr sjávar-
fangi. Því starfi þarf að sinna
áfram og nýta öll tækifæri sem
markaðir gefa. Það verður ekki
gert nema einstaklingar hafi
frumkvæði og starfi með þeim
opinberu aðilum, sem annast eft-
irlit með gæðum og stunda rann-
sóknir og þróun nýrrar fram-
leiðslu. Slík opinber afskipti eru
allt annars eðlis en hin sem
stjórnmálamennirnir standa fyrir
með fjármálavafstri sínu.

Akureyri:
Skipulag 1. áfang'a Giljahverfis
austan FSA og við Vestursíðu
FRESTUR til að gera athugasemdir við skipulag þriggja svæða á
Akureyri rann út síðastliðinn föstudag. Um er að ræða breytt skipu-
lag við Vestursíðu, en þar á rísa fjölbýlisliúsabyggð, íbúðabyggð aust-
an Fjórðungssjúkrahússins og 1. áfanga Giljahverfis, sem verður nýtt
hverfi á Akureyri. Nokkrar athugasemdir bárust við skipulag íbúða-
byggðar austan Fjórðungssjúkrahúsið og um þær verður íjallað á
næsta fúndi skipulagsnefndar.
Fyrsti áfangi Giljahverfis
Giljahverfi er nýtt hverfi og mið-
að við að þar verði um 650-700
íbúðir, hlutfall einbýlishúsa er áætl-
að u.þ.b. 25%, rað- og parhúsa
u.þ.b. 40% og fjölbýlishúsa u.þ.b.
35%. í hverfinu er gert ráð fyrir lóð
fyrir grunnskóla, leikskóla/dag-
heimili og hverfaverslun. Hverfið
afmarkast af Hlíðarbraut í austri,
Borgarbraut í norðri og brekkubrún
í um 100 m hæð í vestri. Suður-
mörk hverfisins liggja að opnu
svæði norðan iðnaðarhverfis við
Rangárvelli.
Fyrsti áfangi Giljahverfis er í
norð-austur hluta svæðisins og er
um 5,5 hektarar að stærð. í skipu-
lagi 1. áfanga íbúðabyggðarinnar
er gert ráð fyrir 123 íbúðum í tveim-
ur húsagerðum, lágum raðhúsum
(43 íbúðir) og háreistum fjölbýlis-
húsum (80 íbúðir). Megineinkenni
þessa áfanga verða fjögur 8 hæða
punkthús í beinni línu meðfram
Hlíðarbraut. Gert er ráð fyrir tveim-
ur bílastæðum á íbúð, annað þeirra
í sameiginlegri opinni bílageymslu.
Stórt opið leiksvæði er á lóð hvers
fjölbýlishúss og á miðju svæðisins
þar sem lóðir tveggja háhýsa liggja
saman, er ráðgert að hönnun og
frágangur leiksvæða verði sam-
ræmdur.
Raðhúsabyggðinni er skipt í þijár
heildstæðar þyrpingar, og umlykur
sérhver raðhúsaþyrping sameigin-
legt leiksvæði. í miðþyrpingunni er
bílaaðkoma heim að hverri rað-
húsaíbúð, en í hinum tveimur eru
sambyggðar bílageymslur og safn-
stæði fyrir allar íbúðirnar út við
húsagötu, en ráðgert að unnt verði
að aka um göngustíga heim að
hverri íbúð t.d. vegna flutninga eða
sjúkraflutninga.
Arkitektastofan við Ráðhústorg
vann skipulag að hverfinu.
Fj ölbýlishúsabyggð
við Vestursíðu
í deiliskipulagi frá árinu 1981
var gert ráð fyrir lágri þéttri rað-
húsabyggð með 90 íbúðum á svæð-
inu vestan Vestursíðu. Lítil eftir-
spurn hefur verið eftir lóðum fyrir
þær húsagerðir og var því ákveðið
í skipulagsnefnd í febrúar síðast-
liðnum að fela skipulagsdeild Akur-
eyrarbæjar að legga fram tillögu
að breyttu skipulagi á mið- og norð-
urhluta hverfisins. Jafnframt voru
uppi hugmyndir um að breyta um
húsagerðir og íjölga íbúðum lítil-
lega.
Svæði það sem endurskipulagn-
ingin nær til afmarkast af rað-
húsaþyrpingu í suðri, Vestursíðu í
austri, Bröttusíðu í norðri og götu-
stæði Borgarbrautar í vestri. Skipu-
lagssvæðinu er skipt í tvo hluta,
aðskilda með opnu svæði, sem teng-
ir útivistarsvæði austan Vestursíðu
við opin svæði ofan byggðar í vestri.
