Morgunblaðið - 16.06.1991, Page 4

4 FRETTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JÚNI 1991
ERLENT
INNLENT
Skuldbind-
ingar LSR
56 millj. um-
fram eignir
Skuldbindingar Lífeyrissjóðs
starfsmanna ríkisins námu í árs-
lok 1989 56 milljörðum umfram
eignir sjóðsins. Ríkissjóður er í
ábyrgð fyrir um þremur fjórðu
þessarar upphæðar. Samkvæmt
úttekt Jóns Erlings Þorlákssonar,
tryggingarstærðfræðings þyrftu
iðgjöld að hækka í 26,4% til að
sjóðurinn stæði undir skuldbind-
ingum sínum. Fjármálaráðherra
segir í byijun næsta mánaðar
verði hafist handa við að taka á
þessu máli. Hann segir ljóst að
áunnin lífeyrisréttindi verði ekki
af mönnum tekin.
Verkalýðsfélög á
Suðurnesjum semja við
Atlantsál
Verkalýðsfélög á Suðurnesjum
hafa gert áfangasamning við Atl-
antsál sem felur í sér að væntan-
iegt álbræðslufyrirtæki fari sjálft
með samningmál gagnvart starfs-
mönnum sínum en gangi ekki í
VSÍ, kjarasamningar í upphafi
verði gerðir til fimm ára og starfs-
mönnum veittar tryggingar gegn
verðbólguhækkunum. Vinnuveit-
endasambandið hefur mótmælt
þessu harðlega og telur að með
þessum samningum hafi verið
brotið blað t samskiptum aðila
vinnumarkaðarins. Einar Oddur
Kristjánsson, formaður VSÍ, segir
Verkamannasambandið geta
búist við hörðum viðbrögðum
Vinnuveitendasambandsins.
ERLENT
Norðmenn
sækja hugs-
anlega um
EB-aðild 1993
Gro Harlem Brundtland, for-
sætisráðherra minnihlutastjórnar
Verkamannaflokksins í Noregi,
útilokar ekki að Norðmenn muni
sækja um aðild að Evrópubanda-
laginu 1993. Verkamannaflokk-
urinn hyggst gera upp hug sinn
til málsins á flokksþingi næsta
ár, að sögn hennar. Kaci Kull-
mann Five, leiðtogi Hægriflokks-
ins, gagnrýndi stjómina fyrir sei-
nagang í afstöðunni til EB og
benti á að þróunin gengi mun
hraðar fyrir sig í Svíþjóð og Sviss.
Friðarráðstefna án
samþykkis ísraela?
George Bush
Bandaríkjafor-
seti sendi Yitz-
hak Shamir,
forsætisráð-
herra ísraels,
bréf í vikunni
þar sem hann
sagði að
Bandaríkja-
menn og Sov-
étmenn myndu ef til vill kalla
saman friðarráðstefnu í Mið-
Austurlöndum án þess að sam-
þykki ísraels og arabaríkja um
tilhögun ráðstefnunnar lægi fyrir.
Bush varaði Shamir við því að
ísraelar myndu ekki njóta mikillar
samúðar ef þeir neituðu að sækja
ráðstefnuna. David Levy, ut-
anríkisráðherra ísraels, ræddi í
vikulokin við bandarískan starfs-
bróður sinn, James Baker, í
Washington og útskýrði stefnu
lands síns. Bush hefur gefið í
skyn að Bandaríkin kunni að
mótmæla auknu landnámi gyð-
inga á hernumdu svæðunum með
. .«•-_______ ___________. >
George Bush
Rækjuvinnsla í erfiðleikum
Flestar rækjuvinnslur á landinu
hafa sótt um skuldbreytingu og
fjárhagslega endurskipulagningu
hjá Byggðastofnun. Um 23%
verðfail varð á rækjumörkuðum á
sl. ári sem jafngildir um 1.000
milljóna tekjutapi á ári. Talsverð
hætta er á að fyrirtækin neyðist
til að hætta starfsemi á næst-
unni. Ríkisstjórnin ákvað á
fimmtudaginn að veita 200 millj-
ónum króna til rækjuiðnaðarins
gegnum Byggðastofnun.
Bandaríkjamenn tilkynna
lokun á fjarskiptastöðvum
Bandaríkjamenn hafa tilkynnt
íslenskum stjórnvöldum um lokun
íjarskiptastöðva hersins á Stokks-
nesi, í Grindavík og í Færeyjum
1. september nk. Haukur Hauks-
son varaflugmálastjóri telur að
ef þessu fari fram skapist neyða-
rástand á íslenska flugstjórnar-
svæðinu. íslensk stjórnvöld hafa
beðið Bandaríkjaher um að fresta
lokun fjarskiptastöðvanna a.m.k.
til haustsins 1992
Uppboði frestað
Landsbankinn fór á fimmtu-
daginn fram á að bæjarfógetinn
í Olafsvík frestaði öðru og síðari
uppboði á togaranum Má uns rétt-
arhléi lýkur í sumar.
því að hætta að veita ísrael lána-
fyrirgreiðslu.
