Morgunblaðið - 17.10.1989, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. OKTÓBER 1989 25
. ' ~ : < i
Hlutabréf falla í verði víða um heim:
Verðfallið ekki talið sam-
bærilegt við hrunið 1987
12.000 milljarðar króna gufiiðu upp í New York á föstudag
New York, London, Tókíó, Hong Kong. The Daily Telegraph, Reuter.
Þriöja mesta verðbréfahruniö í Bandaríkjunum
1987
Y<* <fv <c& V»v Y*
1988 1989
LÍKT og búist hafði verið við féllu hluta-
bréf í verði á fjármálamörkuðum víða um
heim í gær. Verðfallið varð þó víðast ekki
jafn mikið og svartsýnismenn töldu ástæðu
til að ætla um helgina eftir hlutabréfahru-
nið mikla í New York á lostudag er um
200 milljarðar Bandaríkjadala (rúmir
12.000 milljarðar ísl. kr.) gufúðu upp á
nokkrum klukkustundum. Seðlabanki
Bandaríkjanna hafði boðað að þess yrði
freistað að koma í veg fyrir frekara verð-
fall i New York í gær og var jafnvel búist
við að tilkynnt yrði um vaxtalækkun í
Bandarikjunum sem yfirleitt verður til
þess að auka umsvif á hlutabréfamörkuð-
um. Sérfiræðingar töldu almennt ekki
ástæðu til að ætla að verðhrunið mikla
árið 1987 endurtæki sig og kváðust líta
svo á að verðfallið í New York á föstudag
er Dow Jones-hlutabréfavísitalan féll um
190,58 eða um sjö prósent, hefði orðið
vegna sérstakra aðstæðna í Bandaríkjun-
um.
Mest varð verðfallið í Frankfurt í Vestur-
Þýskalandi þar sem DAX-vísitalan svonefnda
féll í gær um 203,56 stig eða 12,8 prósent.
Sögðu fjármálasérfræðingar þar að hluta-
bréfasalan hefði verið meiri en þann 19. októ-
ber 1987 er verðhrun varð á hlutabréfum
víða um heim, hið mesta frá 1929. „Þetta
var verra en nokkur hafði ímyndað sér,“ sagði
einn viðmælenda Reuters-fréttastofunnar í
Frankfurt.
í Lundúnum féll hlutabréfavísitalan sam-
tals um 70,5 stig eftir að hafa fallið um rúm
150 stig er viðskipti hófust í gærmorgun.
Talsmenn Englandsbanka höfðu sagt að eng-
in ástæða væri til að ætla að verðhrunið í
New York kæmi til með að hafa umtalsverð
áhrif í Lundúnum en óháðir breskir sérfræð-
ingar höfðu boðað að vísitalan myndi að
líkindum falla um rúmlega 100 stig. Verð-
hrunið varð öllu meira er viðskipti hófust í
París eða um níu prósent á fyrstu tveimur
tímunum. Hlutabréf í fyrirtækinu „Eurotunn-
el“ sem hyggst leggja göng milli Bretlands
og Frakklands féllu um 15 prósent í verði
en raunar þótti sýnt að framboð á bréfum í
fyrirtækinu myndi aukast eftir að tilkynnt
var að kostnaður við verkið yrði að líkindum
40 prósentum meiri en áætlað hefði verið.
Er viðskiptum lauk í París hafði vísitalan þar
fallið um 6,9 prósent. í Madrid varð verð-
fallið um fimm til sex prósent en hætta varð
kauphallarviðskiptum í Brussel þegar tölvu-
kerfið gat ekki annað skipunum notenda sem
flestir hugðust selja hlutabréf.
Lítil lækkun í Tókíó
í Tókíó féll Nikkei-vísitalan um 647,33
stig eða 1,84 prósent og þótti sýnt- að sú litla
lækkun hefði haft fremur jákvæð áhrif í Lund-
únum og víðar. I Hong Kong féll Hang Seng-
vísitalan hins vegar um 6,49 prósent eða
180,60 stig en í Singapore varð verðhrunið
meira eða um tíu prósent. Gífurleg spenna
ríkti er kauphallarviðskipti hófust í Wellington
á Nýja-Sjálandi í gærmorgun en kauphöllin
þar opnar jafnan fyrst allra sökum tímamis-
munar. Þegar upp var staðið hafði verðgildi
hlutabréfa að meðaltali fallið um 8,5 prósent
og svipaðar fréttir bárust frá Sydney í Ástr-
alíu.
Komið í veg fyrir frekara tap
Verðfallið í gær þótti einkum endurspegla
eðlileg viðbrögð smærri fyrirtækja og ein-
staklinga við verðhruninu í New York á föstu-
dag. Sögðu sérfræðingar að gera hefði mátt
ráð fyrir því að slíkir aðilar seldu bréf sín til
að koma í veg fyrir enn frekara tap. Sérfræð-
ingar í Asíu lögðu áherslu á að verðfallið í
gær yrði á engan hátt borið saman við verð-
hrunið mikla í október árið 1987 er hluta-
bréfavísitalan féll um 508 stig í New York.