í endurskoðuðu skipulagi er gert
ráð fyrir þriggja hæða fjöibýlis-
húsum með 2-4 stigagöngum í
hvetju húsi. Á hverri hæð er einung-
is leyfilegt að hafa tvær íbúðir
þannig að allar íbúðirnar fái
gluggaveggi í a.m.k. tvær áttir.
Með staðsetningu húsa og lögun
er leitast við að mynda skjólgóð
garðrými, sem snúa vel við miðdeg-
is- og síðdegissól og eru húsin látin
mynda nokkurs konar skjólvegg
gegn hafgolunni. Meginhugmynd
skipulagsins felst í ákveðinni aðlög-
un að staðháttum, vindum og sólar-
átt, en hverfið verður að vísu opið
fyrir suðvestanstrengnum ofan úr
Glerárdal. Því er mikilvægt að við
hönnun bygginga og garða verði
þessari aðlögun að veðurfari fylgt
eftir á markvissan hátt.
Á skipulagssvæðinu verða 15
stigahús með 6 íbúðum í hverju,
þ.e. alls 90 íbúðir, í stað 58 sam-
kvæmt eldra skipulagi.
íbúðabyggð austan FSA
Skipulag þriðja svæðisins, íbúða-
byggðar austan við FSA vann Svan-
ur Eiríksson arkitekt. Skipulags-
svæðið afmarkast af Spítalavegi að
austan, lóð FSA að vestan og Búð-
argili að sunnan. Á svæðinu er nú
lítil byggð, 6 hús við Spítalaveg,
barnaheimilið Stekkur og þar fyrir
sunnan lítið gamalt íbúðarhús. Ofan
aðkeyrslu Stekks eru nú tvö hús,
gamalt íbúðarhús og gamli „Klepp-
ur“ og munu þau víkja fyrir nýrri
byggð.
Vestan skipulagssvæðisins eru
núverandi byggingar FSA og segir
í greinargerð með skipulagstillög-
unni að líklegt megi teljast að
íbúðabyggð verði síðar upp með
gilbrún allt að Þórunnarstræti.
í tengslum við þetta svæði verður
lögð ný gata til suðurs austan FSA
og munu standa við hana 11 ein-
býlishús á tveimur hæðum, 9 neðan
götunnar og 2 ofan hennar. Gömul
gata að Stekk yrði lagfærð og lækk-
uð í landi og austan hennar er gert
ráð fyrir parhúsi. Gatnamótum við
Spítalaveg er breytt og þar fæst
ein einbýlishúsalóð svo og önnur
efst við Spítalaveg. Þá er leyfð við-
bygging við Spítalaveg númer 13.
Alls er því um 14 nýbyggingar og
eina viðbyggingu að ræða.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JULI 1989
31

HUfiARBRAOT
Næsta hverfi sem byggt verður á Akureyri er Giljahverfi. Skipulag fyrsta áfanga gerir ráð fyrir annars vegar flórum átta hæða fjölbýlishúsum
og hins vegar þremur raðhúsaþyrpingum.
DEIUSKIPULAG VIÐ Vi
w LÝSIN5ARUPP0RÁTIUB
Skipulagi við Vestursíðu hefiir verið breytt og í stað raðhúsaíbúða
sem þar áttu að rísa verða reist þar fjölbýlishús. Meginhugmynd skipu-
lagsins felst í aðlögun að staðháttum, vindum og sólarátt.
Gert er ráð fyrir 14 nýbyggingum og einni viðbyggingu í nýrri íbúðabyggð sem rísa á austan við Fjórð-
ungssjúkrahúsið. %
í Skálholti.
