Morgunblaðið - 02.11.1989, Page 31

síminn
MPLETE
aukalista,
SS* p-'aðu 6ZS
POSTVERSLUN SIMI 91-53900
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. NOVEMBER 1989
Þorsteinn Pálsson:
Eru stj órnarflokkarnir ósam-
mála um flárlagaforsendur ?
Misvísandi yfirlýsingar stjórnarliða um höfuðforsendur frumvarpsins
FYRSTA tekjufrumvarpið, tengt fjárlagagerð fyrir komandi ár,
sérstakur skattur á skrifstofu- og verzlunarhúsnæði, kom til um-
ræðu í neðri deild Alþingis í gær. Þorsteinn Pálsson formaður
Sjálfstæðisflokksins vitnaði til misvísandi yfirlýsinga talsmanna
stjórnarflokkanna um mikilvægar fjárlagaforsendur, einkum að
því er varðar tekjuhlið fjárlagafrumvarpsins, og krafði forsætisráð-
herra sagna um, hvoK ágreiningur væri á milli stjórnarflokkanna
um kjarnaatriði hagstjórnar og fjárlagagerðar fyrir komandi ár.
Rammi fyrir efuahagslífið,
atvinnureksturinn og
verkalýðshreyfinguna
Þorsteinn Pálsson (S/Sl) vitnaði
til þeirra orða Olafs Ragnars
Grímssonar fjármálaráðherra að
með frumvörpum til fjár- og láns-
fjárlaga 1990 markaði ríkisstjórnin
þann ramma fyrir efnahagsstarf-
semina í landinu á komandi ári, sem
atvinnureksturinn og almenningur í
landinu yrðu að virða og beygja sig
undir. Gallinn væri hins vegar sá
að talsmenn stjórnmálaflokkanna
töluðu ekki sömu tungu þegar efrris-
atriði þessara fnamvarpa, sem sögð
væru hornsteinar stjórnarstefnunnar
og hagstjórnar og efnahagsmála á
næsta ári, ættu í hlut. Þvert á móti
vefengdu sumir talsmenn ríkis-
stjórnarinnar mikilvægar forsendur
fj árlagafrumvarpsins.
„Það bar til tíðinda í umræðum í
efri deild í gær,“ sagði Þorsteinn,
„að einn af helztu foiystumönnum
launþegahreyfingarinnar, stjórnar-
þingmaðurinn Karvel Pálmason,
fékk umræðu um lánsfjárlög ríkis-
stjórnarinnar frestað, þar eð upplýs-
ingar skorti og margt bendi til þess
að fjárlagastefna ríkisstjórnarinnar,
hornsteinninn í hagstjórn hennar á
næsta ári, væri ekki í samræmi við
stefnumið Alþýðuflokksins né loforð
stjórnarinnar gefin launþegahreyf-
ingunni."
Þorsteinn vitnaði og til varafor-
manns VMSÍ, stjórnarþingmannsins
Karls Steinars Guðnasonar (A/Rn),
á fundi í Félagi viðskipta- og hag-
fræðinga, en þar hafi hann fullyrt,
að mikilvægar forsendur fyrir fjár-
lagafrumvarpinu, „hornsteini hag-
stjórnar" á næsta ári, myndu rask-
ast á næsta ári, en þar átti ræðumað-
ur við launaforsendur frumvarpsins.
„Hefur Alþýðuflokkurinn gert at-
hugasemdir við fjárlagaforsendur að
þessu leyti?“
„Það liggur fyrir,“ sagði Þor-
steinn, „að fjárlagafrumvarpið miðar
við að kaupmáttur rýrni um 5% á
milli ára, eða fimmfalt meira en ráð-
gerður samdráttur landsframleiðslu
gefur tilefni til. Þessi áætlun gengur
á hinn bóginn ekki upp að dómi
Karls Steinars Guðnasonar."
Skattasteftia Alþýðu-
bandalagsins ræður ferð
Þorsteinn vék og að áformum fjár-
málaráðherra um breytingar á tekju-
skattslögum, sem gengu þvert á þá
einföldun skattakerfisins, sem náðst
hefði fram með staðgreiðslu skatta.
