Morgunblaðið - 27.08.1991, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. AGUST 1991
Guðmundur Þorsteinsson bóndi á Skálpastöðum:
Hægt að lækka verð mjólkur-
vara talsvert með hagræðingu
MEÐ hagræðingu og samhæfðri stjórn á mjólkuriðnaði er hægt
að Iækka verð mjólkurvara til neytenda talsvert. Það er nauðsyn-
legt að gera til að halda uppi neyslunni og búa bændur undir aukna
samkeppni. Takist ekki að hagræða í mjólkuriðnaði lendir bagginn
á mjólkurframleiðendum. Landsbyggðin stendur sterkari með vel
rekinn mjólkuriðnað, þótt störfum kunni að fækka, en hún gerði
með öll núverandi samlög í rekstri sem stæðu á brauðfótum í sam-
keppni.
Þetta eru þær línur sem Guð-
mundur Þorsteinsson bóndi á
Skálpastöðum í Lundarreykjadal
lagði á aðalfundi Landssambands
kúabænda sem haldinn er í Þela-
merkurskóla. Guðmundur átti sæti
í nefnd á vegum landbúnaðarráð-
herra sem falið var að leggja mat
á tillögur svokallaðrar Afurða-
stöðvanefndar sem skilaði áliti í
ágúst 1989. Guðmundur kynnti
tillögur nefndarinnar um hagræð-
. ingu og breytingar á skipulagi
únjólkuriðnaðarins á aðalfundinum.
Niðurstaða nefndarinnar var, að
þegar til lengri tíma væri litið,
væri það sterkara fyrir landsbygg-
ina í heild að hagræða í mjólkuriðn-
aði, þó við það fækki störfum tíma-
bundið í nokkrum byggðalögum.
Guðmundur ságði að nefndin hefði
hlotið nokkuð ámæli fyrir þessa
afstöðu.
Hann gerði tillögur nefndarinn-
ar um skipulag mjólkuriðnaðarins
•nað umtalsefni, en þar var lagt til
að öll samlögin væru sameinuð í
eitt fyrirtæki í eigu og undir stjórn
framleiðenda. Helstu rökin fyrir
því væru að ákvarðanir yrðu tekn-
ar út frá heildarhagsmunum
mjólkurframleiðenda án þess að
hagsmunir neytenda væru fyrir
borð bornir. Aðgerðir til hagræð-
ingar yrðu markvissari og fram-
leiðendum sem allt sitt ættu undir
að mæta kröfum sem til mjólku-
vinnslunnar séu gerðar væri best
trúandi til að stjórna henni með
þeim hætti sem öllum aðilum væri
fyrir bestu. Guðmundur sagði að
undirtektir við þessum tillögum
hafi verið dræmar, menn hafi talið
"hana óframkvæmanlega og þau
sjónarmið komið fram að á henni
væri óheppilegur svipur einokunar.
Önnur leið sem hugsanleg er,
sagði Guðmundur vera að Samtök
afurðastöðva í mjólkuriðnaði eða
Landssamband kúabænda keyptu
alla mjólk af framleiðendum og
seldu samlögum á misjöfnu verði
eftir því hvaða vöru ætti að fram-
leiða. Þar með rynni hagnaður af
verkaskiptingu og sérhæfingu til
heildarinnar, en ávinngur af hag-
sýni og nýtni til þeirra samlaga
sem næðu góðum árangri í rekstri.
Þessi leið kynni að fela í sér hvatn-
ingu til að reksti óhagkvæmra ein-
inga yrði hætt, en taka yrði sérs-
takt tillit til samlaga sem starf-
rækja þarf af landfræðilegum
ástæðum.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Frá aðalfundi Landssambands kúabænda í Þelamerkurskóla í Hörg-
árdal.
