Morgunblaðið - 20.12.1989, Blaðsíða 22

22
esei H3aM383u .02 JUJOAuUXlvaiM aigAtlHMUOHO
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1989
MRLAKS SA6A HELGA
Þegar Jóhannes Póll II pófi
kom hingað til lands í jóní
sl., kom út ný útgófa af
Þorláks sögu helga, Skál-
holtsbiskups, búin til prent-
unar af Ásdísi Egilsdóftur,
bókmenntafræðingi, sem
skrifar formála að bókinni.
ÞORLAKS SAGA HELGA ER KJERKOMIN JOLAGJOF
Þorlákssjóöur.
r
KASTAR ÞÚ PENINGUM í RUSLIÐ?
Láttu dósapressuna spara Tilvalin jólagjöf
þér tíma og fyrirhöfn. Verð kr. 3.200
• Fyrirferð dósanna
minnkar 5-6 falt
• Margfalt færri ferðir
• Skilagjald greitt í
beinhörðum peningum*
Pantið í síma 626311,
GRIP umboðs- og heildverslun.
* Ath! Endurvinnslan hf. greiðir fyrir pressaðar dósir, en
sjálfvirkir dósamóttaJcarar taka ekki við beim.
Söluaðilar: Byggt & Búið, Kringlunni
Haraborg hf. Laugavegi og Hafnarstræti.
SIEMENS

Ódýr örbylgjuofn!
HPllO?
• Stiglaus stilling á örbylgjustyrk upp
í 500 W.
• Tímarofi með hámarkstíma 30 mín.
• Tekur 14,5 lítra.
• Isl. leiðarvísir og matreiðslubók.
• Almennt verð: 20.300,- kr.
Staðgreiðsluverð: 19.285,- kr.
SMITH &NORLAND
NÓATÚNI 4 • SÍMI 28300
Rangar aherzlur
eftiv Friðrik
Ásmundsson Brekkan
Ég minnist þess árið 1963 þegar
uppi varð fótur og fit í Reykjavík
og blöðin gerðu að sérstöku umtals-
/efni þá staðreynd að á götum höfuð-
borgarinnar hefðu sézt bifreiðir með
skráningarnúmer um og yfir
R-10000. í dag kippir sér enginn
upp við bílnúmer sem fer yfir
75000-strikið. Þannig breytast
tímamir.
Árið 1963 var ekki búið að mal-
bika Lönguhlíðina og Nóatúnið og
hið bundna slitlag Miklubrautarinn-
ar endaði við fyrstu Hvassaleitis-
blokkina. Þar var mikið skarð,
þannig að bifreiðar skullu í jarðveg-
inn þegar hoppað var fram af mal-
bikinu til móts við þann stað, sem
Kringlan stendur í dag.
Þá var eina sælgætið, sem selt
var í verzlunum, Öldusúkkuiaði,
Freyjukaramellur, möndlur, kúlur,
lakkrísrör og rauður og blár Ópal.
Þær matvörur sem fengust þá
voru aðallega Ora-bollur, fiskbúð-
ingur, kjötfars, nætursöltuð flök,
hvalrengi og frystar kótilettur sem
seldar voru í hvítum strigapokum.
Aðalkryddið á þessum tímum var
Vals-tómatsósa, SS-sinnep, salt og
pipar. Fólk, sem fór fram á aðrar
tegundir af kryddi var álitið annað-
hvort geðveikt eða óþjóðlegt.
Allflestir drengir voru í gúmmí-
skóm og blárri pijónapeysu og
nokkurs konar gallabuxum, sem
nefndar voru „nangkingsbuxur" og
fékkst þetta allt saman í verzlun-
inni Geysi.
Fótboltaskórnir voru svartir og
hvítir frá pólska fyrirtækinu Cebos
og fengust hjá Hvannbergsbræðr-
um sem þá vcru til húsa í Eimskipa-
félagshúsinu í miðborg Reykjavík-
ur.
Bflafloti landsmanna uppistóð af
nokkrum Taunusum, Fólksvögnum
og einstaka Studebaker auk Willys-
og Overland-jeppa.
Þetta var nú allt og sumt seni
til var af neyzluvarningi á íslandi
á þessum árum.
En svo breyttist þetta allt sam-
an. Höftin voru afnumin að miklu
leyti og þjóðinni var talin trú um
að hún hefði efni á að eyða eins
og berserkir. Nú fylltust allar hillur
í verzlunum og sérstakar krydd-
deildir komu til skjaianna og maður
ekki með mönnum nema hann hefði
heima hjá sér stútfulia krj'ddhillu
og alls kyns annan „aukabúnað" til
mataigerðar. Fataverzlanir spruttu
upp og bifreiðainnflutningur fór
brátt fram úr öllum fyrri heimsmet-
. um ailra þjóða til samans, að því
er yið sjálf sögðum.
