Morgunblaðið - 16.07.1989, Blaðsíða 14

14 Œ
MORGUNBLAÐIÐ MAiMIMLÍFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 1989
Síðasta tala
númersins segir
til um
skoðunarmánuðinn.
Láttu skoða í tíma
- öryggisins vegna!

MATUR OG DRYKKUR/Hvad er eins og myglub
samloka meb njjum karsa?
Gegn hundadagagráma
Nú standa yfir svokallaðir hundadagar (13.7.— 23.8). í elsta varð-
veitta almanaki íslensku, íslensku rími, svokölluðu „ævarandi tímat-
ali“, unnu af þeim Guðbrandi biskupi Þorlákssyni og sr. Arngrími
Jónssyni lærða, er júlímánuður reyndar nefndur maðkamánuður.
Þessar naftigiftir eiga ágætlega við í ár, a.m.k. á suðvesturhom-
inu. Þetta er óttalegt hundalif: sem maðkar smjúgum við gegnum
óætar kartöflur í ævarandi gráma og rigningu.
mtr"'
eftir Jóhönnu
Sveinsdóttur
Malbikið er grátt og himinninn
er grár og trén eru vissulega
græn. Þar sem ég er hávaxin og
því nokkum veginn á sama plani
og íslensk tré líður mér stundum
mmmmmmmmm eins og nýsprottn-
um karsa milli
tveggja myglaðra
franskbrauð-
sneiða — góðri
fyllingu í vondri
samloku. í helli-
dembu er aftur á
móti ekki laust við
að mér finnist ég
vera maðkur í mysu. Gegn svoleið-
is fílíngi dugar ekkert nema end-
orfín og aftur endorfín og ráðlegg
ég því öllum sem heltakast honum
að framleiða það í líkama sínum
með því að hjóla, dansa, teygja tól
eða hlaupa á fjöll. Ef undankomu
er ekki auðið má sippa á staðnum.
Kortérs sipp er á við 40 mínútna
skokk.
Nafngiftin hundadagar á reynd-
ar ekkert skylt við hundalíf. Hún
mun sótt til Fomgrikkja sem settu
sumarhitana í samband við hunda-
stjömuna (Síríus), sem um þetta
leyti tekur að sjást á morgun-
himninum þar syðra. Seinna kom
fram sú alþýðuskýring, að hunda-
æði og aðrir faraldrar gripu hvað
mest um sig á þessum heitasta
ttaa ársins.
Á þessum heitasta tíma árs-
ins ... Tíu gráður. Bittinú og trall-
ala og ekki ætar kartöflur til í
landinu. Ég hef a.m.k. ekki áhuga
á að hundnýta þær sem fyrir em.
Aftur á móti er við hæfi að hund-
nýta bein af lágmarksverðslamba-
kjötinu ráðherrans, eða önnur bein,
svo sem af grísum eða nautum, á
þjóðlegan og meinhollan hátt.
Skyr- og- beinastrjúgur
Sýra- eða mjólkurmysa hefur reynst
íslendingum dijúg, bæði til drykkj-
ar og sem bragðbætir út í súpur
og grauta, en síðast en ekki síst til
geymslu á matvælum, enda ekki
ofmælt að sýmkeröld hafi verið
ísskápar fyrri alda. Við súrsun
matvæla lækkar sýmstig og kemur
í veg fýrir vöxt óæskilegra gerla
og eykur geymsluþol; maturinn fær
einkenndandi bragð, verður auð-
meltari og næringargildið eykst —
bætiefni mysunnar síast inn í mat-
vælin. Súrmeti er því góð upp-
spretta bætiefna, einkum kalks og
Bl- og B2-vítamína.
Algengur mjólkurmatur á fyrri
öldum, einkum á fátækari heimil-
um, var beinlínis matreiddur úr
sýru og nefndist stijúgur. Eggert
Olafsson greinir í ferðabók sinni frá
tvenns konar stijúgi, skyrstijúgi og
beinastijúgi.
