Morgunblaðið - 14.05.1991, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. MAl 1991
------------------—-----rl--------T--
Hugleiðing fremur en ritdómur
Hafsteinn Hafliðason
eftir Hafstein
Iliiíiiðíison
Gríeðum ísland
Arbækur Landgræðslu ríkisins
1988 - 1989 - 1990
Ritstjórn: Andrés Arnalds.
Gunnarsholt á Rangárvöllum er í
hugum flestra íslendinga talandi
dæmi um hvernig breyta má vörn í
sókn gegn eyðingaröflunum. Land-
græðsla ríkisins tók þar við örfoka
landi árið 1928. Síðan hefur Gunn-
arsholt verið miðstöð íslenskra
„landvinninga“, það er að segja
þeirrar baráttu að endurheimta hinn
græna möttul ísafoldar. Þar sem
áður rauk úr mógráum sandinum
bugðast nú gróðurinn á iðagrænum
völlum og úr einstaka skógarlundum
berst kliður auðnutittlings og trillur
skógarþrasta. ísland í dag, útivist-
arlandið, væri efalaust ékki eins
aðlaðandi ef Landgræðslunnar hefði
ekki notið við. Starfa hennar gætir
nefnilega miklu víðar en margur
hyggur.
Um þessar mundir er Landgræðsl-
an að komast inn í níunda tug starfs-
áranna. Áttatíu starfsár slíkrar
stofnunar er ekki langur tími — en
merkur samt.
Á þessum árum hefur tekist nokk-
uð að glæða þann skilning þjóðarinn-
ar, að þrátt fyrir gjöful fiskimið er
það samt sem áður ísland sjálft,
þessi jarðarskiki sem við höfum und-
ir fótum og köllum okkar, sem er
okkar eina varanlega eign í völtum
heimi. Þrek þjóðarinnar til að lifa
af allar hremmingar heimsófarnaðar
byggist á afkastagetu íslands ofan
sjávarmáls.
Eðli málsins samkvæmt má telja
Landgræðsluha til landvættanna.
Hlutverk hennar verður um aldir að
halda í og magna gróðurmátt lands-
ins. Áttatíu ár eru bara A-ið í upp-
hafinu. En áttatíu ár er íjöldi á
mælikvarða mannsævinnar. Margir
menn hafa léð Landgræðslunni
langa starfsævi, aðrir eru rétt að
heija störf undir fána hennar. Fyrstu
brautryðjendurnir eru gengnir af
þessum heimi. Menn koma, menn
fara en landgræðslustörf verða alltaf
vettvangur brautryðjenda.
Vitneskja samfara reynslu er
þekking. Þekking og reynsla skapa
kunnáttu. Þegar kunnátta miðlast
frá einum manni til annars verður
til menning. Menningu þarf að varð-
veita í rás kynslóðanna. Bækur eru
betur fallnar til þeirrar varðveislu
en munnmælasagnir. Þess vegna eru
árbækur Landgræðslunnar tíma-
bært menningarfrumkvæði sem
óskandi er að fái framhald og fastan
sess í hinum bókfesta þjóðararfi.
Fyrsta árbókin kom út í tilefni
af áttatíu ára starfi Landgræðslunn-
ar árið 1988. Hún hefst á aðfaraorð-
um forseta íslands, Vigdísar Finn-
bogadóttur. Sú kona kann öllum
mönnum betur að boða fagnaðarer-
indið með brosi á vör. Með hugvekj-
um sínum stappar hún í okkur stál-
inu og útskrifar okkur full af um-
hugsun, eldmóði og ástúð til að ta-
kast á við verkefnin, hversu þver sem
þau sýnast. Henni bregst ekki hér
fremur en endranær.
Árbókin skiptist í 26 kafla. Eink-
um er saman dregin saga íslenskrar
landgræðslu og frumheijanna í
nokkrum köflum. Sumt er gamalt,
annað frumsamið.
Eftir sögukaflana birtast greinar
um hagnýt verkefni, störf líðandi
stundar og framtíðarhorfur. í lok
bókarinnar eru svo prentuð gildandi
lög um landgræðslu. Þessi fyrsta
árbók ber sterklega öll einkenni sem
marka afmælisrit. Hún hefur til-
vísunargildi og að lestri loknum er
lesandinn sýnu fróðari um sögu, leið-
ir og markmið Landgræðslunnar.