I kjölfarið kom bflasímainnflutn-
ingur, myndbandstæki, fótanudd-
tæki og ðnnur nauðsynjavara.
En hvernig er staðan hjá þorra
manna í dag árið 1989? Margir
hafa það gott en flestir eru á hausn-
um. Ofurfjárfestingar í hinum
ímynduðu góðærum hafa eyðilegt
stöðugleikann. Menn héldu að þetta
væri allt sáman rökrétt og reistu
sér allt of stór bú.
Þegar alit kemur til alis, hefur
þjóðin í rauninni aldrei haft efni á
öðru eri nokkrum pökkum af rauð-
um og bláum Ópal, allt annað er
blekking.
Við eigum fullt í fangi með að
halda í við vegagerð og kostnað við
uppbyggingu lieilbrigðis- og skóla-
mála. Við höfum ekki efni á ofur-
neyzlunni...
Það er ekki rétt stefna að eyða
stundargróða þjóðfélagsins í að iáta
þegnana ímynda sér að þjóðin sé
orðin rík og svipta hana síðan þeim
draumi að ári.
Allir héldu nefnilega að hlutirnir
væru í stakasta lagi fyrir þremur
árum þegar þenslan var sem mest,
en það var ekki neitt í lagi. Þetta
var allt saman lánsfé og blekkingin
mikla að halda að við værum nú
endanlega á grænni grein og gæt-
um þess vegna fleygt gamla þjóð-
félagiriu á haugana, var einmitt
óskhyggja og blekking. I dag er
það þannig að við erum með at-
hæfi okkar búin að koma þjóðinni
algerlega úr jafnvægi og gera hana
mjög veika fyrir öllum skyndiáhrif-
um innlendúm sem erlendum.
Hópar hafa leyst upp í einingar
og það má segja að sérhver ein-
stakiingur sé orðinn að einni
grimmri eiginhagsmunaeiningu.
Fáir hafa efni á og löngun til þess
að leggja fyrir peninga. Þeir eru
margir reikningarnir og háir vext-
irnir og gjöldin. Þá er líka hugsun-
in ávallt sú að eyða í hveili þvi á
morgun hækkar vöruverðið.
Nú ætla ég að lýsa öríitlu hag-
spekidæmi, sem ég skil alls ekki
en vonandi að þú lesandi góður
getir hjálpað mér. Dæmið er svona:
Stjómvöld heimiluðu óheftan inn-
flutning á tugum þúsunda bifreiða
á örfáum árum. Allt fylltist af nýj-
um bifreiðum og fulibníklegum
bílum var fleygt á haugana til að
rýma fyrir þeim nýju. Um leið og
þeim var hent þá var einnig hent
hluta af dyggðinni í þjóðarsálinni,
en það er annað mál.
Nýjar verzlunarmiðstöðvar voru
byggðar hér í Reykjavík og leituðu
margir viðskiptavinir þangað. Ég
skil það vel, það hefúr rijgnt meira
eða minna í tvö ár á Islandi og
gott er að verzla innan dyra auk
þess sem ekkert kostar að leggja
bifreiðum sínum við þessar verzlun-
armiðstöðvar.
Þá fannst kaupmönnum við
Laugaveginn og miðborg Reykja-
víkur illa að sér vegið og heimtuðu
að eitthvað yrði gert til þess að
laða viðskiptavini i miðborgina.
Gott og vel, Laugavegurinn var rif-
inn upp og var flakandi sár í marga
mánuði og síðan var lagt á hann
ágætis skrautgrjót fyrir nokkrar
milljónir, sem síðan varð að rífa upp
á nýjan leik, eða malbika yfir, vegna
þess að gijótlögnin var illa gerð og
þoidi ekki akstursálagið, að því er
mér skilst.
Margir fara fótgangandi um mið-
borgina enda er það bezta leiðin.
Aðrir fara með strætisvögnum en
svo eru aðrir sem kjósa að fara á
einkabílnum og leggja honum á þar
til gerð gjaldskyld bílastæði.
Til þess að bæta upp visst at-
vinnuleysi sem er til staðar á
landinu og skapa þar með störf,
voru settar upp stöðumælaherdeild-
ir á vegum borgarinnar. Tíðni yfir-
ferða stöðumælavarða er það þétt
að ef bifreið við stöðumæli fer eina
til fimm mínútur yfir tímann er
einn af iiðsmönnum mættur með
sektar-gíróseðilinn.
