Morgunblaðið - 16.05.1991, Blaðsíða 28

ts.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 1991
.91 iF’DAC TTFÖén ■■ i?... I'i' i' TOV
VIÐRÆÐURNAR UM EVROPSKA EFNAHAGSSVÆÐIÐ
Markmiðið er að knýja
fram meiri fjárstuðning
- segir sænska blaðið Dagens Nyhet-
er um kröfur Spánverja
SÆNSKA stórblaöið Dagens Nyheter segir í forystugrein um
samningaviðræður Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) og Evr-
ópubandalagsins (EB) í gær að nú sé loks vogandi að fullyrða að
samningar takist um Evrópska efnahagssvæðið (EES). Arangur
af ráðherrafundi bandalaganna í Brussel hafi fyrst og fremst
verið sá að samkomulag náðist um dómstól í ágreiningsmálum
um túlkun ákvæða. Blaðið telur að Spánveijar vilji með kröfum
um fiskveiðiheimildir við ísland og Noreg reyna að knýja fram
aukinn fjárstuðning auðugra ríkja Evrópu við þróunarsvæði í
suðurhluta álfunnar.
ákvörðun, geti jafnvel ekki ákveð-
ið að hrökkva frá,“ segir Svenska
Dagbladet. Það telur að þrátt fyr-
ir góðan árangur að ýmsu leyti
séu mörg deilumál vegna EES enn
óleyst og þeim hafí verið vísað á
ný til sömu embættismanna og
vörpuðu boltanum til ráðherranna
fyrir Brussel-fundinn.
Spænskir fiskimenn hafa hér lokað höfninni í Algeciras til að leggja
áherslu á kröfur á hendur Marokkómönnum um fiskveiðiheimildir.
Noregur:
Dagens Nyheter álítur að með
slíkum aðgerðum verði hægt að
höggva á hnútinn í sjávarútvegs-
málunum er séu aðeins hluti af
miklu stærra deilumáli. „Óskir
Spánveija, sem valda skelfingu á
íslandi, um að allt of stór fiskiskip-
afloti hinna fyrmefndu fái að veiða
í norðurhöfum, óskir bænda í Suð-
ur-Evrópu um að fá að selja afurð-
ir sínar hömlulaust á mörkuðum
EFTA-landanna, áhyggjur sumra
EFTA-þjóða vegna mögulegrar
innrásar vinnuafls frá S-Evrópu
með tilkomu algers búsetufrelsis,
kröfumar um að lífskjaramunur-
inn milli norðurhluta álfunnar og
suðurhlutans verði jafnaður, öll
eru þessi vandamál torleyst og öll
eru þau hluti af ágreiningnum
milli norðlægra og suðlægra
landa,“ segir Dagens Nyheter.
Blaðið telur að spennan milli svæð-
anna tveggja hafi ávallt verið til
staðar í EB en hafí nú blossað upp
í sambandi við viðræðumar um
EES. Þrátt fyrir ýmiss konar
stuðning EB í mörg ár við fátæk
svæði í aðildarríkjunum hafi bilið
milli ríkra þjóða og fátækra innan
þess breikkað.
Aftonbladet segir íslendinga
ekki geta gengið að kröfum Spán-
veija en telur að hægt verði að
leysa þann ágreining með auknum
fjárstuðningi við þróunarsvæði og
Svenska Dagbladet tekur í sama
streng. Hið síðamefnda minnir á
að EB hafí frá upphafí lagt mikla
áherslu á að öll EFTA-ríkin yrðu
að samþykkja EES-samninginn og
því sé talið að færa verði fómir
til að íslendingar yfírgefí ekki við-
ræðurnar. Á hinn bóginn sé ekki
hægt að útiloka að Svisslendingar
hætti við þátttöku. Pólitískt líf þar
í landi sé meira eða minna lamað
vegna málsins. „Sagt er að það
eina sem svissneska stjómin hafi
lq'ark til að gera sé að taka enga
ítreka afstöðu í sjávarútvegi
NORSKA sljórnin er mjög ánægð með þann árangur, sem náðist á
ráðherrafundinum í Brussel, en hún hefur í engu breytt fyrri afstöðu
sinni í sjávarútvegsmálum. Kom þetta fram í gær hjá talsmanni norska
viðskiptaráðherrans.
