Morgunblaðið - 11.07.1989, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚLÍ 1989
19
Enn af rekstrar-
hagnaði spítala
Eru spítalarnir farnir að græða?
um verri og verri stöðu þar til í
mars 1989 að ríkisendurskoðun
kom með skýrslu um „gat“ upp á
8 milljarða (11 Ólafsfjarðatjarð-
göng) sem enn eru á „fittinu“ eins
og áður sagði. Það eru bara prent-
aðir seðlar eftir þörfum!
• Ég verð bara að taka þá áhættu
að verða úthrópaður fýrir að leggja
til atlögu við þessa kerfisófreskju.
Ófreskju sem minnir helst á risa-
marglyttu. Stór ógeðsleg slepja sem
hvergi næst handfesta á. Ég er
búinn að fá mig fullsaddan af þessu
kerfi. Kerfi sem hrifsar gjaldeyrinn
af fyrirtækjum sem skapa verð-
mætin í landinu og lætur framleið-
endur hafa í staðinn falska seðla
sem ekkert er hægt að versla fyrir
nema með svimandi háu verðlagi
og okurvöxtum vegna óstjórnar sem
á ekki samlíkingu í víðri veröld! Það
er kominn tími til að lagt verði til
atlögu við þessa ófreskju þannig
að þessi þjóð sem er ein sú auðug-
asta í heimi, ef miðað er við auð-
lindaverðmæti á íbúa, fái að njóta
þeirra möguieika sem hún á. En
það gerist tæplega nema þjóðin
vakni í ríkari mæli til vitundar um
að það er einungis sjálfstæðisstefn-
an sem getur leitt okkur út úr þess-
ari endaleysu, til bættra lífskjara.
Meiri ríkisforsjá?
Nei takk. Sjálfstæðisflokkurinn
er eini stjórnmálaflokkurinn sem
getur tekið á þessari ófreskju. Til
þess að gera það þarf hann hreinan
meirihluta. Annars verða þetta
hrossakaup og kák. Þetta verða
fleiri íslendingar að fara að skilja.
Alþingi getur líka aukið samstarf
við t.d. bæði lagastofnun Háskóla
Islands og viðskiptadeild háskólans
með það að markmiði að vanda
lagasetningu alla varðandi stjómar-
skrá, eldri iög og fjárhagsmálefni.
Það er fullt af möguleikum allt í
kringum okkur. Fá einkafyrirtæki
í ráðgjafarstarfsemi í samvinnu við
t.d. japönsk og þýsk ráðgjafarfyrir-
tæki til þess að hagræða í ríkis-
rekstrinum. Það er enginn að tala
um að skera niður velferðarkerfið,
heldur hagræða í rekstri þannig að
fjárhagsáætlanir standist.
Einungis á þennan hátt getum
við byggt upp til bættra lífskjara
og aukins kaupmáttar en ekki með
falskri seðlaprentun.
Stjórnarskrá landsins skal sett í
öndvegi og Sjálfstæðisflokkurinn
þarf að fá meirihluta standist, þann-
ig byggjum við upp.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Austurlandskjördæmi.
eftir Sigrúnu
Knútsdóttur
í fréttum fjölmiðla þann 23. júní
sl. þótti það tíðindum sæta að hagn-
aður hefði orðið á rekstri Borg-
arspítalans og ríkisspítalanna árið
1988. En var í rauninni um hagn-
að að ræða?
Á árinu 1988 voru reyndar tekjur
umfram gjöld u.þ.b. 20 milljónir á
Borgarspítalanum. Heildarrekstr-
arkostnaður spítalans árið 1988 var
hins vegar um 2,1 milljarður, þann-
ig að hér er um minna en 1% af
heildarrekstrarkostnaði að ræða.
Aðhald í rekstri
Með miklu aðhaldi í rekstri tókst
að halda kostnaði innan marka ijár-
veitinga. Ætti það varla að teljast
fréttnæmt, því að það hlýtur að
vera markmið allra stjórnenda fyrir-
tækja að ná því marki. Aðhalds var
gætt við allan rekstur, m.a. var leit-
ast við að gera hagstæð innkaup á
ýmsum sviðum og eftirlit með yfir-
vinnu starfsfólks var aukið.
