Morgunblaðið - 15.12.1990, Qupperneq 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15.
'' 1990
Svíþjóð:
Carl Bildt og Karl Gústaf
konungur komnir í hár saman
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara Morgunblaðsins.
PÓLITÍSKT andrúmsloft í Svíþjóð er rafmagnað sem stendur. Carl
Bildt, leiðtogi Hægriflókksins, er kominn í hár saman við Karl Gú-
staf Svíakonung og einn helsti leiðtogi jafnaðarmanna, Stig Malm,
forseti sænska alþýðusambandsins, gagnrýnir ríkisstjórn jafnaðar-
manna harðlega.
Fyrst varð Carl Bildt, leiðtoga
Hægri flokksins, á í messunni þeg-
ar hann talaði af svo miklum ákafa
um bréf Ingvars Carlssonar forsæt-
isráðherra til íraska þingsins í ut-
anríkismálanefnd Svíþjóðar 10. des-
ember síðastliðinn að formaður
hennar, Karl Gústaf konungur, varð
að taka af honum orðið. Bréfið
skrifaði Carlsson til að fá sænska
gísla lausa og þar sagði hann að
erfitt væri fyrir Svía að vinna að
friðsamlegri lausn Persaflóadeil-
unnar á meðan sænskir ríkisborgar-
ar væru í haldi í írak. Samkvæmt
ónafngreindum heimildum sagði
konungur að málið væri útrætt inn-
an nefndarinnar. Ekki bætti úr skák
að Bildt hringdi í konung í Drottn-
ingarhólmshöllina eftir þetta og
sagðist líta svo á að málið væri
ekki útrætt. Það tókst ekki betur
Liechtenstein sæk-
ir um aðild að EFTA
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
LIECHTEN STEIN hyggst
sækja um aðild að Fríverslunar-
bandalagi Evrópu (EFTA). Yfir-
lýsing þessa efnis var birt á
sameiginlegum ráðherrafundi
EFTA-ríkjanna sem lauk í Genf
Sovétmenn og
S-Kóreumenn
heita samvinnu
Moskvu. Reuter.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, forseti
Sovétríkjanna, og Roh Tae-Woo,
forseti Suður-Kóreu, undirrituðu
í gær sameiginlega yfirlýsingu
um að hefja samvinnu um að
draga úr spennu í Asiu og skapa
skilyrði fyrir sameiningu kór-
esku ríkjanna.
Yfirlýsingin var undirrituð
skömmu áður en þriggja daga heim-
sókn Rohs til Moskvu lauk. Þetta
er í fyrsta sinn sem þjóðhöfðingi
Suður-Kóreu heimsækir Sovétríkin.
Aðeins þremur mánuðum áður
höfðu ríkin tetið upp stjórnmála-
samband að nýju eftir áratuga
fjandskap.
í yfirlýsingunni sagði að Sovét-
menn vildu beita sér fyrir því „að
eindi yrði bundinn á pólitíska og
Hernaðarlega spennu milli kóresku
ríkjanna, að fundinn yrði réttlát
láusn á Kóreumálinu á friðsaman
og lýðræðislegan hátt í samræmi
yið vilja kóresku þjóðarinnar".
í gær. í yfirlýsingu fundarins
er ítrekaður vilji aðildarríkj-
anna til að leiða samningavið-
ræður við Evrópubandalagið
(EB) til farsælla lykta fyrir
næsta vor.
A fundinum voru nokkuð skipt-
ar skoðanir um framvindu samn-
ingaviðræðnanna við EB um Evr-
ópska efnahagssvæðið (EES) á
næstu vikum. Svisslendingar
leggja áherslu á að höggvið verði
á hnútinn á sameiginlegum ráð-
herrafundi EFTA og EB sem verð-
ur í Brussel á miðvikudag í næstu
viku. Aðrir, t.d. Islendingar, telja
takmarkaðar líkur á að það tak-
ist, enn hafi EB ekki lagt fram
tillögur um mikilvæga þætti svo
sem fisk sem sé forsenda þess að
pólitísk lausn finnist. Talsmenn
EB hafa sömuleiðis lýst efasemd-
um sínum um að viðræðurnar séu
nógu langt komnar til þess að
hægt sé að fínna pólitíska lausn
á ágreiningsmálunum.