Eldrid Norbö viðskiptaráðherra
hefur verið aðalsamningamaður
Norðmanna í viðræðunum um Evr-
ópska efnahagssvæðið og lýsti hún
mikilli ánægju með „þáttaskilin“,
sem orðið hefðu á ráðherrafundinum
á mánudag. Talsmaður norska við-
skiptaráðuneytisins ítrekaði þau
ummæli í viðtali við Morgunblaðið í
gær en lagði jafnframt áherslu á,
að afstaða Norðmanna í sjávarút-
vegsmálum væri sú sama og áður.
Það stæði ekki til að veita EB-ríkjun-
um aðgang að norskum fiskimiðum.
Sagði hann, að óformlegar þreifíng-
ar EB, hugmyndin um 30.000 tonna
„táknrænan" þorskkvóta, hefðu ver-
ið bornar undir norsku samninga-
nefndina, sem hefði þá svarað þeim
á sömu lund og íslendingar.
Danskir fjölmiðlar um viðræður EB og EFTA:
Lokaorrustan um sjávarútveg
Talið líklegt að lausnin felist í framlaginu til þróunarsjóðs suðurríkja EB
Kaupmannahöfn. Frá NJ.Bruun, fréttaritara Morgunbiaðsins.
DANSKIR fjölmiðlar gerðu samningaviðræðum Fríverslunarband-
alags Evrópu (EFTA) og Evrópubandalagsins (EB) um Evrópska
efnahagssvæðið mikil skil í gær og voru á einu máli um, að svo
vel hefði miðað á ráðherrafundinum í Brussel á mánudag, að nú
væri lokahrinan ein eftir. Segja þeir meðal annars, að ljóst sé,
að EFTA-ríkin muni opna markaðinn fyrir innflutningi landbún-
aðarafurða frá EB og því muni slagurinn að síðustu standa um
fiskinn.
er ekki laust við, að Danir hafí
fundið til dálítils einstæðingskapar
gagnvart stóru bandalagsþjóðun-
um sunnar í álfunni.
„Stór, vestur-evrópskur mark-
aður 380 milljóna manna og 19
ríkja er í augsýn,“ sagði i Jyllands-
Posten en blaðið telur, að þó verði
Það leynir sér ekki í skrifum
dönsku blaðanna, að Danir eru
ánægðir með þann árangur, sem
náðist í Brussel á mánudag, og
þeir sjá fyrir sér Norðurlöndin öll
í Evrópubandalaginu innan tíðar.
Telja þeir, að þá muni þungamiðja
bandalagsins færast norðar en það
nauðsynlegt að efna til eins „topp-
fundar“ enn áður en samningurinn
milli bandalaganna verður tilbúinn
til undirskriftar. Segir blaðið, að
þar sem EB hafi sætt sig við þá
yfirlýsingu EFTA-ríkjanna, að þau
muni smám saman opna markað-
inn iyrir landbúnaðarvörum frá
EB-ríkjunum, sé ljóst, að síðasta
orrustan muni standa um fiskinn.
Fréttaritari Jyllands-Postens í
Brussel hefur það eftir Uffe Elle-
mann-Jensen, utanríkisráðherra
Dana, að vegna þess hve íslend-
ingar séu háðir sjávarútvegi verði
að taka sérstaklega á þeirra mál-
um en samtímis leggur hann
áherslu á, að EFTA-ríkin verði að
greiða sinn hluta af reikningnum
og hugsanlega að opna einhveija
glufu á fískveiðilandhelginni. Það
er hins vegar mat fréttaritarans,
sem rekur afstöðu íslendinga og
Norðmanna, að það, sem þessar
þjóðir vilja ekki greiða í físki, verði
þær að greiða í peningum til þró-
unarsjóðs suðurríkjanna í EB.
