Morgunblaðið - 23.05.1990, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MAI 1990
Atvinnuvandi skólafólks aukinn með
skattlagningu Qármálaráðherra
eftirJónu Gróu
Sigurðardóttur
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að atvinnuástand í borginni
hefur verið lakara en oftast áður
undanfarið eitt og hálft ár, og skóla-
fólk á því á brattan að sækja á al-
mennum vinnumarkaði um þessar
mundir.
Það er því með öllu óviðunandi
að fyrirsjáanlegur atvinnuvandi
skólafólks, sextán ára og eldri, verði
aukinn með því að fjármálaráðherra
hirði 24,5% virðisaukaskatt af launa-
greiðslum sveitarfélaga til þess, að
viðbættu 30% álagi vegna skrifstofu-
kostnaðar og annarrar umsýslu í
tengslum við sumarstörfin. Fyrir
Reykjavíkurborg sem launagreið-
andi jafngildir þetta 31,8% álagi á
launagreiðslur til skólafólks. A sl.
ári lagði Reykjavíkurborg sérstak-
lega fram 107 milljónir króna vegna
sumarvinnu skólafólks og hefur virð-
isaukaskatturinn þá verið kominn til
skjalanna hefðu rúmlega 34 milljón-
ir runnið beint í ríkishítina, en þá
er ekki meðtalinn virðisaukaskattur-
inn af plöntum og öðrum tilleggi
vegna sumarvinnunnar.
Slík skattlagning vart þekkt
á hinum Norðurlöndunum
Sameiginleg nefnd Sambands
íslenskra sveitarfélaga og ríkisins
var fyrir nokkru send til Danmerkur
og Noregs, gagngert í því skyni að
afla upplýsinga um álagningu virðis-
aukaskatts á starfsemi sveitarfélag-
anna í þessum löndum. Samkvæmt
þeim upplýsingum sem ég hef feng-
ið er þar hafður annar háttur á í
þessum efnum, en gert er ráð fyrir
í túlkun fjármálaráðuneytisins á
nýsettum lögum um þetta efni hér
heima. Þó álagning virðisaukaskatts
á sveitarfélög sé ekki með sama
sniði í Danmörku og Noregi, mun
hafa komið skýrt fram, að svokölluð
eigin not sveitarfélaganna, sem eru
raunar fyrst og fremst launagreiðsl-
ur þeirra, eru ekki skattlögð í þess-
um löndum. Það er gagnstætt því
sem gert er ráð fyrir hérlendis, þrátt
fyrir allt sem sagt hefur verið að
dönsku virðisaukaskattslögin hefðu
einkum verið höfð til hliðsjónar við
samningu íslensku laganna um virð-
isaukaskatt.
Fleiri sumarstörf skólafólks
hjá Reykjavíkurborg en dæmi
voru til áður
Á undanfömum árum hefur
Reykjavíkurborg lagt ríka áherslu á
að skapa sumarvinnu fyrir skólafólk,
og hefur aukafjárveiting þurft að
koma til öll árin. Yfirleitt hafa 8-900
skólanemar unnið hjá borginni. Á
sl. sumri sóttu fleiri um störf en
nokkru sinni fyrr, eða 2.130 manns.
1.116 voru ráðnir til stofnana og
fyrirtækja borgarinnar og Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkurborgar.
Þetta voru fleiri ráðningar en dæmi
eru til um áður, og greiddi
Reykjavíkurborg í þessu skyni 107
milljónir króna. Áuk þess hafði
Ráðningarstofan milligöngu um fjöl-
margar ráðningar á hinn almenna
vinnumarkað og margir urðu sér úti
um vinnu sjálfir.
Það er ljóst að skólanemar munú
eiga á brattan að sækja á almennum
vinnumarkaði á þessu vori, og gera
má ráð fyrir að ásókn í störf á veg-
um borgarinnar og fyrirtækja henn-
ar verði jafnvel meiri nú en raun
varð á í fyrra. Það hlýtur því að
teljast óviðunandi fyrir sveitarfélög-
in í landinu að ríkisstjórnin skuli
leggja virðisaukaskatt á starfsemi
sveitarfélaganna og draga þannig
úr mætti þeirra til að leysa atvinnu-
vanda skólafólks, og jafnframt að
draga úr mætti þeirra til að ráðast
í brýn verkéfni á sviði umhverfis-
mála, en 530 af þeim sem ráðnir
voru til borgarinnar unnu við skóg-
rækt og ýmis störf i tengslum við
garðyrkju. Þetta eru verkefni sem
öllum ber saman um að nauðsynlegt
sé að ráðast í, en þess má geta að
Reykjavíkurborg er mesti skógrækt-
andinn í landinu, og gert er ráð fyr-
ir að um 600 þúsund tijáplöntum
verði plantað á þessu ári.