Ferðalangar drekka morgunkaffi
í hug ýmislegt annað. Skálholt er
einn söguríkasti staður á íslandi
og hingað’lágu leiðir áður fyrr úr
öllum áttum á íslandi. Örlög Jóns
Arasonar biskups og sona hans
hafa nýlega terið rifjuð upp. Þá
skildust leiðir með trúardeildum
kristinna manna og íslendingar
gerðust Lútherstrúar. Síðan ágrein-
ingur var mestur milli kaþólskra
og mótmælenda hefur flestum aðal-
ágreiningsefnum verið rutt úr vegi
hjá kaþólskum mönnum. Við hljót-
um að fagna því, að samkirkjuleg
athöfn gat átt sér stað á Þingvöllum
í byijun síðasta mánaðar. Þar var
tilkomumikið og eftirminnilegt að
sjá þá saman biskupinn á íslandi
og páfann í Róm. Þess er vonandi
að vænta, að kirkjudeildirnar geti
talið sig ágreiningslausar. Minn-
umst þess, að trúardeilur fléttast
inn í ógnaröld hjá okkar nágrönnum
og frændum, eins og sumir segja,
írum. Ég minnist þessa nú því frið-
ur með Islendingum hefur blessun-
arlega ríkt um langt skeið, en hann
er ekki sjálfgefinn. Það er ekki síst
ástæða til að geta þess nú á 60 ára
afmælisári Sjálfstæðisflokksins, en -
eins og formaður flokksins, Þor-
steinn Pálsson, sagði í hátíðarræðu
sinni af því tilefni, að hugsjónir
flokksins voru órofa tengdar kristn-
um lífsviðhorfum, umburðarlyndi
og mannúðarstefnu. Þessa alls er
nú þörf til að ná fram þjóðarsátt
um helstu lykilatriði og uppsprettur
deilumála í íslenskum þjóðmálum,
sem annars gætu magnað deilur
meðal íslendinga. Hér er að sjálf-
sögðu um að ræða stjórnun og rétt
til fiskveiða, landbúnaðarmálin,
dreifbýlis-þéttbýlisríginn og sam-
ósanngjarnt, að öll reiðin bitni á sér
fyrir gróðurspjöll, sem fjölmargar
kynslóðir hafa valdið. Þessu ber
einnig að sýna skilning. Sjálfstæðis-
flokkurinn er flokkur allra stétta
og þess vegna m.a. er honum best
treystandi fyrir mannúðlegri og
skynsamlegri málamiðlun í þessum
efnum eins og í áðurnefndum öðrum
lykilatriðum einnig. Vindar blása
nú þannig í íslenskum stjórnmálum,
að tímabært er nú að kalla einn
flokk til ábyrgðar á stjórnun lands-
ins, Sjálfstæðisflokkinn. En einmitt
af því að hann er fiokkur allra
stétta, er vanþakklátt hlutverk að
vera formaður hans. Þetta hafa í
það minnsta tveir formenn flokksins
sagt. Núverandi formaður, Þor-
steinn Pálsson, hefur ekki farið
varhluta af hinu sama, en nú hefur
tíminn leitt í ljós, að varasamt get-
ur verið að leggja harða dóma á
ýmsar óvinsælar en nauðsynlegar
ákvarðanir. Þorsteins Pálssonar
getur nú bráðlega beðið eitt vanda-
samasta og um leið merkilegasta
hlutverk, sem íslenskum stjórn-
málamanni hefur fallið í skaut.
Megi gæfan vera honum hliðholl.
Framundan er aukin nýting ís-
lenskrar orku og hyggjuvits, en lyk-
ilatriði þarf að leysa í sjávarútvegi
og landbúnaði til þess að svo megi
verða. í ferð okkar framundan er
hollt að láta hugann reika um þau
atriði, sem ég hef nú talið upp auk
sögunnar, sem blasir hér við augum
við hvert fótmál. Mín ósk er sú, að
Sjálfstæðisflokknum takist að
byggja upp nokkurs konar Óseyrar-
brú á milli hinna hefðbundu at-
vinnugreina og hinna nýju og á
milli annarra andstæðna í íslensku
þjóðfélagi, sem virðast vera óbrúan-
legar við fyrstu sýn.
Óseyrarbrú tengir saman þijá
sjávarútvegsstaði og gerir þá að
einu atvinnusvæði. Græðum landið
og greiðum skuldir margra kyn-
slóða og byggjum Óseyrarbrýr. Ég
óska öllum ferðalöngum góðrar
ferðar.
Svipmyndir úr sumarferð Varðar:
býlið við landið. Það ber að fagna
því mjög, að SUS hefur gert upp-
græðslu og skógrækt að sérstöku
viðfangsefni sínu. En það er vanda-
samt hlutverk að ná nægilegri tiltrú
á allri uppgræðslu á meðan ofbeit
á sér stað jafnhliða í ríkum mæli.
Þess vegna verður að ná fram
minnkuðu beitarálagi á öllum við-
kvæmustu svæðunum. Sagan segir
okkur, að öll lönd umhverfis Mið-
jarðarhafið, sem nýtt hafa verið til
hjarðmennsku, hafa smám saman
breytt ásjónu sinni og víða eru nú
auðnir einar þar sem áður voru
gróðurrík svæði. Ein kynslóð verður
ekki svo mikið vör við gróðurrýrnun
í sínu Bfi, en margar kynslóðir
höggva óbætanleg skörð í gróður-
far. Af sömu ástæðu finnst núver-
andi kynslóð landnýtenda með réttu
Lýsti stuðningi sjálfstæðismanna
við landgræðslu og gróðurvernd
en þeir innihalda bæði grasfræ og
áburð, og var dreift úr þeim á sér-
stöku svæði utan við Þorlákshöfn á
heimleiðinni. Ekið var um Óseyrar-
brú og komið í bæinn rétt fyrir
klukkan átta, eftir tólf tíma
skemmtilega ferð. Sæmundur Sig-
mundsson sá um rúturnar og var
þar vandað til allra verka.