Vitnar hann í ónefnda stjórnarer-
indreka, sem segja, að lausnin á
sjávarútvegsvandanum muni að
lokum velta á framlaginu í þennan
sjóð.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir KRISTÓFER M. KRISTINSSON
Evrópubandalagið:
Framkvæmdasljómin efins nm
að hægt verði að semja um fisk
Framkvæmdástjórn Evrópubandalagsins (EB) hefur miklar efasemd-
ir um að hægt verði að leysa deilurnar um aðgang fyrir sjávarafurðir
á markaði (EB) i viðræðunum um evrópska efnahagssvæði (EES). Svo
virðist sem misjafn skilningur sé lagður í áherslur lokayfirlýsingar
sameiginlegs ráðherrafundar EB og aðildarríkja Fríverslunarbandalags
Evrópu (EFTA) um heildarjafnvægi ábata, réttinda og skyldna. Ekki
verður betur séð en að einstaka stjórnmálamenn og embættismenn
innan EB líti svo á að með þessu séu íslendingar og Norðmenn að
fallast á að einhvers konar jafnvægi eigi að vera á milli aðgangs að
mörkuðum og aðgangs að fiskimiðum.
Ablaðamannafundi eftir ráðherr-
afundinn virðist Jacques Poos,
utanríkirsráðherra Lúxemborgar,
m.a. hafa þetta atriði í huga þegar
hann ræddi um merkiiegan árangur
í viðræðunum um sjávarútveg á
fundinum. Skoðun ráðherrans hefur
verið hafnað af Norðmönnum og Is-
lendingum. Innan framkvæmda-
stjómar EB er á það bent að samn-
ingsumboð þeirra gefi ekkert svigr-
úm til frekari ívilnana gagnvart
Norðmönnum og Islendingum. Aðild-
arríki EB hafí ítrekað lýst því yfír
að tillaga um heimildir til að veiða
30 þúsund tonn innan lögsögu
EFTA-ríkja sé allsendis óviðunandi.
Það sé þess vegna óhugsandi að EB
geti lækkað þessar kröfur hvað þá
fallið frá þeim. Það geti hins vegar
verið á færi ráðherrafundar að koma
til móts við Islendinga en af því geti
ekki orðið fyrr en framkvæmda-
stjómin sé búin að leggja fram form-
legar tillögur. Undirtektir ráðherra
á fundinum á mánudagskvöld bendi
til þess að a.m.k. hluti þeirra væri
tilbúinn til að höggva á hnútinn og
leggja til hliðar kröfurnar um veiði-
heimildir, það sé hins vegar vafamál
að þeir séu tilbúnir til að láta eitt
og hið sama yfír Norðmenn og ís-
lendinga ganga. í Bmssel þykja það
undarleg vinnubrögð að ganga út af
samningafundum eftir að.hafa sjálf-
ur óskað eftir þeim. í rauninni séu
einungis til ein viðbrögð við því ef
íslendingar kjósi að ganga út. Það
er að segja bless!
Óformlegar þreifingar
um málamiðlun
Samkvæmt heimildum í Brussel
hefur framkvæmdasdtjórn EB áhuga
á að fá viðbrögð íslendinga við hug-
myndum um að leysa deiluna um
aðgang að fiskimiðum með samning-
um um samstarfsverkefni. EB hefur
þegar lýst sig reiðubúið til að gang-
ast undir íslenska löggjöf hvað varð-
ar fjárfestingamöguleika í íslenskum
sjávarútvegi. Málamiðlunin gerir ráð
fyrir að fyrirtæki innan EB geti sam-
ið við íslensk fyrirtæki um samstarf
í veiðum eða vinnslu. Bandalagið
væri tilbúið til að gera rammasam-
komulag um samningana sem m.£
gerði ráð fyrir að samstarfsverkefni
yrðu bundin ákveðnum hámarksh
vótum, t.d. þorskígildum. Talað hefu
verið um 15-30 þúsund tonn sam
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
Samstarfsverkefnin myndu ekki eir
skorðast við veiðar hefðbundinn
stofna heldur væru og möguleikar
tilraunaveiðum og nýtingu vannýttr
stofna, allt eftir áhuga þeirra fyrii
tækja sem kæmu til með að sækjas
eftir verkefnum. Heimildir í Brussi
herma að með samningum af þess
tagi mætti leysa þann hnút ser
umræðumar um sjávarútveg eru
þannig að báðir aðilar gætu vel vi
unað.
íslendingar hafa oft vísað til þes
að samningaregla EB um að tengj