Jóna Gróa Sigurðardóttir
„Það er því með öllu
óviðunandi að fyrirsjá-
anlegur atvinnuvandi
skólafólks, sextán ára
og eídri, verði aukinn
með því að Jjármálaráð-
herra hirði 24,5% virð-
isaukaskatt af launa-
greiðslum sveitarfélaga
til þess, að viðbættu
30% álagi vegna skrif-
stofukostnaðar og ann-
arrar umsýslu í tengsl-
um við sumarstörfin.“
Sumarstörf fatlaðra ungmenna
á vegum Reykjavíkurborgar
Um árabil hefur Reykjavíkurborg
ráðið fötluð ungmenni til sumar-
vinnu og hafa þeir aldrei verið fleiri
en sl. sumar. Þá störfuðu 20 ung-
menni á Miklatúni og höfðu þau
verkefni við að halda öllu svæðinu
í kringum Kjarvalsstaði hreinu,
reyta arfa, raka, gróðursetja blóm,
klippa tré, sópa og tína rusl. Auk
þess tóku þau þátt í heyvinnu á
svæðinu eftir þörfum.
Vinnuhópurinn fékk mikið lof fyr-
ir frammistöðu sína og voru afköstin
síst lakari en hjá öðrum í Vinnuskó-
lanum. Þetta er vísbending um
hversu fatlaðir einstaklingar geta
áorkað ef verkefni eru við hæfí og
nægur stuðningur er veittur.
Vinnuskóli Reykjavíkurborgar
Vinnuskólann sækja þeir ungling-
ar sem verða 14-15 ára á árinu. Á
sl. sumri sóttu alls 1.801 unglingar
um störf hjá Vinnuskólanum og voru
allir ráðnir. Þessi fjöldi er 69% þeirra
unglinga sem rétt eiga á að sækja
Vinnuskólann. Um langt árabil hafa
ekki fleiri unglingar verið við vinnu
hjá Vinnuskóla Reykjavíkur. Vegna
hins mikla fjölda sem sótt hafði um
starf í Vinnuskólanum, þótti sýnt
að brydda yrði upp á nýjum við-
fangsefnum fyrir unglinga. Ráðist
var í landgræðslu að Nesjavöllum
og unnu um 190 manns þar. Stung-
in voru niður rofabörð, sáð í gras-
fræi og lúpínu. Með þessu átaki er
hafin landgræðsla að Nesjavöllum á
svipaðan hátt og gert var á Hólms-
heiði á árunum 1975-78. Jörðin er
alls um 2.800 hektarar og er landið
mjög illa farið. Hér var því ráðist í
verðugt verkefni, því búast má við
að jarðir borgarinnar við sunnanvert
Þingvallavatn verði í framtíðinni vin-
sælt útivistarsvæði Reykvíkinga og
annarra landsmanna.
Hefðbundin verkefni Vinnuskól-
ans eru ákaflega fjölbreytt, má þar
t.d. nefna umhirðu skólalóða,
íþróttasvæða, garða ellilífeyrisþega
og í Viðey svo eitthvað sé nefnt. í
Heiðmörk, við Elliðavatn og Rauða-
vatn var unnið að gróðursetningu,
áburðargjöf og gerð göngustíga.
Þarna voru gróðursett um 62 þúsund
ttjáplöntur og borið á 7 tonn af
áburði. Þá má geta þess að á sl.
sumri stóð nemendum Vinnuskólans
til boða margþætt félags- og
frístundatilboð.
Streita og vinstri pólitík
eftirlngólfS.
Sveinsson
Undanfama daga hafa frambjóð-
endur Nýs vettvangs frætt væntan-
iega kjósendur um hvemig minnka
megi streitu í lífinu. Þær Kristín
Á. Ólafsdóttir og Ólína Þorvarðar-
dóttir hafa verið ötulastar við þessa
fræðslu.
Hvað er vinstri pólitík?
Áður en lengra er haldið vil ég
segja hvað ég meina með „vinstri
pólitík", enda er það einkenni þeirra
stjómmálaflokka sem hana stunda
að skipta sífellt um nöfn til að villa
á sér heimildir. Sósíalmismi, félags-
hyggja, Nýr vettvangur eða komm-
únismi, hafa þau aðaleinkenni að
fjármagni og valdi er safnað saman
í miðjuna og útdeilt þaðan til þegn-
anna með miðstýringu. Valdssöfn-
unin er venjulega undir því yfir-
skyni að allir smælingjar þurfi á
vernd miðstýringarinnar að halda.