Halldór Blöndal landbúnaðarráðherra:
Hagræðing í mjólkuriðnaði verði
innan greinarinnar sjálfrar
Til greina kemur að víkka reglur um Verðmiðlunarsjóð til að auðvelda samruna mjólkurbúa
HAGRÆÐING og breytingar á skipulagi mjólkuriðnaðarins voru
efst á baugi á aðalfundi Landssambands kúabænda sem hófst í
Þelamerkurskóla í Hörgárdal í gær. Skýrsla nefndar á veguin
landbúnaðarráðherra um mat á tillögum afurðastöðvanefndar var
þar til umræðu, en í skýrslunni kemur fram að ná megi veruleg-
um sparnaði, eða á bilinu 165-200 milljónir króna á ári, verði
mjólkurbúum fækkað um 3-5, en það samsvarar 5-6% af vinnslu-
og flutningskostnaði mjólkur. Verulegir möguleikar eru fyrir
hendi að því er varðar hagræðingu í rekstri mjólkubúa, en talið
er að vinnslugeta mjólkuriðnaðarins nálgist það að vera tvöfalt
meiri en mjólkurframleiðsla bænda er. Sjömannanefnd mun kanna
hvort henti að gefa verðlagninu í vinnslu og dreifingu mjólkur
frjálsa og bjóða upp á frjálsa samkeppni.
Halldór Blöndal landbúnaðar-
ráðherra sagði í ávarpi á fundinum,
að gert væri ráð fyrir að hagræð-
ing í greininni geti að verulegu
leyti orðið innan hennar sjálfrar,
með því að kaup og sala á fullvirð-
isrétti verði heimil eftir 1. septemb-
er næstkomandi. Hann sagði að
honum hefði þótt rétt að fylgja
þeirri grandvallarreglu að tak-
marka sölu fullvirðisréttar við bú-
markssvæði, en aftur á móti teldi
hann engar forsendur vera fyrir
því að ákveða lágmarksverð fyrir
allt landið. Óhjákvæmilegt væri að
hvert búmarkssvæði þróaðist með
sínum hætti og myndaði verð í
viðskiptum manna á milli. Eftir-
spurn væri mismunandi milli
svæða og opinber verðlagning á
fullvirðisrétti því misvísandi. Hið
opinbera gæti ekki tekið á sig
ábyrgðina af slíkum viðskiptum,
verðlagning fullvirðisréttar yrði að
vera á ábyrgð þeirra sem kaupin
gerðu.
Landbúnaðarráðherra gerði
verðmiðlunarsjóð mjólkur að um-
talsefni, en hann væri þýðingar-
mikill varðandi verðlagningu
mjólkur. Sjóðurinn hefur náð ár-
angri í átt til hagræðingar með
því að úrelda mjólkurbú, sem legið
hafa þungt á honum. Reglur þess-
arar úreldingar, sem gilda frá 1.
september 1988, hafa mælt svo
fyrir að bú sem tekið er til úreld-
ingar skuli hætta rekstri. Halldór
sagði koma til álita að víkka þessa
heimild þannig að hún nái einnig
til fasteigna og búnaðar til að auð-
velda samrana mjólkurbúa og þ_ar
með ná fram betri nýtingu. „Ég
hef í athugun að það verði gert
og reglum um greiðslur af fé verð-
miðlunarsjóðs mjólkur til að greiða
fyrir hagræðingu í mjólkuriðnaði
breytt í þá veru. Þá yrði heimilt
fyrir verðmiðlunarsjóð að úrelda
hluta fasteignar á bókfærðu verði
er greiddist af viðkomandi mjólk-
urbúi,“ sagði Halldór. Það skilyrði
yrði sett, að mjólkuriðnaður fari
ekki fram í þeim hluta fasteignar-
innar sem úreltur er og hann seld-
ur strax og aðstæður leyfðu.
Þýðingarmiklar spurningar hafi
vaknað við þá umfjöllun sem málið
hafi fengið í Framleiðsluráði land-
búnaðarins, en þar hafi m.a. kom-
ið fram að fyrir þurfi að liggja
rökstutt mat á hagkvæmni þessar-
ar úreldingaraðferðar, að afstaða
framleiðenda sé ljós og staða þeirra
trygg þegar eigendaskipti verði og
að gerð verði grein fyrir eignastöðu
mjólkurbús og hvernig eignir þess
hafi myndast þegar það er hluti
af rekstri og hvaða ijármagn eign-
araðili hafi lagt mjólkurbúinu til
og ekki fengið vexti af. Þarna sé
um grundvallarspurningar að
ræða, sem miklu ráði um mögu-
leika til hagræðingar í mjólkuriðn-
aðinum.