„Fjármálaráðherra stefnir að því,“
sagði ræðumaður, „að hækka skatt-
hlutfallið, bæta inn nýju skattþrepi
og tekjutengja barnabætur." Ef
marka mætti frétt Alþýðublaðsins i
gær (þriðjudag) væri Alþýðuflokkur-
ínn andvígur þessum breytingum.
„Þess vegna er tímabært að spyija
forsætisráðherra, hvort Alþýðu-
flokkurinn hafi gert fyrirvara við
þessi áform fjármálaráðherra; hvort
stjórnarflokkarnir hafi ekki náð
samstöðu um þann „nýja grundvöll"
og meintar hagstjórnarforsendur,
sem fjármálaráðherra gumi hvað
mest af.“
Loks fjallaði Þorsteinn um aðför
fjármálaráðherra að sjálfsaflafé
ýmissa hjálpar-, íþrótta1 og menn-
ingarsamtaka, einkum að happ-
drættisfé Háskólans, og minnti á
eldri samþykktir Félags framsóknar-
manna í Reykjavík, þar sem hlið-
stæðri ásælni ríkisvaldsins í sjálfs-
aflafé menningarstofnana var harð-
lega mótmælt. Hann spurði forsætis-
ráðherra, hvort Framsóknarflokkur-
inn hefði skipt um skoðun að þessu
leyti og gerzt taglhnýtingur skatta-
stefnu Alþýðubandalagsins.
Þorsteinn sagði að misvísandi
yfirlýsingar þingmanna stjórnar-
flokkanna um mikilvægar fjárlaga-
forsendur síðustu daga gæfi tilefni
til að krefja forsætisráðherra sagna
um, hvort ágreiningur væri á milli
stjórnarflokkanna um kjarnaatriði í
tekjustefnu ríkisins, hagstjórn og
fjáriagagerð.
Samstaða stjórnarliða
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra sagði vera fulla sam-
stöðu meðal stjórnarliða um forsend-
ur fjárlaga eins og þær birtust í þjóð-
hagsáætlun; gert væri ráð fyrir 16%
verðbólgu á árinu 1990, sem væri
veruleg lækkun frá fyrra ári. Um
þróun tekna sagði Steingrímur að
spá stjórnvalda um þá þróun birtist
í þjóðhagsáætlun, en hins vegar
væri s það að líta að þetta væri mál
vinnumarkaðarins.
Um starfsskilyrði sjávarútvegsins
sagði Steingrímur, að vissulega væri
hlutur íjárlaga í þeim grundvelli
mikill, en hins vegar tækju þau ekki
gildi fyrr en á næsta ári. Einnig
væru önnur atriði er réðu afar
mikiu, en það væru greiðslur úr
Verðjöfnunarsjóði sjávarútvegsins
og verðhækkanir á fiskmörkuðum.
Sagði Steingrímur að ýmsir þættir
varðandi stöðu sjávarútvegsins væru
í mótun og aðrir væru óljósir. Þann-
ig benti forsætisráðherra á að ef
ekki kæmi verðhækkun til að mæta
greiðslum Verðjöfnunarsjóðs, yrði
að fella gengið. Forsætisráðherra
kvað jákvæðan vöruskiptajöfnuð,
lækkun raungengis og fleiri atriði
skapa traustan grundvöll fyrir ríkis-
stjórnina til þess að ná góðum ár-
angri á næsta ári. „Verðbólgan verð-
ur undir 10% á næsta ári.ef ekkert
óvænt gerist varðandi verð á fisk-
mörkuðum og öll verðtrygging á
íjármuni verður afnumin, að minnsta
kosti á skemmri lán. Það er því ljóst
að við erum komnir í botn í samdrátt-
arskeiðinu og komnir í hagvöxt á
ný,“ sagði Steingrímur.
Um ályktanir framsóknarmanna
í Reykjavík sagði Steingrímur að
þær breyttu engu um það að full
samstaða væri í þingflokki fram-
sóknarmanna um skattlagningu á
ijármagnstekjur.