Þetta gerist með endalausum
skattahækkunum og nærtækustu
dæmin em vinnubrögð Ólafs Ragn-
ars Grímssonar. í áróðrinum'sem
skapar tilefni til skattahækkana er
ýmist notað orðið „neyðarástand“ í
tíma og ótíma, „björgunaraðgerðir"
ellegar að sagan af Hróa hetti, sem
rændi þá ríku til að gefa þeim fá-
tæku er uppfærð í nútíma búning.
Vinstri stjórnmálamenn eiga það
sameiginlegt að markaðssetja öf-
undina í áróðri sínum. í öðru orðinu
er talað til þeirra sem eru í þröngri
stöðu með einhveijum hætti — vant-
heilsu. í hinu orðinu er talað um
þá ríku eins og réttlausan óþurftar-
lýð sem tími sé kominn til að ræna.
Jafnvel fátækar ekkjur sem dirfast
að eiga þak yfír höfuðið geta Ient
innan skilgreiningar „góðra“
kommúnista á því hvað er að vera
ósæmilega ríkur.
Þegar tekist hefur að ná fjár-
magni í skattahítina tekur við mið-
stýringin sjálf. Henni er fljótlega
lýst með því að vísa til hinnar frægu
sögu Dýrabær eða Animal Fram
eftir George Orwell. í miðstýringar-
fyrirkomulagi þarf að banna margt,
leyfa fátt og skipulagsbinda allt.
Lítið en skýrt dæmi um þessi vinnu-
brögð er punktakerfi vinstrimanna
í Reykjavík sem þeir notuðu við
lóðaúthlutun á sínum fáránlega
valdaferli 1978-1982. Annað dæmi
eru öll lönd Austur-Evrópu. Það
stjórnskipulag sem íslenskir komm-
únistar hafa dásamað alla tíð og
byggt var á hugtakinu um „alræði
öreiganna“-félagshyggju á hæsta
stigi hefur leitt beint til misþyrm-
ingar heilla þjóða, fátæktar, eymdar
og mengunar. Hér á ég ekki einung-
is við spillingu náttúrunnar umfram
það sem annars staðar þekkist,
heldur þá kúgun og mengun mann-
lífsins sem miðstýring leiðir alltaf
til. í þessu stjómskipulagi blómstrar
streitan best og mannsævin hefur
styst til muna.
Að opna gullkisturnar
Þær stallsystur sem nú vilja
frelsa okkur úr ánauð streitunnar
hafa verið ósparar á að segja hve
fjárhagslega. Þær gefa þá hugmynd
að hér verði sjálfkrafa til gull í stór-
um stíl og væri því ekki veitt í
skrauthallir borgarstjórans þá
myndu allir sem eru þurfandi í dag
hafa húsnæði, barnaheimili og öldr-
unarpláss. Þær ætla einfaldlega að
opna gullkistumar.
í ungdæmi mínu heyrði ég sögu
af manni sem nefndur var Vel-
lygni-Bjarni. Hann laug svo hratt
að sagt var að trúgjörnustu menn
hefðu ekki undan að trúa. Svipað
gildir hér. I græðgi sinni að ná
völdum yfír skattpeningum, ná
vinstrimenn oft miklum hraða 1 lygi,
loforðum og yfírboðum. Fæstir láta
glepjast. En sá sem er svangur,
fátækur og kannski svo ungur að
muna ekki stjórnartíma vinstri-
manna kann ef til vill að leggja
eyrun við.
Félagshyggjumenn klúðra alls-
staðar fjármálum. Ef svo ólíklega
vildi til að vinstraliðið kæmist til
valda er alltaf hægt að grípa til
þess að hækka skatta. A stjórn-
artíma þeirra í Reykjavík tókst þeim
að hækka alla skatta, koma borgar-
sjóði og borgarfyrirtækjum í
skuldastöðu, fólk flúði úr borginni
í eina skiptið í sögunni, fyrirtæki
flúðu úr borginni þar sem þau fengu
ekki einu sinni lóðafyrirgreiðslu
(þeir úthlutuðu einni iðnaðarlóð öll
4 árin).
Uppáhaldsverkefnum sínum
sinntu þeir illa: þeir byggðu enga
leiguíbúð. Dagheimilisplássum
fjölgaði lítið, þeir keyptu ónýta
strætisvagna og svona mætti áfram
tfiljá.
Hvernig mætti auka streitu í
Reykjavík?
Svar: Með því að láta glepjast
af ábyrgðarleysi óvandaðra stjórn-
málamanna.
Óvissa er eitt af því sem eykur
álag og þar með streitu meira en
flest annað. Það er vart til erfíðari
staða en að vera villtur, hvort sem
menn eru uppi á heiði í þoku eða
þeir þurfa að þola óútreiknanleg eða
óorðheldin stjórnvöld. Þetta þekkja
íslendingar mæta vel. Óáreiðanlegir
viðskiptahættir íslenska ríkisins
markast mjög af vinstri stfl.
