Morgunblaðið - 27.08.1991, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. ÁGÚST 1991
Minning:
Halldór Sigfús-
son fv. skattstjóri
Fæddur 2. maí 1908
Dáinn 16. ágúst 1991
Halldór afi var fæddur að Kraun-
astöðum í Aðaldal 2. maí 1908.
Ungur að árum fluttist hann til
Reykjavíkur þar sem hann stundaði
nám við Samvinnuskólann. Síðar lá
leið hans til Englands þar sem hann
lærði endurskoðun. Afi gegndi ýms-
um embættisstörfum en lengstan
hluta ævi sinnar var hann skatt-
stjóri í Reykjavík. Fyrstu minnin-
gamar um afa eru bundnar ferða-
lögum um ísland. Hann var ötull
við að miðla okkur af visku sinni
um land og þjóð. Það var sama
hvar borið var niður á landinu, þá
átti hann í fórum sínum sögur um
hvert ömefni og kennileiti, sem fyr-
ir augu bar. Hann var mikiil nátt-
úruunnandi og ferðalög voru hans
líf og yndi. Afi liafði einstæða tung-
umálahæfileika, og hafði á valdi
sínu sex tungumál auk móðurmáls-
ins. Þar að auki var hann talandi
ljóðskáld. Og af litlu tilefni urðu til
skemmtilegar ferskeytlur sem lifa
munu meðal okkar um ókomna tíð.
Slíkur var áhugi hans á bókmennt-
um að hann nýtti hvert tækifæri
sem gafst ti! þess að auðga bóka-
safn sitt. Við nutum þess bæði í
námi og leik að hafa aðgang að
slíkum bókakosti. Var okkur ætíð
tekið opnum örmum og leiðbeint
af áhuga og metnaði. Afi var gædd-
ur fágætri kímnigáfu og oft hnýtti
hann saman visku sína og glettni
og lagði okkur þannig lífsreglurnar
á einstakan máta.
Við skyndilegt fráfall föður okkar
gekk afi okkur í föðurstað af
fremsta megni. Sérstaklega kom
það Steinari Halldóri yngsta systk-
ini okkar, vei þar sem hann varð
föðurlaus aðeins sjö ára að aldri.
Afa var mjög umhugað að við
gengjum menntaveginn og að við
fyndum lífi okkar góðan farveg.
Hann var sífellt að hvetja okkur til
að takast á við allt það sem hugur
og hjarta stóðu til hveiju sinni.
Sjálfur var afi síungur í anda og
fylgdist ávallt vel með helstu nýj-
ungum hvort sem var á sviði tækni,
hagfræði, stjórnmála eða bók-
mennta. Afi var mjög víðförull
maður og hin síðari ár urðum við
þess aðnjótandi að ferðast með hon-
um, það var með ólíkindum hve
minnugur hann var á erlenda stað-
hætti í hinum ýmsu löndum. Segja
má að hann hafi verið á faranls-
fæti allt fram til hinstu stundar.
Hornstólpi fjölskyldunnar er fall-
inn frá. Hann varðaði veginn og
nú er það okkar að feta veginn á
enda.
Við kveðjum afa okkar með þökk
og virðingu.
Guð blessi minningu hans.
Dóra Elísabet, Bára, Sigrún
Björk og Steinar Halldór Sig-
urjónsbörn.
Færa vil ég fram kveðjuorð við
fráfall Halldórs Sigfússonar, sveit-
unga míns, góðvinar og samverka-
manns á Skattstofu Reykjavíkur í
tuttugu og átta ár.
Við erum fæddir á sama vori (ég
fimmtán dögum fyrr), í Aðaldal í
Suður-Þingeyjarsýslu. Hann fædd-
ist á Kraunastöðum og ólst upp þar
og í Geitafelli í sömu sveit. Kynni
okkar voru nánast engin í æsku,
langt á milli bæja og við í sitt hvoru
farskólahverfi. Ég þekkti föður
hans, hann kom á heimili mitt, því
feður okkar unnu saman að sveitar-
störfum.
Á vordögum 1922 hófust kynni
okkar er við mættum til spurninga
í hópi væntanlegra fermingarbarna
á prestssetrinu á Grenjaðarstöðum.
Við vorum báðir feimnir og tregir
að slást í leikinn í hléunum úti á
Lækjargrundinni en gáfum hvor
öðrum auga, og síðar tókst tal með
okkur. Þessa spurningadaga þróað-
ist með okkur kunningsskapur, —
ég held vinátta, sem varað hefur æ
síðan.
Við fórum báðir að heiman úr
sveitinni innan við tvítugsaldur,
hann til náms og starfa, og eftir
það kom hann þangað einungis sem
gestur.
Er ég fluttist til Reykjavíkur á
kreppuárunum með fjölskyldu mína,
endurnýjuðust kynni okkar. Var
hann þá alloft gestur á heimili okk-
ar hjóna, en hann og kona mín höfðu
kynnst í Samvinnuskólanum, þó
ekki væm þau samtímis nemendur
þar. Síðar varð ég starfsmaður á
Skattstofu Reykjavíkur undir stjórn
hans 28 ár eins og áður sagði, uns
ég sagði lausu og hætti störfum.