Þrátt fyrir aðhald var yfirvinna
mikil og fór kostnaður vegna yfir-
vinnu rúmlega 40 milljónir fram
úr áætlun.
Þetta þýðir í raun að enn meira
aðhald varð á öðrum rekstrarþátt-
um til að hægt væri að halda heild-
arrekstrarkostnaði innan marka
fjárveitinga. Á mörgum sviðum er
þá einungis verið að ýta vandanum
á undan sér og fresta nauðsynleg-
um framkvæmdum.
Stjórnendur Borgarspítalans
hafa ítrekað bent yfirvöldum á að
álagsprósenta á laun sé of lág mið-
að við raunverulega þörf, og er yfir-
vinna mun meiri en fjárhagsáætlun
gerir ráð fyrir, en u.þ.b. 70% af
Ijárveitingum til spítalans fara í
laun og launatengd gjöld.
Ástæður þessarar miklu yfir-
vinnu eru margar. Það vegur þungt
í þessu sambandi að legutími sjúkl-
inga hefur styst verulega ár frá
ári. Þeir sjúklingar sem liggja á
spítalanum nú eru mun veikari en
áður. Þetta þýðir að sjúklingarnir
þurfa meiri hjúkrun og meiri þjón-
ustu nú en fyrir nokkrum árum.
Á sama tíma og þessi þróun hef-
ur átt sér stað hefur stöðuheimild-
um ekki fjölgað að sama skapi.
Auknu álagi vegna veikari sjúklinga
er því mætt með meiri vinnu, þ.e.
yfirvinnu sem ekki er heimild fyrir.
Það er nefnilega ekki hægt að skilja
sjúkling eftir í reiðileysi, bara af
því að hefðbundnum vinnutíma
starfsfólksins er lokið. Engum dytti
í hug að láta fiskinn bíða, þegar
verið er að gera að afla, bara af
því að 8 tíma vinnudegi væri lokið.
Þá situr í fyrirrúmi að bjarga verð-
mætum. En dettur einhveijum í hug
að láta önnur lögmál gilda fyrir
fólk á sjúkrahúsum? Þar hlýtur
markmiðið einnig að vera að halda
uppi gæðum, þ.e. eins góðri þjón-
ustu og kostur er til að bæta heilsu
fólks.
Stjórn Borgarspítalans hefur
ítrekað óskað eftir því við heilbrigð-
is- og ijármálayfirvöld að fá auknar
stöðuheimildir til að bæta úr brýnni
þörf vegna ýmissar þjónustu. Marg-
ar af þeim stöðum sem stjórnin
hefur lagt áherslu á að fá heimild
fyrir hefðu orðið til að draga úr
mikilli yfirvinnu starfsfólks á við-
komandi deildum og hefðu þar með
haft sparnað í för með sér. Fjárveit-
ingavaldið samþykkti þó aðeins 4,5
nýjar stöður fyrir árið 1989.
Lokanir deilda
Á sl. ári var töluvert um lokanir
á sjúkradeildum yfir sumartímann
og var fækkun legudaga á milli
áranna 1987 og 1988 2,8% Veruleg
göngudeildarstarfsemi er rekin á
spítalanum og á meðan á lokunum
stendur er göngudeildarstarfsemi í
mörgum tilfellum aukin.
Lokanir deilda er alltaf neyðar-
kostur. Göngudeildarstarfsemi get-
ur engan veginn komið í staðinn
nema að mjög litlu leyti.