Á eftir afmælisárbókinni fylgja
fleiri.
Árbókin 1989 ijallar um störfin
árið á undan. Þar er líka að finna
margar fróðlegar greinar um gróð-
urverndarmál og gróðurverndarvið-
horf. Höfundar eru margir en engan
vil ég nafngreina til að mismuna
ekki hinum. Heildarskynjun mín á
þessari árbók er ferðalag um land
og tíma þar sem staldrað er við á
stöku stað og áhugaverð atriði skoð-
uð og hugleidd. Efnisyfirferðin
minnir mest á göngutúr í þægilegu
þurrviðri þar sem einn leiðsögumað-
urinn af öðrum áir við lund eða lyng-
barð og kemur göngumönnum á
óvart með því að draga tvöfalt súkk-
ulaðistykki upp úr bijóstvasa sínum.
Sama stemmning og að fara í hrann-
ardúnsleit með Bjarna heitnum í
Vigur eða að skoða skógarteig með
Sigurði Blöndal!
Árbókin 1990 er síst eftirbátur
hinna fyrri
Sveinn Runólfsson, landgræðslu-
stjóri, leiðir lesendur um gerðir fyrra
árs og ritstjórinn, Andrés Arnalds,
segir af landgræðsluháttum í öðrum
löndum.
Heimurinn er lítil heild; Jörðin er
bara ein og víða er skarð fyrir skildi.
Eftir greinar Sveins og Andrésar
taka við greinar og hugleiðingar
ýmissa höfunda. Hagnýtt, fróðlegt
og til umhugsunar. Einkar hagnýtur
biti hefst á bls. 137. Þar skrifa Jón
Guðmundsson og Davíð Pálsson leið-
beiningar um landgræðslu á ítarleg-
an og einfaldan aðgengilegan hátt.
Greinin sú arna ætti eiginlega að
vera prentuð á fremstu síður síma-
skrárinnar ár hvert!
Yfírbragð allra bókanna er aðlað-
andi. Fjöldi mynda, svart/hvítra og
í lit, eykur gildi þeirra. Mannamynd-
ir, yfírlitsmyndir og vettvangsmynd-
ir ásamt fjölda skýringateikninga
færa efnið nær lesandanum.
„Glansandi harðbandið
fer vel í hendi og stenst
efalaust vel tímans tönn
og þrálátar flettingar
moldarhrjúfra fingra
alls landgræðslufólks.“
Umbrot og prentun eru til fyrir-
myndar.
Glansandi harðbandið fer vel í
hendi og stenst efalaust vel tímans
tönn og þrálátar flettingar moldar-
hijúfra fingra alls landgræðslufólks.
Höfundur er garðyrkjumaður.
Njóttu þess besta
-útilokaðu regnið, rokið og kuldann
LEXAN ylplast
- velur það besta úr veðrinu.
SINDRI
BORGARTÚNI 31 • SÍMI 62 72 22
GENERAL ELECTRIC PLASTICS
LEXAN ylplastið er hægt að nota
hvar sem hægt er að hugsa sér að Ijósið
fái að skína, t.d. í garðstofur, yfir
sundlaugar, yfirbyggingu gatna, yfir
húsagarð, anddyri og húshluta.
Möguleikamir eru óþrjótandi.
LEXAN ylplast
• Flytur ekki eld. Er viðurkennt
af Brunamálastofnun.
• Mjög hátt brotþol. DIN 52290.
• Beygist kalt.
• Meiri hitaeinangrun en gengur
og gerist.
• Hluti innrauðra geisla ná í gegn.
íslensk veðrátta er ekkert
lamb að leika við. Þess vegna
nýtum við hverja þá tækni sem
léttir okkur sambúðina við veðrið.
LEXAN ylplastið er nýjung
sem gjörbreytir möguleikum okkar
til þess að njóta þess besta sem
íslensk veðrátta hefur að bjóða
- íslensku birtunnar.
rtísNúAuav!