Kæmust smáflokkar til valda í
Reykjavík má hiklaust reikna með
vettlingatökum, óreiðu og óvissu.
Þeir efnaminni yrðu enn fátækari
og ósjálfstæðari. Þeir efnameiri
myndu í versta falli flýja. Fyrirtæki
sem dirfast að sýna reisn og góðan
efnahag yrðu skattlögð miskunnar-
laust. Hitaveita Reykjavíkur sem
Reykvíkingar komu upp með ærn-
um kostnaði og fyrirhöfn yrði varn-
arlaus fyrir öfund og ásælni. Einka-
fyrirtæki myndu flýja til. næstu
byggða eins og gerðist 1978-1982.
Borgin yrði fátækari og við öll með.
Venjulegt heiðarlegt fólk færi í
vörn gagnvart skattaræningjum.
Menn myndu hætta að sjá árangur
erfiðis síns. Öruggustu bjargráðin
yrðu þau að segja sig til sveitar.
Sú markvissa uppbygging sem hér
á sér nú stað í allri félagsþjónustu
ekki síst fyrir böm og aldraða
myndi fljótlega stöðvast þegar döm-
urnar yrðu komnar á botn í gullkist-
unni. Þá tækju lánin við og Reyk-
víkingar eins og íbúar margra apn-
Framlag Reykjavíkurborgar til
Vinnuskólans var 93 milljónir króna
á sl. ári. Þess ber að geta að gert
er ráð fyrir því í reglugerð, sem nú
er í undirbúningi, að starfsemi
Vinnuskólans verði undanþegin virð-
isaukaskatti og þykir engum mikið,
annað hefði verið hneyksli.
Vinnuþjálfiin fyrir unglinga
félagslega illa stadda
Á undanförnum mánuðum hafa
ýmsir aðilar sem tengjast málefnum
unglinga með einum eða öðrum
hætti, fundað reglulega um atvinnu-
horfur unglinga, sem eru félagslega
illa staddir.
Þessir unglingar hafa átt við
ýmsa erfiðleika að glíma í skóla og
vinnu, og eru illa í stakk búnir til
að fóta sig á vinnumarkaði eða í
frekari námi. Niðurstaða þessara
umræðna varð sú að íþrótta- og
tómstundaráð og Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar, Einholtsskóli og
Námsflokkar Reykjavíkur myndu
bjóða 10-15 unglingum sem eru 16
ára og eldri vinnuþjálfun. Hér er um
tilraunaverkefni að ræða sem vonir
eru bundnar við að geta skilað ár-
angri.
Vinnuþjálfunin skiptist í þrjá
meginþætti. í fyrsta lagi þriggja
vikna fræðslunámskeið, þar sem
reynt verður að taka á sérstökum
erfiðleikum einstaklinganna, svo
sem ólæsi og vinnufælni. Beitt verð-
ur hópefli, reynt að stuðla að sjálfs-
þekkingu og sjálfstrausti. Fjallað
verður um einstaklinginn í samfélag-
inu, vinnumarkaðinn og réttindi og
skyldur. Farið verður í heimsóknir á
vinnustaði og fólk úr atvinnulífínu
kemur í heimsókn. í öðru lagi munu
unglingarnir vinna við sumarstörf á
vegum Reykjavíkurborgar til ágúst-
loka. Og í þriðja lagi mun vinnuþjálf-
unin ljúka með fræðslunámskeiði og
ráðgjöf um vinnu við hæfí eða skóla-
göngu.
Iþrótta- og tómstundaráð
Reykjavíkurborgar hefur umsjón
með vinnuþjálfuninni, en starfsmenn
þeirra hafa mikla þekkingu og
reynslu í vandamálum þessara ungl-
inga.
llöfundur er formaður
atvinnumálanefndar
Reykjn víkurborgar og skipar 11.
sætilista Sjálfstæðisflokksins við
borgarstjórnarkosningarnar.
Ingólfur S. Sveinsson
„Vinstri stjórnmála-
menn eiga það sameig-
inlegt að markaðssetja
öfimdina í áróðri sínum.
I öðru orðinu er talað
til þeirra sem eru í
þröngri stöðu með ein-
hverjum hætti — vantar
fé, húsnæði, barna-
heimili eða heilsu. í
hinu orðinu er talað um
þá ríku eins og rétt-
lausan óþurftarlýð sem
tími sé kominn til að
ræna.“
arra sveitarfélaga færu að glata fé
sínu í vexti og afborganir.
Ábyrg (jármálastjórn eða rugl
Helsta skýringin á ijárhagslegri
velggpgni ,Iýeykjalyíjty,v,,undu'i stjórn