I yfirlýsingu sinni fagna ráð-
herrarnir sameiningu Þýskalands
og lýðræðisþróuninni í Mið- og
Austur-Evrópu. Þeir leggja
áherslu á að fljótlega takist samn-
ingar við EB um aðild EFTA-ríkj-
anna að stúdentaskiptaáætlun EB,
áætlun EB um fyrirtækjanet og
umhverfismálastofnun Evrópu.
Ráðherrarnir lýsa áhyggjum
sínum vegna stöðu GATT-við-
ræðnanna og hvetja til þess að
þráðurinn verði sem fyrst tekinn
upp að nýju.
til en svo að kóngur sagðist í fyrsta
skipti í þau seytján ár sem hann
hefur verið við völd vera tilneyddur
til að gefa út fréttatilkynningu þar
sem hann segir að fundir í utanrík-
isnefndinni séu trúnaðarmál og
hann ætli sér ekki að tjá sig um
fund nefndarinnar 10. desember
síðastliðinn.
Ummæli Stigs Malms forseta
sænska alþýðusambandsins hafa
ekki síður vakið athygli. í viðtali
við fréttastofuna Tidningarnas te-
legrambyrá á fimmtudagskvöld fer
hann hörðum orðum efnahags-
stefnu ríkisstjórnarinnar og kallar
þingmenn jafnaðarmanna öllum ill-
um nöfnum. Sjálfur er Malm einn
helsti leiðtogi sænskra jafnaðar-
manna. Haldinn var skyndifundur
í framkvæmdastjórn flokksins í
gærmorgun af þessu tilefni. Þár lét
Bo Toresson framkvæmdastjóri
flokkins svo ummælt að yflrlýsingar
Malms væru mjög óheppilegar og
þar væri vegið að efnahagsstefnu
ríkisstjórnarinnar einungis níu
mánuðum fyrir kosningar. Ingvar
Carlsson forsætisráðherra vildi ekki
tjá sig um ummæli Malms en sagð-
ist ætla að kanna hvort þar væri
um hans persónulegu skoðun um
að ræða eða skoðun sænska alþýðu-
sambandsins.
Reuter
Tilliðs við strandgæsluna
. Blað hefur verið brotið í sögu strandlífs í Ástralíu. Fyrsti kvenstrand-
vörðurinn er tekinn til starfa og heitir hún Liz Ratcliffe, átján ára
gömul. Við fréttamenn sagðist hún telja að slíkur starfí gæddi líf
sitt meira innihaldi en „venjulegur" starfsferill.
Lockerbie-flugslysið:
Ný sönnunargögn stað-
festa aðild Líbýumanna
London. Reuter.
BRESKA blaðið Independent
sagði í gær að menn sem rann-
sökuðu orsakir sprengingarinn-
ar sem grandaði breiðþotu Pan
American flugfélagsins yfir bæn-
um Lockerbie í Skotlandi fyrir
tveimur árum hefðu fengið
óyggjandi sannanir fyrir því að
Líbýumenn hefðu staðið á bak
við ódæðið.
Þota Pan Am, í flugi 103, sprakk
í tætlur í 10 km hæð yfír suður-
hluta Skotlands um hálfri stundu
eftir flugtak á Heathrow-flugvelli í
London að kvöldi 21. desember
1988. Hún var á leið til New York
með 259 manns, farþega og áhöfn,
innanborðs. Týndu þeir allir lífl og
sömuleiðis 11 manns í Lockerbie.
Að sögn Independent fannst
kveikibúnaður sprengjunnar sem
grandaði Pan Am-þotunni nú ný-
lega og við rannsóknir hefði komið
í ljós að hann hefði verið nákvæm-
lega eins og búnaður sprengju sem
fannst í fórum tveggja líbýskra út-
sendara sem teknir voru fastir á
flugvellinum í Dakar í Senegal í
febrúar 1988, 10 mánuðum fyrir
ódæðisverkið við Lockerbie.
Sprengjan sem þeir voru með var
falin í litlu ferðaútvarpstæki.
Lengi hefur grunur beinst að
Líbýumönnum en einn af yfirmönn-
um rannsóknar á orsökum flugat-
viksins sagði við Independent að
nú fyrst lægju fyrir óyggjandi
vísbendingar um aðild þeirra. „Það
er ekki aðeins að Muammar Gadd-
afí Líbýuleiðtogi beri ábyrgð á
verknaðinum, heldur veit hann
einnig að við vitum að hann er sek-
ur,“ sagði maðurinn, sem vildi ekki
láta nafn síns getið.
Fyrsta viðtalið eftir leiðtogaskiptin:
Thatcher segist ekki sjá eftir neinu
Lundúnum. Reuter.
