Morgunblaðið - 30.11.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1989
Sameinað Alþingi:
Samþykkt í atkvæðagreiðslu
að leyfa fyrirspurn Stefáns
Áður hafði Guðrún Helgadóttir
forseti þingsins synjað fyrirspurn-
inni formlega og ákveðið að bera
málið undir atkvæði. Fyrirspurnin
er í tveimur liðum, og taldi þing-
forseti að fyrri liðurinn væri
byggður á röngum skilningi lagaá-
kvæðis. Stefán hefur síðan breytt
fyrirspurninni og vitnar nú í annað
lagaákvæði.
Jafnframt taldi forseti að óeðli-
legt væri að stofnað yrði til um-
ræðna á alþingi um atriði sem
tengdust beint máli sem væri ver-
ið að flytja fyrir Hæstarétti. Þing-
forseti hafði fyrir sér álit Markús-
ar Sigurbjörnssonar lagaprófess-
ors sem komst að sömu niðurstöðu
varðandi báða liðina. Hann taldi
þó ekki að forseti sameinaðs þings
gæti talið fyrirspurnina óheimila
upp á sitt einsdæmi.
Fyrirspurn Stefáns var eftirfar-
andi: 1. Hvað veldur því að mál
Magnúsar Thoroddsens hefur ekki
verið rannsakað að hætti opin-
berra mála eins og boðið er í 2.
mgr. 11. gr. laga nr. 38/1954 um
réttindi og skyldur starfsmanna
ríkisins, og full tilefni hafa verið
til ef marka má kvartanir lög-
manns Magnúsar, Jóns Steinars
Gunnlaugssonar hrl.
2. Hvað veldur því að aðeins
er höfðað mál á hendur Magnúsi
Thoroddsen vegna áfengiskaupa
hans sem einum af handhöfum
forsetavalds vegna fjarveru for-
seta en ekkert gert í áfengiskaup-
um annara sem virðast þó sam-
bærileg að verulegu leyti.
Sú lagagrein sem þarna er vitn-
að til fjallar um réttindi opinberra
starfsmanna sem vikið er úr störf-
um til að höfða mál á hendur
ríkinu. Fyrirspurninni hefur nú
verið breytt og er þar vitnað í 8.
grein sömu laga sem hljóðar svo:
„Nú hefur starfsmanni ríkisins
verið veitt lausn um stundarsakir
fyrir meintar misfellur í starfi, og
skal þá þegar mál hans rannsakað
af kunnáttumálum eða fyrir dómi
að hætti opinberra mála, ef ástæða
þykir til, svo að upplýst verði,
hvort rétt er að veita honum lausn
að fullu eða láta hann aftur taka
við stárfi sínu.“
Þeir sem greiddu atkvæði með
fyrirspurninni voru Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir, Alexander Stef-
ánsson; Anna Ólafsdóttir Björns-
son, Asgeir Hannes Eiríksson,
Birgir ísleifur Gunnarsson,
Danfríður Skarphéðinsdóttir, Eg-
gert Haukdal, Egill Jónsson, Eiður
Guðnason, Eyjólfur Konráð Jóns-
son, Friðjón Þórðarson, Friðrik
Sophusson, Geir Gunnarsson, Geir
H. Haarde, Guðmundur Ágústs-
son, Guðmundur H. Garðarsson,
Guðmundur G. Þórarinsson, Guð-
rún Agnarsdóttir, Halldór Blöndal,
Ingi Bjöm Albertsson, Karvel
Pálmason, Kristinn Pétursson,
Málmfríður Sigurðardóttir, Ólafur
G. Einarsson, Oli Þ. Guðbjartsson,
Ragnar Arnalds, Ragnhiidur
Pálmi Kristinsson framkvæmda-
stjóri Verktakasambandsins segir að
úr þessu sé eðlilegt að fara þessa
Ieið, verði gildistöku virðisaukaskatts
frestað. Hann segir verktakafyrir-
tæki hafa haldið að sér höndum með
fjárfestingar, þar sem innskattur af
rekstrarfjármunum eins og vinnuvél-
um verði endurgreiddur. I núverandi
kerfi er söluskattur á vinnuvélum.
Pálmi segir mjög misjafnt hvernig
hagsmunir verktakafyrirtækja eru.