Fer ávarp Jónasar Bjarnasonar,
formanns Varðar, hér á eftir:
Varðarfélagar og aðrir ferða-
gestir!
Verið allir velkomnir í sumarferð
Varðar. Það er mér persónulega
alveg sérstök ánægja, að vera nú
þess megnugur að geta ávarpað
ykkur á þessum degi, eftir að mér
fór að vaxa nokkur styrkur eftir
mitt alvarlega slys. Eins og þið öll
vitið er þessi sumarferð m.a. til að
minnast mikilvægis skógræktar og
landgræðslu á íslandi. Auk þess er
farið um tvö af helstu orkuvinnslu-
svæðum landsins, þ.e. varma- og
fallorku annars vegar og orku
mannvitsins hins vegar. Þetta eru
þær orkulindir, sem margir telja
að framtíð og efnahagsleg velferð
íslensku þjóðarinnar muni í vaxandi
mæli byggjast á. Fram undir lok
ferðarinnar er ekið um Óseyrarbrú,
en þar munu ferðagestir fá á tilfinn-
inguna þær byltingarkenndu breyt-
ingar, sem eru að verða í sam-
göngumálum á íslandi og gjörbylta
munu öllum viðhorfum í dreifbýli
og gagnvart búsetu á öðrum stöðum
landsins en á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu.
En hér i Skálholti kemur manni
Sumarferð Varðar var farin í
Þjórsárdal fyrsta laugardag í
júlí. Lá leiðin að þýðingarmiklum
orkulindum Reykvíkinga við
Nesjavelli og að skógum framtíð-
arinnar við Mosfell og í Þjórsárd-
al. Var tilgangur ferðarinnar
m.a. að lýsa yfir stuðningi sjálf-
stæðismanna við landgræðslu og
gróðurvernd.
Farið var frá Valhöll um áttaleyt-
ið um morguninn í ágætu veðri og
var þátttaka ágæt, miðað við veður-
útlit, en hátt á þriðja hundrað
manns komu í ferðina. Ekið var
austur nýja veginn til Nesjavalla
þar sem Hitaveita Reykjavíkur er
að reisa orkuver sem nýtir þá miklu
orku sem er að finna á þessu mikla
jarðhitasvæði að Nesjavöllum.
Fyrsti áfangastaðurinn var Skál-
holt, þar sem drukkið var morgun-
kaffi. Formaður Varðar, Jónas
Bjarnason, ávarpaði ferðagesti og
Skálholtsprestur, sr. Guðmundur
Óli Ólafsson, lýsti staðháttum í
Skálholti og rakti sögu þessa merka
kirkjustaðar.
Áfram var haldið og ekið inn
Þjórsárdal. Hádegisverður var
snæddur í Skriðufellsskógi sem var
aðaláningarstaður ferðarinnar. Þor-
steinn Pálsson, formaður Sjálfstæð-
isflokksins, ávarpaði ferðagesti og
Böðvar Guðmundsson skógarvörður
sagði frá störfum Skógræktar ríkis-
ins í dalnum. Þvínæst kynnti Hös-
kuldur Jónsson, aðalfararstjóri
sumarferðar Varðar, helstu kenni-
leiti. Að loknum ávörpum voru
gróðursettar 60 tijáplöntur til
í Skálholti ávarpaði Jónas Bjarnason, formaður Varðar, ferðalang-
ana. Urðu þar fagnaðarfiindir því Jónas hefúr legið á sjúkrahúsi eft-
ir alvarlegt slys í fyrrahaust.
marks um stuðning sjálfstæðis-
manna við landgræðslu og gróður-
vernd á 60 ára afmæli Sjálfstæðis-
flokksins.
Áfram var ekið niður Land og
stoppað stutta stund í Galtalækjar-
skógi en þar er fagurt graslendi sem
aldrei hefur blásið upp og sýnir
hvemig sveitin hefur öll verið áður
en sú mikla gróðureyðing hófst sem
svo áberandi er víða í Þjórsárdal og
í nágrenni Heklu.
Síðdegiskaffi var drukkið í Gúnn-
arsholti, aðalbækistöðvum Land-
græðslunnar. Þar ávarpaði Sveinn
Runólfsson landgræðslustjóri ferða-
gesti og sagði frá því mikla starfi
sem Landgræðslan hefur unnið
síðustu áratugi. Varðarfélögum
voru afhentir 60 landgræðslupokar,