íraksstjórn sökuð um
grimmd gegn shítum
íransstjórn bað Sameinuðu þjóð-
imar að sjá til þess að stöðvuð
yrði meint stórsókn íraska hersins
gegn flótamönnum úr röðum íra-
skra shíta-múslima sem gerðu
misheppnaða uppreisn gegn
Saddam Hussein í lok Persafló-
astn'ðsins og hafa síðan falist á
fenjasvæðum við suðurlandamæri
ríkjanna. Hundruð þúsunda hafa
flúið yfir til trúbræðra sinna í íran
og segjast íranar vart geta tekið
við fleiri flóttamönnum. Banda-
rískir hermenn eru að búa sig
undir brottför frá kúrdísku borg-
inni Dahuk í Norður-írak en hún
er utan hins eiginlega griðasvæð-
is. Kúrdar hafa grátbeðið her-
mennina að vera um kyrt og ótt-
ast að íraksher ráðist til atlögu
um leið og Bandaríkjamennirnir
hverfa á brott.
Jeltsín sigraði í
forsetakosningunum
Borís N.
Jeltsín hlaut
um 60% at-
kvæða í fyrstu
frjálsu og lýð-
ræðislegu for-
setakosningum
sem haldnar
hafa verið í
Rússlandi.
Umbótasinnar
utan kommúnistaflokksins ger-
sigruðu einnig frambjóðendur
flokksins er kosið var um borgar-
stjóra í stærstu borgum Sovétríkj-
anna, Moskvu og Leníngrad. íbú-
ar síðarnefndu borgarinar sam-
þykktu að hið gamla heiti hennar,
St. Pétursborg, yrði tekið upp á
ný og hún því ekki lengur kennd
við Vladímír Lenín, stofnanda
Sovétríkjanna, heldur Pétur
postula.
Borís Jeltsfn
Georgía í Sovétríkjunum:
Fimm farast í iarðskiálfta
Moskvu. Kpiitor.
Moskvu. Keuter.
SNARPUR jarðskjálfti varð í gærmorgun í norðurhluta Georgíu í
Sovétríkjunum. Skjálftinn mældist 6,3 á Richter-kvarða og átti upptök
sín í Suður-Ossetíu þar sem meira en 150 manns létu lífið í svipuðum
skjálfta 29. apríl sl. í gærmorgun hafði lát fimm barna verið stað-
fest. Fréttamaður á staðnum sagði að fjarskipti lægju niðri en að björg-
unarþyrlur væru á leið á staðinn.
í fjallaþorpinu Tsakheneti dóu
fjögur börn þegar hús hrundi og
fimmta barnið dó í þorpi skammt
, frá: 25 manns voru fluttir slasaðir
í sjúkrahús. Flestir íbúar skjálfta-
svæðisins voru enn sofandi þegar
skjálftinn varð.
Skjálftinn í Suður-Ossetíu varð
rétt fýrir klukkan eitt aðfaranótt
laugardags að íslenskum tíma.
Nokkrum klukkustundum áður, eða
klukkan rúmlega 9 á föstudagskvöld
varð skjálfti sem mældist 6,6 á
Richter-kvarða í Suðvestur-Atlants-
hafi, um 3.600 km suðaustur af
Buenos Aires í Argentíu, að sögn
Jarðfræðistofnunar Bandaríkjanna.
Aðeins rúmum hálftíma eftir Oss-
etíu-skjálftann varð þriðji skjálftinn.
Hann mældist 5,2 á Richter-kvarða
og átti upptök sín í Norður-Japan,
um 360 km fyrir norðan Tokyo.
Ekki er vitað til þess að mann- eða
eignatjón hafi orðið í skjálftunum.
Olli tölvubilun eða
mannleg mistök flug-
slysinu yfir Tælandi?
NÚ er Ijóst að flugriti Boeing-
767 þotu austurríska flugfélags-
ins Lauda Air, sem fórst í Tæ-
landi 26. maí eyðilagðist. Upp-
lýsingar sem flugritinn, sem
einnig er nefndur svarti kassinn,
hafði að geyma um flug þotunn-
ar fóru forgörðum. Þar með
standa þeir aðilar sem reyna að
grafast fyrir um orsakir slyssins
nær ráðþrota. Beinist athyglin
þó einkum að bilun í tölvubúnaði
þotunnar annars vegar og hugs-
anlegum flugmannamistökum
hins vegar.
Svarti kassinn gegnir jafnan lyk-
ilhlutverki við flugslysrann-
sóknir og hefði að öllum líkindum
getað skýrt orsakir þess að annar
hreyfill þotunnar tók skyndilega
að vinna gegn hinum með þeim
afleiðingum að flugmennirnir
misstu stjóm á þotunni. En flugrit-
inn kramdist og brann er brak úr
þotunni skall í jörðina og segul-
bandið sem varðveitir hinar mikil-
vægu upplýsingar var askan ein.
Niki Lauda, eigandi flugfélags-
ins Lauda Air, sem átti þotuna,
hefur látið líkja eftir 16 mínútna
flugi hennar í flughermi í London.