Flaustursleg vinnubrög'ð
Þórhildur Þorleifsdóttir
(SK/Rv) gagnrýndi ríkisstjórnina
fyrir seinlæti við þær nauðsynlegu
kerfisbreytingar sem eiga ættu sér
stað vegna upptöku virðisauka-
skattsins; væru hér á ferðinni þau
flausturslegu vinnubrögð sem ein-
kenndu þessa ríkisstjórn. Gott dæmi
um það væri eignaskatturinn sem
nú væri stefnt að því að lækka, þar
eð stjórnarflokkarnir hefðu ekki
skoðað afleiðingar skattsins á sínum
tíma. „Þetta sýnir nauðsyn þess að
frumvörp um flókin mál komi fyrr
til afgreiðslu og hljóti betri með-
ferð.“
Þórhildur benti og á að ljóst væri
að stjórnarflokkarnir gætu ekki
komið sér saman um mikilvæg atriði
í tengsium við virðisaukaskattinn;
annars vegar undanþágur á mat-
væli og hins vegar undanþágur á
blöð, bækur, tímarit og útvarp.
Ingi Björn Albertsson (FH/Vl)
kaus að mótmæla kröftuglega skatti
á skrifstofu- og verslunarhúsnæði.
Kvaðst hann ekki geta séð hvernig
ríkisstjórnin gæti leyft sér að standa
að þessari skattlagningu, á sama
tíma og forsætisráðherra boðaði erf-
iðleika á næsta ári í verslun og þjón-
ustu. Skatturinn yki erfiðleika versl-
unar og þjónustu; þá sérstaklega á
landsbyggðinni. Ingi Björn taldi það
æði undarlegt að Kvennalistinn
styddi þessa skattlagningu og hann
beindi þeirri fyrirspurn til borgara-
flokksmanna hvort þeir styddu þetta
frumvarp, þar eð þeir hefðu verið á
móti því fyrir ári.
Vextir munu hækka
Friðrik Sophusson (S/Rv) taldi
í ræðu sinni rétt að líta á röksemdir
þær, sem á sínum tíma hefðu verið
settar fram þegar fyrst hefði verið
lagður skattur á skrifstofu- og versl-
unarhúsnæði í tíð vinstristjórnarinn-
ar 1978, en þau hefðu verið að skatt-
urinn ásamt nýbyggingagjaldi væri
til þess ætlaður að færa fjármuni
frá þeim sem grætt hefðu á verð-
bólgunni til þeirra sem tapað hefðu.
Síðan þá hefði hins vegar margt
breyst.
Friðrik kvað það skipta máli í
umræðu um þetta frumvarp að líta
á það að samkvæmt íjárlögum væri
gert ráð fyrir því að íjármagna halla
ríkissjóðs með innlendri lántöku. Þar
með væri ljóst að verulegum hluta
tekna ríkissjóðs væri aflað með
ríkisvíxlum, en þeir bæru hærri vexti
en skuldabréf. Þetta ásamt aukinni
baráttu um innlept ijármagn hlyti
að leiða af sér hærri vexti. Um verð-
Þorsteinn Pálsson
bólguna sagði Friðrik að hún hefði
tvöfaldast frá því að Tíkisstjórn
Steingríms Hermannssonar hefði
tekið við.
Friðrik taldi það vekja mesta at-
hygli að frumvörp í tengslum við
virðisaukaskattinn skyldu ekki vera
komin fram. Ríkisstjórnin hefði
fengið viðbótartíma til að ganga frá
málum, en hann hefði greinilega
ekki verið notaður. Enn væri beðið
og sérstaklega væri staða þeirra
aðila erfið, sem um mánaðamótin
hefðu átt að tilkynna að þeir væi4u
virðisaukaskattsgreiðendur.
Friðrik gagnrýndi og þá fyrirætl-
an ríkisstjórnarinnar að leggja
áfram á jöfnunargjald, þrátt fyrir
að það hefði á sínum tíma verið lagt
á til þess að jafna þann aðstöðumun
milli innflutnings og framleiðslu sem
fólginn hefði verið í uppsöfnun sölu-
skatts.
Yfirlýsingar stangast á
Þorsteinn Pálsson lauk þessari
umræðu með því að vekja athygli á
mótsögnum í yfirlýsingum ráðherra
ríkisstjórnarinnar; íjármálaráðherra
segði að ijárlögin mótuðu rammann
um launaþróunina á næsta ári en
forsætisráðherra segði að það væri
mál vinnumarkaðarins. Einnig benti 4
hann á að fjárlagafrumvarpið gerði
ráð fyrir þvi að greiðslum úr Verð-
jöfnunarsjóði sjávarútvegsins lyki
um áramótin á sama tíma og forsæt-
isráherra segði að óvíst væri hvenær
greiðslum úr sjóðnum lyki. Þorsteinn
taldi staðfestingu forsætisráðherra
á klofningi Framsóknarflokksins í
afstöðunni til skatts á sparifé nokk-
uð athyglisverða, en gagnrýndi ráð-
herra fyrir að svara ekki fyrirspurn-
um um afstöðu Alþýðuflokksins til
breytinga á tekjuskattskerfinu og
afstöðu Framsókriarflokksins varð-
andi sértekjur Háskóla íslands.