Lögreglan á Húsavík elti réttindalausan ökumann:
Reyndi að þving-a bíl lögreglu
út af veginum og aka á menn
RÉTTINDALAUS ökumaður olli nokkru tjóni er hann ílúði arm
laganna á laugardagskvöld og aðfaranótt sunnudags. Barst leikur-
inn víða, frá Ljósavatnsskarði yfir Vaðlaheiði, norður Svalbarðs-
strönd, yfir Víkurskarð og sem leið lá suður allan Bárðardal.
Komst ökumaður framhjá hindrunum lögreglu og gerði sig líkleg-
an til að þvinga lögreglubíl frá Akureyri út af veginum í Víkur-
skarði og einnig sýndi hann tilburði í þá átt að keyra á lögreglu-
menn er þeir reyndu að ná tali af honum.
Lögreglan á Húsavík veitti öku- sinni áfram og tók stefnuna norð-
manninum athygli er hún var í
eftirlitsferð um Ljósavatnsskarð
um kl. 20.30 á laugardagskvöld.
Könnuðust lögreglumenn við
hann, en búið var að svipta hann
ökuleyfi. Sinnti hann ekki merki
lögreglunnar um að stöðva bifreið
sína heldur jók hraðann og barst
leikurinn upp á gamla veginn yfir
Vaðlaheiði.
Lögreglan á Akureyri kom til
móts við Húsavíkurlögregluna og
reyndi hún að hindra för mannsins
er hann kom niður af heiðinni, en
hann smaug framhjá og hélt för
ur Svalbarðsströnd og upp Víkur-
skarð. Þar gerði hann sig líklegan
til að aka á bíl lögreglunnar á
Akureyri og reyna að þröngva
honum út af veginum.
Þegar svo var komið var talið
ráðlegast að hætta svo stífri eftir-
för, en lögreglan frá Húsavík ók
í humátt á eftir ökumanninum, en
við það dró nokkuð úr hraðanum.
Leið ökurnanns lá nú aftur suð-
ur Ljósavatnsskarð og eftir
Bárðardal að vestanverðu heim
að bænum Bólstað. Þar var lög-
reglubíl lagt í hliðið að heimkeyrsl-
unni og lögreglumenn fóru út til
viðræðu við ökumanninn. Þóttist
hann ekki eiga neitt vantalað við
lögreglu, heldur sýndi tilburði í
þá átt að aka lögreglúmennina
niður og að því búnu ók hann á
lögreglubílinn í hliðinu og tókst
að ýta honum þaðan og út í skurð.
Ok hann nú norður Bárðardal-
inn, en hafði ekki komist langt er
bíllinn gaf sig, ökumaður yfirgaf
þá bifreiðina og hélt áfram fót-
gangandi. Hann fannst síðar um
nóttina á Hótel Kiðagili og var
kominn í vörslu lögreglunnar á
Húsavík um kl. 3. Honum var
sleppt úr haldi eftir yfirheyrslur á
sunnudagskvöld, en í gær var ver-
ið að taka skýrslur af vitnum og
að því búnu verður málið sent til
ríkissaksóknara.
Ökumaður, sem er tæplega þrít-
ugur Húsvíkingur, er ekki grunað-
ur um ölvun við akstur.
3Þá barst leikurinn norður Svalbarðsströnd og austur
Víkurskarð. Þar ók lögreglan upp að hlið flóttamanns
en hann gerði sig líklegan tii að þvinga lögreglu út af
IEItingaleikurinn hófst í Ljósavatnsskarði er
lögreglan mætti ökumanni sem hún vissi öku-
skírteinislausan um kl. 20:30 á laugardagskvöld
AKUR-
EYRI
2Leikurinn barst vestur
yfir Vaðlaheiði en þar
hafði Akureyrarlögreglan
komið upp vegatálma.
En flóttamaður ók hjá
5Billinn flóttamannsins fannst siðan
mannlaus og um kl. 3:00 aðfararnótt
sunnudags var flóttamaðurinn handtek-
inn í Kiðagili
10 km
40g leikurinn barst
austur Ljósavatns-
skarð og inn allan Bárð-
ardal. Flóttamaður
keyrði inn á tún á Ból-
stað og beið þar lög-
reglu. Hún kom að,
lagði bíl sínum í hliðið
og hugðist ræða við
flóttamann á fæti. Sá
gerði sig líklegan til að
aka á lögreglumann, ók
síðan á lögreglubilinn f
hliðinu og ruddi honum
út í skurð.
íólstaður
Mýri"