Almennt hölluðust menn að því að verð-
hrunið nú mætti rekja til markaðsaðstæðna
í Bandaríkjunum og því væri tæpast rétt nú
frekar en árið 1987 að spá því að heims-
kreppa væri yfii-vofandi. í New York bentu
menn á að verðgildi Bandaríkjadollars hefði
verið á niðurleið er hlutabréfahrunið varð
árið 1987 en nú væri staða dollarsins traust,
svo sterk raunar að seðlabönkum víða um
heim hefði ekki tekist að ná verði hans nið-
ur. Þá hefði seðlabanki Bandaríkjanna hleypt
Reuter
Það gekk mikið á er kauphallarviðskipti
hófiist í Tókíó í gærmorgun en hlutabréf
féllu hvergi minna í verði en þar.
vöxtum niður undanfarna sex mánuði gagn-
stætt þvi sem gerst hefði 1987.
Örvænting í röðum spákaupmanna
Sýnt þykir að rekja megi verðfallið á föstu-
dag til örvæntingar í röðum spákaupmanna
þegar ljóst varð að ekkert yrði af fyrirhuguð-
um kaupum hóps fyrirtækja á bandaríska
flugfélaginu United Airlines. Breska flugfé-
lagið British Airways fór fyrir hópnum sem
hugðist kaupa hlutabréf United Airlines en á
föstudag varð ljóst að japanskir bankar væru
ekki reiðubúnir til að leggja fram fjármagn.
Kaupverðið hafði verið áætlað 6,75 milljarðar
Bandaríkjadala (rúmir 511 milljarðar ísl. kr.).
Segja sérfræðingar að við þetta hafi mönnum
skyndilega þótt vafasamt að fjárfesta í
áhættubréfum sem gefin eru út í tengslum
við yfírtöku fyrirtækja og því hafi þau fallið
í verði. Talsmenn British Airways sögðu um
helgina að nýtt tilboð yrði gert í United Airli-
nes og kváðust sannfærðir um að kaupin
myndu ná fram að ganga.
Sovétríkin:
Sprengdu kjarnorku-
sprengju á heræfingu
V
TMMT
loðnu-og
síldordælon
Sterkbyggð og afkastamikil.
Leitið upplýsinga hjá
sölumönnum okkar.
-ASALAN H.F.
ÁNANAUST 1, REYKJAVÍK. SÍMI 91-26122
Moskvu. Reuter.
MIKILL fjöldi hermanna beið
bana eða særðist þegar kjarn-
orkusprengja var sprengd af
ásettu ráði við æfingar sovéska
hersins í Ural-Qöllum árið 1954,
að sögn Ízvestíu, málgagns Sov-
étstjórnarinnar. Að sögn Iz-
vestíu var tilgangurinn ineð
sprengingunni að kanna hvort
sovéski herinn væri tilbúinn að
mæta kjarnorkuárás. Blaðið gaf
ekki til kynna hver fjöldi lát-
inna hefði verið.
Málgagn hersins, Krasnaja
Zvezda skýrði frá atvikinu í
síðasta mánuði en þar var sagt
að engan hefði sakað í sprenging-
unni. Ekki er það alls kostar rétt
ef marka má frásögn Ízvestíu.
Stjórnarmálgagnið birti frá-
sögn hermanns, Vladímírs Bents-
íanovs, sem þátt tók í æfingunum
og lifði sprenginguna af. Hann
sagði að flestir þeirra sem lifðu
af hefðu orðið fyrir langvarandi
áhrifum geislunar. „í 35 ár höfum
við þessir fáu sem komust lífs af
liðið þjáningar,“ sagði Bentsíanov.
Hann sagði að hermennirnir hefðu
ekki áttað sig á hvers kyns
sprengja hefði sprungið fyrr en
mörgum klukkustundum seinna.
„Hermennirnir voru allir sárir í
hálsi, með höfuðverk og mikið suð
í eyrum. Yfirmaður efnadeildar-
■ innar skoðaði þá með tæki og
Volodja minnist þess að hafa heyrt
hann nefna töluna 50,“ sagði íz-
vestía.
Alvarleg einkenni geislunar
komu fram á hermönnunum ári
eftir sprenginguna, að sögn blaðs-
ins. Helst voru það hryggskaðar
og liðamótaverkir en auk þess dró
ört úr sjón hermannannanna.
Bentsíanov hefði verið langtímum
til meðferðar á sjúkrahúsi en hann
hefði svarið þess eið að segja ekki
frá hernaðarleyndarmálum og
hefði því ekki getað sagt læknum
hvað sjúkleika hans olli.
í júní sl. skýrði TASS-frétta-
stofan frá ógurlegri sprengingu
er orðið hefði í kjarnorkuvopna-
verksmiðju í Úralfjöllum í septem-
ber 1957 og valdið hefði miklu
tjóni.