Frumvörp þingmanna Sjálfstæðisflokks:
Fjármag*n laðað til atvinnulífsins
Þingmenn Sjálfstæðisflokks í neðri deild Alþingis hafa lagt fram
frumvarp til laga til breytinga á lögum um tekju- og eignaskatt
og frumvarp til laga um breytingu á lögum um frádrátt af skatt-
skyldum tekjum vegna fiárfestingar í atvinnulíf. Frumvörpin miða
bæði að því að laða fjármagn í atvinnurekstur og styrkja eiginfiár-
stöðu fyrirtækja í atvinnurekstri.
Friðrik Sophusson (S-Rvk) ,
sem er fyrsti flutningsmaður beggja
frumvarpanna, sagði við þingfrétta-
mann Morgunblaðsins, að hér væru
fyrstu frumvröpin — af fleirum sem
fyrirhuguð væru — á ferð, í fram-
haldi yfirlýsingu þingflokks sjálf-
stæðismanna sl. sumar og ályktun-
um landsfundar flokksins nú í
haust. Væntanleg væru frumvörp
um skráningu gengis, eignarskatt
einstaklinga, sölu ríkisviðskipta-
banka, afnám ríkisábyrgðar af fjár-
festingarsjóðum o.fl.
Frumvarpið til breytinga á tekju-
skattslögum gerir ráð fyrir: 1) að
söluhagnaður af hlutabréfum verði
skattfrjáls eftir 3ja ára eignarhalds-
tíma, 2) að tap af sölu hlutabréfa
verði frádráttarbært frá söluhagn-
aði af bréfum, 3) að skattfrelsis-
mörk arðs af hlutabréfum vegna
tekjuskatts einstaklinga verði tvö-
földuð, 4) heimilt verði að miða
skattfijálsar arðgreiðslur við allt
að 15% af stofni sem markast af
nafnverði ásamt jöfnunarhlutabréf-
um, 5) heimildir til frádráttar frá
tekjum einstaklinga vegna íjárfest-
ingar í atvinnulífi hækki í kr. 500
þús fyrir hjón, 6) heimild er til
sveiflujöfnunar, þ.e. að geyma allt
að 30% af hreinum tekjum á bundn-
um reikningi, 7) lækkun núv. ríkis-
stjórnar á fyrningarhlutföllum hjá
fyrirtækjum falli niður, 8) heimilt
verði að gjaldfæra strax kostnaðar-
verð lausaljár með skemmri ending-
artíma en þijú ár, 9) heimild til
varasjóðsmyndunar í fyrirtækjum
með framlagi í fjárfestingarsjóð
hækki úr 15% í 30%, 10) tekju-
skattshlutfall fyrirtækja lækki úr
50% í 48%, 11) lagaákvæðum um
tekjuskatt og eignarskatt verði
breytt til að auðvelda viðskipti með
hlutabréf á Verðbréfaþingi, 12)
skattfrelsismörk hlutabréfa við
eignarskattsálagningu einstaklinga
verði tvöfölduð, 13) eignarskattur
fyrirtækja lækki og verði 0,95%.
Frumvarpið um frádrátt af skatt-
skyldum tekjum felur í sér: 1) að
heimild einstaklinga til frádráttar
frá tekjum vegna hlutabréfakaupa
verði hækkuð í kr. 500 þús. fyrir
hjón, 2) kaupi einstaklingur hluta-
bréf fyrir meira í einu en sem svar-
ar til árlegrar frádráttarheimildar
skal heimilt að flytja það sem um-
fram er milli ára í allt að fimm ár,
3) lítil fyrirtæki geti aflað sér eigin
fjár með sölu hlutabréfa með sömu
skattfríðindum fyrir þá sem kaupa
hlutabréf enda séu engar hömlur á
viðskipti með hin nýju hlutabréf.