Helgadóttir, Salome Þorkelsdóttir,
Skúli Alexandersson, Stefán Val-
geirsson, Þorsteinn Pálssqn, Þor-
valdur Garðar Kristjánsson og
Þórhildur Þorleifsdóttir.
Þeir sem greiddu atkvæði gegn
fyrirspurninni voru Guðnín Helga-
dóttir forseti þingsins og þing-
mennirnir Árni Gunnarsson, öuðni
Ágústsson, Jóhann Einvarðsson,
Jón Bragi Bjarnason, Jón Helga-
son, Jón Kristjánsson og Páll Pét-
ursson. Fjarstaddir voru Guð-
mundur Bjarnason, Halldór Ás-
grímsson, Hreggviður Jónsson,
Jón Sigurðsson, Jón Sæmundur
Siguijónsson, Júlíus Sólnes, Karl
Steinar Guðnason, Kristín Einars-
dóttir, Margrét Frímannsdóttir,
Matthías Bjarnason, Matthías Á.
Mathiesen, Ólafur Þ. Þórðarson,
Pálmi Jónsson, Sighvatur Björg-
vinsson, Stefán Guðmundsson og
Svavar Gestsson.
varðandi frestun virðisaukaskattsins.
„Sum fyrirtæki hafa sýnt fyrirhyggju
og frestað fjárfestingum, önnur hafa
ekki getað frestað og þetta skiptir
minna máli fyrir þau. Auðvitað bitn-
ar þetta fyrst og fremst á þeim sem
hafa sýnt fyrirhyggju." Páimi telur
að stæm fyrirtæki sem hafa beðið
með fjárfestingar geti ef til vill beðið
enn fram í mars eða apríl, eftir það
verði þau að fjárfesta til að efna
verksamninga og því sé eðlilegt að
reyna að fara þá leið, að endurgreiða
söluskattinn eins og um innskatt
væri að ræða. Hann segir að þetta
sé þekkt erlendis frá sem aðferð við
aðlögun atvinnulífsins að virðisauka-
skattskerfi.
Páll_ Siguijónsson framkvæmda-
stjóri ÍSTAKS hf. segir y,ð þar sem
hann þekkir til á Norðurlöndunum
láti menn vel af virðisaukaskatti og
hann kveðst telja að kerfisbreytingin
verði til bóta fyrir verktakastarfsemi
í landinu. Ein helsta breytingin fyrir
verktaka er, segir Páll, að vinnuvélar
íslenskra fyrirtækja verða alþjóðleg
markaðsvara og því hægt að kaupa
þau hingað til afmarkaðra verkefna
og selja síðan aftur til útlanda. Það
sé ekki hægt á meðan söluskattur
er hluti af verði vélanna. Hann segir
frestun um skamman tíma ekki
munu hafa veruleg áhrif fyrir ÍS-
TAK, þó muni þurfa að fresta fjár-
festingum. „Fyrirtæki verða að vita
fyrirfram hveiju við er að búast,
helst að minnsta kosti ár fram í
tímann" segir hann.
Algjört öryggisleysi
„Mér finnst þetta vera svo mikið
öryggisleysi að búa við svona stjórn-
un, að þetta gengur alls ekki,“ segir
Ingimundur Sigfússon forstjóri
Heklu hf. „í fyrra voiu tekjuskattar
á fyrirtæki hækkaðir í lok ársins um
62-67% og þau lög gerð afturvirk frá
ársbyijun, núna hafa allir verið að
búa sig undir virðisaukaskatt og þá
á kannski að fresta honum, Þetta
er algjört öryggisleysi,“ segir Ingi-
mundur.
Hann sagir viðskiptavini Heklu
hafa gert ráðstafanir sínar í sam-
ræmi við þessa stefnu sem hefur
verið boðuð, til dæmis hafa ýmsir
frestað kaupum á vinnuvélum og
ýmsum tækjum síðan ljóst varð að
virðisaukaskatturinn ætti að koma á
um áramót og að fyrirtækið hafi
ráðlagt mönnum að bíða. „Auðvitað
kemur þetta niður á okkur eins og
öðrum þegnum þjóðfélagsins. Það
hvarflar að manni hvort maður búi
í réttarríki þegar alltaf má búast við
slíkum aðgerðum af hendi hins opin-
bera.“
Matthías Guðmundsson forstöðu-
maður innri endurskoðunar Sam-
bandsins segir að frestun hafi ekki
veruleg áhrif fyrir SÍS. Undirbúning-
ur hafi verið mikill innan fyrirtækis-
ins og verði gildistökunni frestað
þurfi að rifja upp með starfsmönnum.