Sigrún Knútsdóttir
„Ég trúi því heldur ekki
að það sé vilji heilbrigð-
isyfirvalda að þróun
heilbrigðismála haldi
áfram í þessa átt og
vonast ég til þess að
heilbrigðisyfírvöld
spyrni við fótum og
stöðvi þessa óheillaþró-
un.“
Á meðan á lokunum deilda stend-
ur verður álagið á þeim deildum sem
eru opnar og starfsfólki þeirra mun
meira. Algengt er að sjúklingar
liggi um alla ganga og útskrifa
verður sjúklinga eins fljótt og nokk-
ur kostur er. Einungis bráðveikir
sjúklingar komast að og sjúklingar
á biðlistum spítalans verða að bíða.
Og enn er okkur ætlað að .draga
úr rekstrarkostnaði samkvæmt fyr-
irmælum fjármálayfirvalda.
Vegna mikils aðhalds í rekstri
nú þegar er erfitt að draga enn
meira saman án þess að til lokana
komi og án þess að dregið verði
úr þjónustu, þótt auðvitað sé áfram
reynt að hagræða og gæta aðhalds
eftir því sem kostur er.
Til að mæta kröfum fjármálayfir-
valda um niðurskurð var skurðdeild
Fæðingarheimilis Reykjavíkur lok-
að um óákveðinn tíma frá 15. apríl.
Þar voru 18 rúm.
í 3 mánuði yfir sumartímann eru
u.þ.b. 110 rúm lokuð, þannig að
sumarlokanir eru miklar.
Vissulega náum við rekstrar-
kostnaði spítalans að einhverju leyti
niður með þessu móti. En erum við
í raun að spara? Ég er sannfærð
um að svo sé ekki og að þessi svo-
kallaði „sparnaður" hafi í raun auk-
inn kostnað í för með sér og að hér
séu aðeins skammtímasjónarmið
ráðandi. Sjúklingurinn sjálfur og
aðstandendur hans gleymast nefni-
lega í þessu dæmi.
í grein Magnúsar Sigurðssonar
hagfræðings í Morgunblaðinu þann
29.júní sl. kom fram að leggja verði
„mat á þjóðfélagslegan ávinning af
bættri heilsu og bera það saman
við reksturinn. Ennfremur verður
að taka tillit til mannlega þáttar-
ins, þ.e. að láta ekki þjáða þjást
lengur eða meir en nauðsyn ber til.“
Ég tek heils hugar undir orð
Magnúsar. Það kostar nefnilega
líka að Iáta sjúklinga bíða heima
eftir sjúkrahúsvist og hlýtur að
vera hagkvæmara að koma fólki
sem fyrst til heilsu og út í atvinnu-
lífið á ný.
Með lokunum öldrunardeilda
hafa sjúkir, aldraðir einstaklingar
verið sendir heim og þýðir þetta í
mörgum tilfellum að aðstandendur
þeirra hafa orðið að taka sér frí frá
sínum störfum til að sinna sjúkling-
um heima, sjúklingum sem oft á
tíðum eru varla þannig á sig komn-
ir að þeir geti verið heima og þurfa
aðstoð allan sólarhringinn.
Er það- þannig sem við viljum
hafa heilbrigðiskerfi okkar?
Ég held ekki.
Það er orðið tímabært að heil-
brigðis- og fjármálayfirvöld geri sér
grein fyrir því hvað rekstur spítala
kostar í raun og veru. Þau þurfa
að taka ákvörðun um hvort halda
eigi uppi þeirri þjónustu sem verið
hefur á spítölunum eða hvort fram-
tíðin á að bera í skauti sér hálftóma
spítala á meðan biðlistar þeirra
lengjast og heilsufar versnar. Það
er a.m.k. ekki í anda tillagna
íslensku heilbrigðisáætlunarinnar.
Ég trúi því heldur ekki að það
sé vilji heilbrigðisyfirvalda að þróun
heilbrigðismála haldi áfram í þessa
átt og vonast ég til þess að heil-
brigðisyfirvöld spyrni við fótum og
stöðvi þessa óheillaþróun.
Höfundur er formaður
starfsmannaráðs Borgarspítalans
og stjómarmaður í Stjórn
sjúkrastofnana Reykjavíkur.
...SÍGILT
MQH isk MtrfiS