Sat hann sjálfur við stjórnvölinn
og náði fljótt valdi á vélinni eftir
að annar hreyflanna hafði verið
settur í „bakgír". Sama hvort held-
ur flogið var með sjálfstýringu eða
án hennar.
„Eg var undirbúinn, vissi hvers
var að vænta,“ sagði Lauda eftir
flugið. Hann sagði að flugmenn
þotunnar í fluginu örlagaríka hefðu
hins vegar enga viðvörun fengið
og hefðu því ekki getað bjargað
fleyi sínu. Á upptökum af sam-
tölum þeirra kæmi fram að þeir
hefðu árangurslaust leitað að lausn
á vandanum.
Bandaríska flugmálastjórnin
(FAA) hefur staðfest að annar
hreyfdl þotunnar hefði verið í „bak-
gír“ þegar flugvélin skall til jarðar
og hreyflarnir hefðu því unnið hvor
gegn öðrum. Hefði það komið í ljós
við rannsókn á braki þotunnar.
Ástæða var þó ekki talin til að
setja Boeing-767 þotur búnar sömu
hreyflum í flugbann þar sem ekk-
ert hefði bent til
þess að orsökina
mætti rekja til
smíðisgalla í
hreyflinum. Sam-
gönguráðherra
Austurríkis sagði
nýlega í yfirlýsingu, að stjómtölvur
þotunnar hefðu bilað og gefið öðr-
um hreyflinum röng fyrirmæli með
þeim afleiðingum að loftbremsurn-
ar fóru í gang og þotan varð stjórn-
laus.
Athygli rannsóknarmanna bein-
ist nú fyrst og fremst að tækni-
legri bilun í þotunni annars vegar
og flugmannamistökum hins vegar.
Verði niðurstaðan sú að tölvubilun
hafi orsakað slysið eiga Boeing-
verksmiðjurnar yfir höfði sér
skaðabótamál af hálfu ættingja
hinna 223 sem fórust. Þyki öll rök
Eldsneytisgjöf opin
Til þess oð ræso loft-
hemlono þorf fyrst oð
loko aðaleldsneytisgjöfinni.
Eldsneytisgjöf lokuð
Þoð er ekki fyrr en henni hefur
verið lokoð, sem hægt er oð lyfto
stönginni, sem ræsir lofthemlono.
Lofthemlor ræstir
Lofthemlornir eru svo ræstir
með því oð togo stöngino i
óttino til sin.
BAKSVIÐ
efiir Ágúst Ásgeirsson
mennirnir hefðu átt að geta haldið
stjórn á þotunni þrátt fyrir tövlubil-
un verða örlög þotunnar og þeirra
sem um borð voru skrifuð á reikn-
ing þeirra. .
Samkvæmt upplýsingum enska
flugtímaritsins Flight International
má rekja 75% flugslysa til mistaka
flugmanna og
reyndar verður
hlutfallið hærra
ef eingöngu eru
talin flugslys sem
manntjón verður
í.
Aðrar helstu orsakir flugslysa
eru byggingargallar og veður. Þrjú
prósent flugslysa eru rakin til óyf-
irstíganlegra byggingargalla, svo
sem þegar vængur brotnar af flug-
vél, en á sjöunda áratugnum var
nær helmingur flugslysa rakin til
orsaka af því tagi. 1 fyrra voru
átta flugslys rakin til óveðurs eða
þoku. Flest þeirra áttu sér stað í
ríkjum þriðja heimsins, þar sem
möguleikar á að sjá fyrir um veður
eru ekki jafn miklir og á vestur-
löndum og veðurspár ófullkomnari.
í nýjustu þotum er yfirleitt að finna
um höggvindi (,,wind-shear“) og
tæknilega er þeim því óhætt að
fljúga í hvaða veðri sem er.
Búast má við að manntjón í flug-
slysum tvöfaldist á næstu 25 árum
þar sem gert er ráð fyrir að fjöldi
flugfarþega þrefaldist á sama tíma.
Þegar slysatíðni er borin saman við
vegalengdir og flugtíma kemur í
ljós að hver flugfarþegi verði fræði-
lega að fljúga 570.000 mílur (eða
sem svara um 260 ferðum fram
og til baka milli Keflavíkur og
London) til þess að lenda í flug-
óhappi. Og jafnvel þá eru líkur
farþega að sleppa lifandi 65% eða
meiri en flugmanna sem bíða bana
í 40% brotlendinga. Því er jafnan
haldið fram að öryggismálum sé
betur komið í flugi en nokkrum
samgöngumáta öðrum. Afstaða
Boeing-verksmiðjanna er sú að
miklu hættulegra sé að ganga yfir
götu en að fara í flugfereð. Eða
eins og fulltrúi fyrirtækisins segir:
„Miðað við að fljúga í einni af flug-
vélum okkar má segja að sá sem
gengur yfir götu sé haldinn and-
látsþrá."
hins vegar hníga aðjwí^ að flug- tækjabúnað tij að veijast svonefnd;