Morgunblaðið - 21.02.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 1991
Þögul barátta
eftir Tómas
Zoega
Þeir sem eiga við geðsjúkdóma
að stríða bera sjaldnast mál sín á
torg. Erfiðleikar þeirra og þeirra
nánustu eru stundum nær óbærileg-
ir. Sem betur fer þá hafa batahorf-
ur þeirra sem eiga við alvarlegar
geðtruflanir að stríða batnað að
mun á seinni árum og margir fá
mjög góðan bata, en nokkur hópur
nær sér aldrei fyllilega og í sumum
tilvikum er viðkomandi einstakling-
ur mjög veikur árum og jafnvel
áratugum saman. Slík veikindi eru
mjög þungbær fyrir einstaklinginn
og fjölskyldu hans. Á sama tíma
og meðferð er árangursríkari fara
fordómar minnkandi, en eru þó enn
til staðar og stundum hjá þeim sem
síst skyldi.
Samt sem áður kjósa margir að
afneita því hve algengir geðsjúk-
dómar eru. Gera má ráð fyrir að
a.m.k. tveir af hveijum þremur
landsmönnum fái geðsjúkdóma fyr-
ir 81 árs aldur ef þeir lifa svo lengi.
Líkumar fyrir því að fá einhveija
starfræna truflun eru um 40%, en
líkumar fyrir vefrænum tmflunum,
þ.e.a.s. fyrst og fremst ellisljóleika
eru um 26%. Á hveijum tíma má
gera ráð fyrir að 20% fólks sé með
einhvers konar geðtruflanir, þar af
5-7% með geðdeyfð, svipaður fjöldi
með kvíðatmflanir, 3-4% með alkó-
hólisma og 0,3% með alvarlegan
geðklofa. Innan við helmingur
þessa hóps fær meðferð. Ekki nema
3-4% fullorðinna em í meðferð hjá
sérfræðingum á göngudeildum eða
utan sjúkrahúsa og enn færri börn,
og 0,2% em á geðdeildum eða
sjúkraheimilum tengdum þeim.
Fjórðungur örokulífeyrisþega fær
greiddar bætur vegna geðtruflana
eða afleiðinga þeirra. Þó að geð-
tmflanir séu meðal algengustu
sjúkdóma sem hijá fólk í dag hafa
yfirvöld, ríkisstjórn og alþingis-
menn sýnt þeim ótrúlegt tómlæti á
seinni árum.
Þessi hópur og aðstandendur
þeirra hafa oft átt á brattann að
sækja varðandi úrlausn sinna mála
og því er það ánægjulegt að hópur
einstaklinga, þar á meðal meiri hluti
alþingismanna skuli ganga fram
fyrir skjöldu og styðja málstað
hinna geðsjúku eins og fram kemur
í „Ávarpi til þjóðarinnar" sem birt-
ist í heilsíðuauglýsingu í Morgun-
blaðinu hinn 13. febrúar sl. Ekki
skal dreginn í efa stuðningur þeirra
sem undirrituðu textann, þó að
hann sé í mörgum atriðum óná-
kvæmur og í sumum tilvikum jafn-
vel rangur.
Barátta hinna mikið veiku á sér
stað á hveijum degi, gagnstætt því
sem stendur í auglýsingunni þá er
sú barátta oft mjög árangursrík þó
hávaðnum sé ekki fyrir að fara.
Lögð hefur verið rík áhersla á að
bæta aðstöðu geðsjúkra, bæði innan
og utan sjúkrastofnana. Grettistaki
hefur verið lyft í aðbúnaði fyrir þá
sem dveljast á geðdeildum um
lengri eða skemmri tíma. Minna
má á byggingu geðdeildar á Land-
spítala, ennfremur að sá hluti geð-
deildarinnar sem er á Kleppi hefur
nánast verið endurbyggður, svo að
þar er nú mjög góð aðstaða fyrir
sjúklinga. Á vegum geðdeilda
Landspítala og Borgarspítala eru
nokkur sjúkra- og endurhæfingar-
heimili víðs vegar um borgina. Stöð-
ugt er verið að reyna að bæta að-
stöðu þeirra sem þurfa á stuðnings-
húsnæði að halda utan stofnana.
Geðverndarfélag íslands hefur
byggt áfangastað til endurhæfingar
og keypt sambýli, hvort tveggja
með stuðningi Kiwanis-hreyfingar-
innar. Einnig hefur Reykjavíkur-
borg komið á fót áfangastöðum og
sambýlum fyrir geðsjúka. Göngu-
deildarþjónusta hefur vaxið, bæði í
tengslum við sjúkrahúsin og ekki
síður á stofum sérfræðinga utan
stofnana. Dagdeildarstarfsemi hef-
ur aukist á seinustu árum. Rann-
sóknir á geðsjúkdómum sem ís-
lenskir geðlæknar hafa staðið fyrir
eru þekktar víða um lönd.
Allt þetta hefur gerst þrátt fyrir
að fjárveitingar hafi alltaf verið að
skornum skammti. Ýtrustu hag-
kvæmni hefur verið gætt, þannig
að mörgum þykir nóg um. Sem
dæmi má nefna að það er álíka
dýrt að liggja á geðdeild og að búa
í sambýli utan stofnana þar sem
sólarhringsgæslu er þörf. Þetta
kann að koma mörgum á óvart, en
er engu að síður rétt. Innlögn á
geðdeild er því í sjálfu sér ekki dýr
lausn miðað við aðrar úrlausnir. Sú
stefna hefur ríkt hér á landi að
innlagnir séu sem stystar, ekki síst
vegna þess að það eykur á mögu-
leika hins veika utan stofnana. Oft
verður því ekki komist hjá endur-
Tómas Zoega
„Erfiðleikar hinna mik-
ið veiku eru miklir, en
stöðugt er þó verið að
vinna að málum þessum
og opinber umræða um
mál þessi er af hinu
góða. Astæðulaust er
þó að umræðan fari
fram í of neikvæðum
tón.“
innlögnum. Eina örugga ráðið til
að koma í veg fyrir þær er að út-
skrifa ekki þá sem einu sinni leggj-
ast inn.