„Það er spurning hvað þetta er lang-
ur tími. Menn hafa verið að halda
að sér höndum varðandi ijárfestingar
í rekstrarvörum eins og tölvubúnaði
og ýmsu öðru til þess að geta nýtt
innskattsfrádráttinn eftir áramót.
Það getur verið að menn vilji ekki
bíða þijá, fjóra mánuði í viðbót. Þá
er það aukakostnaður fyrir Sam-
bandið." _
Árni Ólafur Lárusson fjármála-
stjóri Skeljungs hf. segir virðisauka-
skattinn hafa gífurleg áhrif á rekstur
olíufélaganna að óbreyttu vegna
staðgreiðslu skattsins við innflutning
og bindingu þess fjár, þar sé um
tugmilljónir króna að ræða við hvern
farm af gasolíu og svartolíu. Þessar
olíutegundir eru söluskattslausar í
núverandi kerfi. Þær hækka því í
verði sem nemur skattprósentunni.
„Maður veit auðvitað ekki hvaða
áhrif það hefur að hækka útsöluverð
á olíu til útgerðar og fiskvinnslu um
virðisaukaskattshlutinn. Það hefur
ekki gengið vel að innheimta olíuna
miðað við núverandi söluverð, hvað
þá ef þetta hækkar um fjórðung ef
svo má segja. Við sjáum fram á
miklu þyngri innheimtu og erfiðleika
hjá útgerðinni við að_ mæta þessari
auknu greiðslubyrði. Útgerðin á end-
urkröfu á hendur fiskvinnslunni eða
endurgreiðslu á skattinum, en þarna
skapast ákveðið bil í tímanum sem
menn þurfa að standa í fjármögnun.
Og þetta eru ansi stórar tölur, ég
held að menn hafi ekkert hugsað út
í það, hversu miklar tölur þetta eru.“
Árni segir að frestun gildistök-
unnar gefi þeim lengri tíma, áður
en þessi fjárbinding hefst. „Og von-
andi gefst þá ráðuneytinu tími til
þess að svara þeim erindum sem olíu-
félögin hafa sent því út af þessu
máli.“ Hann sagði óskir félaganna
vera að útfærsla skattheimtunnar
miðaði að því, að draga úr greiðslu-
byrði, þannig að hún verði ekki jafn
íþyngjandi, „en það hefur enginn tími
gefist til að afgreiða það enn sem
komið er.“
Viðmælendur blaðsins í sjávarút-
vegsgreinum töldu að frestun skatt-
kerfisbreytingarinnar hefði ekki telj-
andi áhrif á rekstur þeirra.
Sjálfstæð verkefitii starfsmanns byggingafiilltrúa:
75 verkefiii á þremur árum
Fékk áminningu frá borgarverkfræðingi
LÖGÐ hefur verið fram í borgarráði greinargerð Þórðar Þ.
Þorbjarnarssonar borgarverkfræðings, vegna fyrirspurnar fiill-
trúa minnihlutans um hönnunarverkefni unnin af starfsmönnum
byggingarfulltrúa fyrir utanaðkomandi aðila. Þar kemur fram
að einn starfsmaður hefur tekið að sér 75 verkefhi á síðustu
þremur árum og að borgarverkfræðingur gerði athugasemd
vegna þessa árið 1987. Borgarráð hefur samþykkt að fram-
vegis þarf samþykki byggingarnefhdar til að taka að sér slík
verkefiii.
í greinargerð borgarverkfræð-
ings kemur fram að, borgarráð
samþykkti árið 1977, að starfs-
mönnum við embætti byggingar-
fulltrúa, skipulagsins, þróunar-
stofnunar, eldvarnareftirlitis sem
og öðrum umsagnaraðilum að
byggingar- og skipulagsrrjálum
og eru í þjónustu Reykjavíkur-
borgar, sé óheimilt að vinna sjálf-
stætt að hönnunarverkefnum,
nema að fengnu skriflegu Ieyfi
borgarverkfræðings í hvert sinn.