Skyrstijúgur er þannig gerður,
að mysa er hituð í stómm potti og
bætt í skyri. Síðan er potturinn
byrgður og blandan seidd þar til
hún er orðin þykk.
Beinastijúgur er aftur á móti
gerður þannig að sauða-, nauta-eða
fiskbein em látin liggja í sým þang-
að til þau em nokkurn veginn upp-
leyst og blandan síðan soðin þar til
hún er orðin að þykkum graut. —
Hér áður fyrr var beinastijúgur
geymdur og látinn geijast eða súrna
og hafður á vetmm með flautum
út á. Nú er lag að sjóða beinastijúg
sem ganga má að vísum hvenær
sem þarf að herða sultarólarnar —
og nota hugmyndaflugið
varðandi krydd og með-
læti. íslenska blóðbergið
er t.d. mjög gott krydd í
þessu skyni og fer nú
sjálfsagt hver að verða
síðastur til að tína það í
ár, þar sem það skal helst
takast fyrir blómgun.
Magálar og reyktar
pokabaunir
Hér kemur uppskrift
að öðram þjóðlegum en
lítt kunnum rétti úr fór-
um Hallgerðar Gísladótt-
ur safnvarðar sem í
síðasta pistli útlistaði
m.a. ágæti reyktra mag-
ála sem bjórnasls. En
magálar fara vel með
fleiru en bjór eins og þessi
uppskrift sýnir.
Reyktu pokabaunirnar munu
ættaðar af Áustfjörðum og tíðkast
enn í Austur-Skaftafellssýsiu og
suðurijörðunum fyrir austan. Gular,
þurrkaðar baunir em bleyttar og
settar í grisju, bundið fyrir og baun-
irnar soðnar ásamt hangikjöti.
Baunaþykknið er ekki borðað með
hangikjötinu, heldur er feitin fleytt
ofan af soðinu og henni hrært sam-
an við baunirnar sem eru bornar
fram með reyktum magálum — og
endilega bjór, Þessi réttur hentar
t.d. afar vel endorfínölvuðu fólki
eftir góða fjallgöngu.
Hundadagasamlokur
með karsa
Til að losna við þau þyngsli sem
umlykjandi grámi getur valdið og
ég gat um í upphafi, er og ágætt
að útbúa þær samlokur sem nú
verður lýst. Upplagðar á hlaðborð,
í útilegur, sem náttverður eða í
nestispakka dagsins.
Sem fyllingu í u.þ.b. tólf samlok-
ur úr nýju heilhveitibrauði þarf eft-
irfarandi: saxið sex harðsoðin egg
smátt, hrærið saman við sex msk.
af majónesi, sex msk. af ijóma-
skyri, 1 msk. Dijon-sinnep, bragð-
bætið með salti, pipar, karrí, víned-
iki og miklum karsa. Smyijið blönd-
unni á tólf brauðsneiðar, leggið þær
saman tvær og tvær, pakkið sam-
lokunum inn í rakt viskustykki og
látið standa undir fargi í tvo tíma.
P.S. Hvers eiga svo hundar að
gjalda? Guðir, djöflar og hundar
eiga það sameiginlegt að tíðkast
hefur að nota nöfn þeirra sem
skammaryrði. Hundur er ljótt
skammaryrði, einkum á þýsku;
yngra afbrigði kristið er svínahund-
ur; og tíkarsonur er eitthvert mesta
háðungaryrði sem geta kallað óvin
sinn á ýmsum tungumálum, jafnvel
þótt þeir séu miklir hundavinir. Og
hvers vegna eru menn sem iðka
kaldranalegt tal og hafa kaldrana-
legar skoðanir nefndir „cyníkerar"
— á íslensku hundingjar?
BIFREIÐASKOÐUN
ÍSLANDS HF.
Hægt er að panta skoðunartíma,
pöntunarsími í Reykjavík
er 672811
SPARISJÓÐUR VÉLSTJÓRA
BORGARTÚNI 18 SÍMI 28577 — SÍÐUMÚLA 1 SÍMI 685244