Fjöldamörg verkefni eru mjög
brýn í málefnum geðsjúkra og má
m.a. nefna þörf fyrir sambýli þar
sem hægt er að veita mikinn stuðn-
ing. Verið er að vinna að málum
þessum af hinum ýmsu aðilum, en
betur má ef duga skal.
Erfiðleikar hinna mikið veiku eru
miklir, en stöðugt er þó verið að
vinna að málum þessum og opinber
umræða um mál þessi er af hinu
góða. Ástæðulaust er þó að umræð-
an fari fram í of neikvæðum tón.
Hér á landi er margt mjög vel gert
og á ýmsum sviðum erum við í far-
arbroddi þegar málefni geðsjúkra
eiga í hlut. Ánægjuleg er yfirlýsing
landlæknis um að kvartanir til land-
læknisembættisins vegna geðsjúkra
séu hlutfallslega mun fátíðari hér
á landi en á öðrum Norðurlöndun-
um. Auðvitað má gera betur en því
miður eru mál sumra torleyst.
Á Islandi er hópur af vel mennt-
uðu starfsfólki úr ýmsum stéttum
sem á hveijum degi vinnur hörðum
höndum að lausn vandamála geð-
sjúkra. Þess vegna er það öllum
þeim hópi og ekki síður hinum geð-
sjúku og aðstandendum þeirra mik-
il huggun að meirihluti alþingis-
manna skrifi undir stuðningsyfir-
lýsingu um mál geðsjúkra.
Sú yfirlýsing verður ekki skilin
öðruvísi en svo að til standi að auka
mjög fjárframlög til þess mála-
flokks og er það vel. Látum því
ekki vonleysið heltaka okkur. Mik-
ilsvert er að þeir sem að málum
þessum vinna stilli saman strengi
sína. Hinir veiku og aðstandendur
þeirra eiga rétt á nauðsynlegum
stuðningi samfélagsins. Állar úr-
bætur í málefnum hinna veikustu
kosta fé, en með stuðningi meiri-
hluta Alþingis þá verður barátta
við fjárveitingavaldið auðveld og
hávaðalaus.
Höfundur er geðlæknir og
formaður Geðíæknaf élags íslands.
\jtt §krif§tofutækninám
Tölvuskóli Reykjavíkur gerir þér kleift að auka við
þekkingu þína og atvinnumöguleika á skjótan og
hagkvæman hátt.
Þú lærir bæði á Macintosh- og PC-tölvur, auk al-
mennrar skrifstofutækni, bókfærslu, tölvubókhalds,
verslunarreiknings og toll- og verðútreikninga.
Innritun stendur yfir.
Hringið og fáið sendan ókeypis bækling.
Erum við til kl. 22
Tölvuskóli Reykiavíkur
Borgartúni 28, sími 91-687590

BILTJAKKAR Á MJÖG HAGSTÆÐU VERDI
0
0
0
0
0
0
2 tonn
kr.1.206
4 tonn 6 tonn 8 tonn
kr.1.346 kr.2.041 kr.2.925
12 tonn
kr.3.387
20 tonn
kr.6.767
Skrúfaður tjakkur
1 tonn kr.1.143
Hjólatjakkai
1500 kg. kr.4.820
2000 kg. kr.6.022
rv
HVER BYÐUR BETUR?
0
0
0
0
0
0
0
0
bmasala - heildsala.
BílavÖrubú6in Skeifunni2
FJÖÐRIN 82944
if Púströraverkstæði
Púströraverkstæði
83466
Gallerí Borg:
Sölusýning á
Muggs-myndiun
NÚ Á þessu ári eru liðin
hundrað ár frá fæðingu Guð-
mundar Thorsteinssonar,
Muggs. Af því tilefni verða
til sýnis og sölu nokkrar
myndir eftir Mugg í Gallerí
Borg við Austurvöll. Sýningin
hefst í dag fimmtudag stend-
ur til 26. febrúar.
Á sýningunni verða um 20
verk, flest vatnslitamyndir og
teikningar en einnig nokkrar
olíumyndir. Margar myndanna
hafa verið í Danmörku og eru
nokkrar þeirra síðan Muggur
dvaldist á Fjóni. Þessar myndir
hafa ekki verið sýndar hér á
landi áður. Eins og áður sagði
verður sýningin opnuð í dag-
fímmtudag kl. 17.00 til 19.00,
við opnunina mun Björn Th.
Bjömson listfræðingur segja
nokkur orð um listamanninn en
Björn skrifaði bók um Mugg
kom út 1984.
Eitt af verkum Muggs.
sem Um helgina er opið frá kl. 14.00
til 18.00.
IÐNSKÓLINN I HAFNARFIRÐI
Skólanafhd Iðnskölana I Hafnarflrði heldur oplnn
fund flmmtudagtnn 21.02. kl. 20.30. Fundurinn
vorður oð Reykjövfkurvsgl 74 og er opinn ðOum ar
hafa ðhuga ð frcðalumAlum Iðn-, fag og taknimannta.