Auðvitað þarf að skapa öllum
þegnum iandsins atvinnu, en það
er ekki sama hvers konar atvinna
mönnum er sköpuð.
Þessar stöðumælaofsóknir í mið-
borg Reykjavíkur eiga ekki við nein
rök að styðjast
Það er verið að reyna að iaða
fólk í miðborgina tii viðskipta, en
jafnframt eru skipaðar árásarsveitir
til þess að fæla menn burt úr mið-
borginni. Það þykir líka ágæt fé-
þúfa að refsa hinum venjulega
borgara fyrir að hafa verið svo vit-
laus að kaupa sér bifreið á þeim
tíma sem stjórnvöld leyfðu óheftan
innflutning á þeim. Af hveiju er
, verið að leyfa óheftan innflutning
I BÆJARRAÐ Egilsstaðabæj-
ar samþykkti eftirfarandi ályktun
á fundi sínum 14. desember 1989:
„Bæjarráð Egisstaðarbæjar mót-
mæiir harðlega framkomnum hug-
myndum um frestum einstakra liða
í verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga. Þess er krafist að ríkið gangi
ekki bak orða sinna og standi við
það samkomulag sem gert hefur
verið við sveitarfélög í landinu um
tilfærslu á verkefnum. Bæjarráð
harmar, ef rikið lætur deilur við
Rej'kjavíkuritorg leiða til þess að
hagsmunir annara sveitarfélaga
verði fyrir boiö bornir, en líta verð-
úr svo á að neitun ríkisins á að
Friðrik Ásmundsson Brekkan
„Það er verið að reyna
að laða fólk í miðborg-
inatil viðskipta, en jafii-
framt eru skipaðar
árásarsveitir til þess að
fæla menn burt úr mið-
borginni.“
á bifreiðum ef svo má hvergi leggja
þeim nema vera með lífið í lúkunum
og í sífellu hlaupandi út og suður
til þess að finna guian fimmtíukall
að fóðra stöðumælinn með?
Nei, þetta er hagspeki sem ég
skil ekki en vonandi ert þú sem
þetta lest greindari en ég og getur
ráðið fram úr þeirri fyrirhyggju sem
hér býr að baki.
Ef skapa á störf á að skapa
mönnum uppbyggileg störf, ekki
störf, sem sett eru til höfuðs ein-
hverjum og gera ekki annað eft að
skapa neikvæðni og bölvun. Það á
ekki að refsa þeim, sem verið er
að hvetja til þess að koma í mið-
borg Reykjavíkur. Ekki heldur á
að refsa mönnum almennt fyrir að
vilja vera íslendingar og búa hér á
okkar ágæta landi. Sé refsiyöndur-
inn og skammtímasýnin ávallt höfð
að leiðarljósi, fer sem fer að margt
ágætis fólk flyzt til útlanda og kem-
ur ekki heim á ný. Er það þetta sem
þið viljið, stjórnmálamenn? Nei, ég
held ékki, ég held að þetta sé ein-
göngu vanþroskað hugsunarleysi,
sem þið eigið eftir að bæta. Von-
andi...
Því miður er rotnunin orðin það
mikil í þjóðfélaginu í dag að inn-
heimtumenn og lögtakskóngar vaðá
uppi á meðan hinn stóri þögli mæddi
meirihluti þorir ekki að segja neitt
af ótta við að fyrirfara sjálfum sér
og sínum.
Það er ekkert að óttast nema
óttann sjálfan, munið það.
Höfundur er fnrarstjóri í Algarve
í Portúgal fyrirEvrópuferðir.
yfirtaka rekstur heilsugæslustöðva
leiði til þess að forsendur fyrir
verkaskiptingu sú brosnar. Skorað
er að stjórn 'Sambands íslenskra
sveitarfélaga og ríkið að hvika
livergi frá settum lögum um verka-
skiptinguna.“
■ TÍMARIT.— Baruið þitt, tíma-
rit um börn og fleira fólk er
nýjung á tímarilamarliaðiuuin
hér á landi. Útgefandi er Frjáls
markaður hf. Ritstjóri er Jó-
hanna Birgisdóttir. Fjallað er ein-
göngu um málefni barna, umönnun
J>eirra og uppeidi frá fæðingu fram
á unglingsár. Tímaritið verður gefið
út Qórum til sex sinnum á ári.