MARGARET Thatcher segist ekki sjá eftir neinu serti hún gerði
í 11 ára tíð sinni sem forsætisráðherra Bretlands er endaði svo
snögglega í síðasta mánuði þegar hún var neyd l til að segja af
sér. I fyrsta viðtali sem hún veitir eftir að Jcl .1 Major tók við
af henni sem leiðtogi íhaldsflokksins og birt er í ímaritinu House
segist hún hafa umbreytt Bretlandi.
„Ég myndi ekki breyta neinu í
stefnu minni þegar á allt er litið
ef ég fengi að sitja annað tímabil
og það er af og frá að ég eyði
tímanum í að sýta það sem orðið
er,“ sagði hún í viðtalinu sem birt
var í gær.
Thatcher sagði að hún hefði
fyrir löngu séð að John Major
væri gæddur leiðtogahæfileikum.
Með það í huga segist hún hafa
veitt honum fyrstu stöðu hans í
félagsmálaráðuneytinu, þar sem
hún vann sjálf á sjöunda áratugn-
um. Búist er við að Major fram-
fylgi að miklu Ieyti bægristefnu
Thatcher í fijálsum markaðsbú-'
skap sem þekkt varð sem „That-
cherismi" á níunda áratugnum.
„Draumsýn mín fyrir Bretland
er í raun sú að frelsi sé bundið
einstaklingnum, að raunverulegt-
lýðræði felist í takmörkuðu valdi
hins opinbera og auknu fijálsræði
einstaklingsins. Eina leiðin að því
er að framfylgja lögunum af
hörku,“ sagði hún.
Thatcher sagði að maður sinn,
Denis, I ifði ætíð sutt sig og að
hún '' .ði aldrei óttast það að
veir umdeild. „Ég hef aldrei haft
áh. ggjur af því að vera óvinsæl
meðan sannfæring mín hefur ver-
ið sú að ég væri að gera rétt,“
sagði hún. „Yfirleitt hefur líka
komið í ljós að ég hafði rétt fyrir
Margaret Thatcher
mér og þakka ég það hinu heil-
brigða uppeldi er ég hlaut.“
Auknar líkur á
vopnahléi í Angóla
Washington. Reuter.
FULLTRÚAR Bandaríkjanna,
Sovétríkjanna og Portúgals
skýrðu frá því í gær að verulegur
árangur hefði náðst í samninga-
viðræðum um að koma á vopna-
hléi í Afríkuríkinu Angóla, þar
sem borgarastyrjöld hefur geisað
í fimmtán ár.
Herman Cohen, aðstoðarutanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, Antonio
Monteiro, fulltrúi Portúgals í viðræð-
unum, og Júrí Júkalov, séndimaður
Sovétstjórnarinnar, héldu blaða-
mannafund í Washington um viðræð-
urnar. Cohen staðfesti þar í fyrsta
skipti að stjórnvöld í Moskvu hefðu
séð hinum stríðandi fylkingum í
Angóla fyrir vopnum. Hann sagði
að verið væri að ræða tillögu um að
UNITA-hreyfingin, sem Bandaríkja-
menn styðja, og stjórn Angóla, sem
nýtur stuðnings Sovétmanna, hættk
að kaupa hergögn. Stórveldin hefðu
einnig skuldbundið sig til að hætta
, vopnasendingum til þeirra.
Áður hafði Jonas Savimbi, leiðtogi
UNITA, rætt við George Bush
Bandaríkjaforseta og sagt að búast
mætti við að samið yrði um vopna-
hlé snemma á komandi ári. Hann
kvaðst einnig vonast til þess að efnt
yrði til kosninga í Angóla fyrir lok
næsta árs.
Þrír ísraelar
reknir á hol
Tel Aviv. Reuter.
ÞRÍR ísraelar vöru reknir á hol í
Tel Aviv í gærmorgun og segist
ísraelska lögreglan leita tveggja
Palestínumanna frá Gaza-svæðinu
sem taldir eru tengjast morðun-
um. Gyðingar í öfgasamtökunum
Kach brugðust við með því að
grýta bifreiðar Palestínumanna
og særa einn þeirra með hnífi.
Lögreglan sagði að fólkið hefði
verið myrt í tilefni þess að þijú ár
væru síðan Hamas, samtök heittrú-
aðra múslíma, voru stofnuð. Morðin
voru framin í álveri í Tel Aviv. Ann-
ar hinna grunuðu vann í álverinu.