Morgunblaðið - 14.05.1991, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. MAI 1991
17
FBM og MFA:
Kvikmyndagerðarmaður
hlýtur Stefánsstyrkinn
ÞORBJÖRN Á. Erlingsson, kvikmyndagerðarmaður, hefur hlotið Stef-
ánsstyrkinn sem Menningar- og fræðslusamband alþýðu og Félag bóka-
gerðarmanna standa að til minningar um Stefán Ögmundsson prent-
ara og fyrsta formann MFA. Afhending styrksins fór fram í húsi FBM
1. maí og fær Þorbjörn styrkinn til að gera myndband sem heitir
Réttur þinn og er fræðslumynd fyrir ungt fólk um verkalýðshreyfing-
una og réttindi launafólks. Upphæð styrksins er 250 þúsund krónur.
• Morgunblaðið/Kristján
Þórir Guðjónsson (th), formaður Félags bókagerðarmanna, afhendir
Þorbirni Á. Erlingssyni, kvikmyndagerðarmanni, Stefánsstyrkinn.
það ekki ólöglegar aðgerðir. Þann-
ig eru viðhorfin á þeim bæ.
Sjómenn hafa ekki á síðustu
misserum látið sinn hlut eftir liggja
varðandi ólögmætar vinnustöðvan-
ir á gildistíma kjarasamninganna.
Hafa þær aðgerðir allar að þessu
sinni birst í oftast fyrirvaralausum
verkföllum einstakra skipsáhafna
á togurunum til þess að ná fram
hækkuðu fiskverði. Hefur þá
gjarnan verið gerð krafa um leið-
réttingu fiskverðs síðustu veiði-
ferða og síðan krafist hækkunar
fyrir nokkrar næstu veiðiferðir.
Um ólögmæti þessara aðgerða
hefur enginn efast og þarf ekki
að eyða orðum í þær frekar.
Nú nýlega lauk deilu af sama
toga, þ.e. krafa um hækkun fisk-
verðs, en með fínlegra yfirbragði,
en jafn ólöglega að því staðið eins
og venjulega.
Hér er átt við kröfu undirmanna
á togurum Útgerðarfélags Akur-
eyrar um hækkað fiskverð. Til
þess að ná því fram, var að þessu
sinni gripið til fjöldauppsagna.
Að sjálfsögðu er launþegum ein-
um eða fleiri heimilt að segja upp
störfum á vinnustað með lögmæt-
um fyrirvara, enda sé tilgangurinn
með uppsögninni að hætta störfum
hjá viðkomandi atvinnurekanda.
Sé aftur á móti um fjöldaupp-
sagnir, samstæðar (kollektivar)
uppsagnir að ræða, eins og var hjá
sjómönnum á togurum Útgerðarfé-
lags Akureyringa, þar sem tilgang-
ur uppsagnanna var ekki sá að
hætta störfum hjá fyrirtækinu,
heldur að nota fjöldauppsagnirnar
sem sameiginlega baráttuaðferð í
þeim tilgangi að knýja viðkomandi
atvinnurekanda til að hækka laun-
akjörin gegn endurráðningu, þá er
tvímælalaust um brot á frið-
arskyldunni að ræða, þ.e. að friður
skuli ríkja milli atvinnurekenda og
launþega á gildistíma kjarasamn-
ings.
Hvort heldur viðkomandi laun-
þegar standa einir að slíkum að-
gerðum eða stéttarfélag þeirra er
beinn eða óbeinn aðili að slíkum
aðgerðum breytir engu.
Þá skiptir ekki máli varðandi
ólögmæti slíkra aðgerða, þótt
krafan sé um hækkun á lágmarks-
töxtum eða hækkun á fiskverði,
sem er lágmarksverð.
Þessi niðurstaða byggist á áliti
norrænna fræðimanna í vinnurétti
hér á Norðurlöndum. Má í því sam-
bandi nefna, að þegar árið 1916
voru slíkara aðgerðir launþega
dæmdar ólögmætar í Noregi.
Það er áhyggjuefni að launþegar
og samtök þeirra skuli ekki kynna
sér lögmæti fyrirhugaðra aðgerða,
sem þau hyggjast grípa til í kjara-
baráttunni, áður en rokið er af
stað, sbr. t.d. atvinnuflugmennina
nú nýlega. Þó grunar mann oftast
að þessir aðilar viti betur, en hvers
vegna að vera að hafa áhyggjur
af slíku, þegar árangurinn er skoð-
aður í ljósi þess að slíkar ólögmæt-
ar aðgerðir eru nánast orðnar hefð-
bundnar. Skapast það ekki sízt af
slappleika vinnuveitenda á að
standa á rétti sínum. Hafa laun-
þegasamtökin og launþegahópar
eðlilega gengið á lagið, eins og
dæmin sanna, þegar viðnám. at-
vinnurekenda er lítið sem ekkert.
Ég er þeirrar skoðunar að það
sé annað hvort að stíga skrefið til
fulls, afnema vinnulöggjöfina og
gefa allt frjálst í þessum efnum,
þannig að menn geti gripið til
þeirra aðgerða sem þeir telja ár-
angursríkastar í kjarabaráttunni á
hverjum tíma. Gertæki og ofbeldi
yrði þó væntanlega að rúmast inn-
an almenns ramma laga og reglna.
Hinn kosturinn er sá, að endur-
skoða alla vinnulöggjöfina, sem
löngu er orðin úrelt, enda rúmlega
hálfrar aldar gömul. Setja þarf þá
aðilum vinnumarkaðarins skýrar
reglur, hvað má og hvað ekki í
vinnudeilum, þar sem aðilar taki
afleiðingunum sé útaf brugðið og
þar sem mönnum sé gert fullljóst,
að þeir eiga rétt en bera líka skyld-
ur.
Stefánsstyrkur var nú veittur í
annað sinn en tilgangur hans er að
styðja einstakling, einstaklinga, fé-
lag eða samtök vegna viðfangsefna
sem lúta að fræðslustarfi launafólks,
menntun og menningarstarfi verka-
lýðshreyfingarinnar.
í ávarpi sínu við afhendingu
styrksins sagði Þórir Guðjónsson,
formaður FBM, að með styrkveitn-
ingunni að þessu sinni væri verið að
efla og auka nauðsynlega fræðslu
um verkalýðshreyfmguna, starf
hennar, starfshætti og' markmið.
„Við viljum með þessari styrkveit-
ingu leggja lóð á vogarskálar þess
að koma fræðslu og verkefnum inn
í kennsluefni grunnskóla landsins.
Það er ekki nóg að eiga stranga og
stríða fortíð, mörgum ókunna, heldur
verður að upplýsa og fræða um þá
sögu og það teljum við okkur gera
með styrkveitingunni nú,“ sagði Þór-
ir.
KOMDU BEINT
TIL OKKAR...
...og sparaðu þér sporin. í Sláttuvélamarkaðnum
er ótrúlegt úrval vandaðra sláttuvéla. Verðið
kemur á óvart. Öflug, amerísk MTD sláttuvél með
3.5 hestafla vél frá Briggs & Stratton, með
rafeindakveikju og 20 tommu hníf kostar til
dæmis aðeins kr. 17.791.-
Höfundur er lögfrædingur.