Þá segir: „Öll þau verk sem um
getur í yfirliti þessu eru unnin
með skriflegu leyfi mínu, nema
þau verk sem Þormóður Sveinsson
arkitekt hefur unnið á árinu 1989,
en til þeirra var stofnað áður en
hann gerðist starfsmaður bygg-
ingarfulltrúaembættisins. Athygli
vekur hversu mikil umsvif við
gerð byggingarnefndarteikninga
Ágústs Þórðarsonar voru árið
1987, sem varð mér þá tilefni til
að gera þar um athugasemdir við
starfsmanninn. Árin 1988 og
1989 eru verkin færri og flest
þess eðlis að hann hefur teiknað
upp áður gerðar íbúðir sem eig-
endur eru að sækja um til bygg-
ingarnefndar að verði gerðar lög-
legar og veðhæfar.“
Borgarverkfræðingur bendir á
að reglan hafi verið sú að viðkom-
andi starfsmaður fari hvorki yfir
teikningar af þeim mannvirkjum
sem hann hannar, né hafi með
höndum úttektir byggingarfull-
trúa á þeim. Byggingarfultrúa
beri að sjá til þess að þessu sé
framfylgt. „Á hinn bóginn tel ég
það vera æskilegt að eftirlitsaðilar
á borð við starfsmenn bygginar-
fuiltrúa haldi sér við í sínu fagi
með hönnunarstörfum, enda sé
það í hófi gert. Að lokum er á
það að líta að laun tæknimennt-
aðra manna í þjónustu borgarinn-
ar eru lág.“
SAMÞYKKT var í atkvæðagreiðslu í sameinuðu þingi í gær, með
34 atkvæðum gegn 8, að heimila Stefáni Valgeirssyni alþingis-
manni að bera fram fyrirspurn til dómsmálaráðherra varðandi
meðferð máls Magnúsar Thoroddsen. 6 sátu hjá í atkvæðagreiðsl-
unni en 15 voru fjarverandi.
Morgunblaðið/Júlíus
Gamalt hús á nýjan grunn
Ráðgert var að flytja húsið númer 47 við Lindargötu í nótt af sínum
gamla grunni vestur á Skerplagötu í Skeijafirði. I Skeijafjörðinn hafa
undanfarið verið flutt mörg gömul hús sem víkja hafa þurft fyrir
nýju skipulagi. Hús þetta stóð við suðurenda lóðar Eimskipafélagsins
milli Skúlagötu og Lindargötu. Til hafði staðið að flytja húsið í fyrri-
nótt, þegar myndin var tekin, og þá var því lyft af grunni og komið
fyrir á bílpalli. Þegar leggja átti af stað var hins vegar svo hvasst að
ekki þótti ráðlegt að flytja húsið og fyrir vikið var Lindargatan lokuð
í rúman sólarhring milli Frakkastígs og Vatnsstígs meðan þess var
beðið að veður lægði.
Hugsanleg firestun virðisaukaskatts kemur misjafiilega við fyrirtæki:
Rætt er um að fara með sölu-
skatt eins og virðisaukaskatt
ÓFORMLEGAR viðræður hafa átt sér stað á milli aðila í atvinnu-
lífínu og fulltrúa ríkisvaldsins um að komi til frestunar gildistöku
virðisaukaskatts, verði hægt að fara með söluskatt eins og hann
væri virðisaukaskattur. Það þýðir að fyrirtæki geti fengið söluskatt-
inn endurgreiddan eins og um innskatt væri að ræða í virðisauka-
skattskerfi, þegar þau kaupa rekstrarvörur eða annað undanþegið
virðisaukaskatti. Samkvæmt heimildum Morgunblaðsins er einungis
um óformlegar viðræður að ræða enn sem komið er og verða ekki
teknar upp formlegar viðræður nema ákveðið verði að fresta gildistö-
kunni. Frestun kæmi misjafiilega við einstök fyrirtæki, í flestum til-
vikum hefði frestun um tvo til þijá mánuði ekki mikil áhrif, en eftir
það gæti hún orðið þeim þung í skauti.