Halldór rækti þetta vinsældalitla
embætti í íjörutíu og íjögur ár.
alldór Sigfússon var ofurgáfaður
maður. Næmi hans og minni var
með ólíkindum. Hvað starfi hans
viðvék, þá held ég að hann hafi vit-
að bókstaflega allt sem hægt var
að vita um skatta, eðli þeirra og
afleiðingar. Þetta kann að þykja
fávíslega mælt, en þetta er ekki
sagt alveg út í bláinn. En þetta var
T7: ■ ,i ■. i l , . i i / : i
aðeins einn flöturinn á gáfum Hall-
dórs. Hann bar mjög næmt skyn á
fagurbókmenntir og listir og var
bóklestur og listskoðun ríkur þáttur
í tómstundaiðju hans, þótt slíkt
væri lagt til hliðar, ef honum hafði
borist bók um skattamál frá Argent-
ínu eða Egyptalandi, eða annað slíkt
góðgæti, en hann hafði samband
við bókabúð í London er sendi hon-
um bækur um þessi mál. Halldór
átti mikið bókasafn og margt góðra
bóka og verðmætra. Undi hann
löngum stundum við að grúska í
því og lesa. Ekki hafði hann þó
komið á það þeirri röð og reglu er
telst nauðsynleg, en oft vék hann
að því að það þyrfti hann að gera.
Eitt sinn er ég var hjá honum, innti
ég hann eftir því hvort hann ætti
og vildi lána tiltekna bók er mig
vanhagði um, en það reyndist ekki
vera, að hann ætti hana. En upp
úr þessu segir hann, að vafalaust
eigi hann margar bækur sem mér
yæri forvitni á eða gagn að líta í.
Segir hann mér að ég sé velkominn
hvenær sem væri að koma og fá
bækur úr safni sínu og fara með
heim, og skifti engu máli hvort hann
sé heima eða ekki. „Ég segi Maríu
frá því, ef þú kemur, að þér sé heim-
ilt að fara í skápana, — þú skrifar
bara á miða hvaða bækur þú tekur
og leggur hann á borðið.“ Þetta ein-
staka tilboð notfærði ég mér um
allnokkurn tíma.
Halldór var um sumt mjög ein-
kennilegur maður. Margslungnar
leiftrandi gáfur og tilfínningaleg
hátíðni sköpuðu honum óró og eirð-
arleysi. Hann gat orðið Ijarhuga-
stað og tíma og stundum hljómuðu
honum strengir er ekki náðu hlust-
um annarra.
Nú er minn gamli spurningabróð-
ir og góðvinur allur. Hann er geng-
inn á vit hins óþekkta. Ég óska
honum góðs farnaðar og fylgi hon-
um Guðs blessun. Dóttur hans og
dótturbörnum, systrum hans og
öðru skyldfólki flyt ég innilegar
samúðarkveðjur.
Indriði Indriðason
Halldór Sigfússon fv. skattstjóri
lézt á Borgarspítalanum föstudag-
inn 16. þ.m. 83ja ára að aldri. Rétt-
um íjórtán vikum áður hafði hann
misst bróður sinn, dr. Björn Sigfús-
son háskólabókavörð, sem var þrem
árum eldri. Halldór lét orð falla á
þá lund, að sá missir hafi verið sér
þungbær. Báðir voru þessir bræður
af sterkum bændastofnum komnir
úr Suður-Þingeyjarsýslu, foreldrar
Sigfús Bjarnarson, bóndi og hrepp-
stjóri að Stóru-Reykjum í Reykja-
hreppi, og eiginkona hans Halldóra
Halldórsdóttir. Halldór var hins veg-
ar fæddur að Kraunastöðum í Að-
aldal, er fjölskyldan hafði flutt sig
um set. Alls urðu börnin fimm, og
eru tvær systur enn á lífi, Arnþóra
og Hólmfríður.
Halldór stundaði nám í Samvinn-
uskólanum 1927-29. Sá skóli hafði
mjög hagnýta kennsluskrá. Hann
fór síðar í framhaldsnám við Pit-
man’s College í London, ennfremur
námsferðir til Hull og Parísar. Starf-
aði hann fyrst sem endurskoðandi
hjá lögregluskrifstofunni í Reykja-
vík, en var um árabil kjörinn endur-
skoðandi Mjólkursamsölunnar og
Skógræktar ríkisins. Hann var sett-
ur skattstjóri í Reykjavík árið 1934
og skipaður í þá stöðu nokkru síðar.
Snemma á 5. áratugnum bar
fundum okkar fyrst saman. Ég hafði
þá tekizt á hendur atvinnurekstur í
borginni og leitaði upplýsinga hjá
skattstjóranum. Mér varð fljótt ljóst,
að þar var maður, sem kunni sitt
fag og gat gefið skýr svör. Honum
þótti fréttnæmt, að ég var bróðir
félaga hans úr Samvinnuskólanum,
Kristjáns Guðmundssonar frá
Stykkishólmi, sem honum hafði fall-
ið vel við. Urðum við Halldór brátt
góðkunningjar og héldum sam-
bandi. Kom ég alloft á heimili hans
um helgar, einkanlega þó eftir að
hann hafði dregið sig í hlé sjötugur
að aldri.
I starfi skattstjóra gerði Halldór
sér far um að fá menn sína til sam-
vinnu við sig. Hann bar málefni
gjarnan undir deildarstjóra sína alla.
Má með sanni segja, að stofnunin
hafi verið samvirk heild. Sjálfur var
hann kappsamur og lét sér ekki
nægja hinn hefðbundna vinnutíma
kl. 9 f.h. til kl. 5. e.h. Tók hann
ærið oft verkefni heim með sér og
sat yfir þeim langt fram á kvöld,
þegar heilsan leyfði. Afköst skatt-
stofunnar voru eins og bezt varð á
kosið. Til marks um það má nefna
meðal annars, að þegar aðeins hluti
verkefna hennar var færður til emb-
ættis ríkisskattstjóra, þurfti hin
nýja stofnun drjúgan hóp starfs-
manna og vaxandi.
Halldór Sigfússon var virtur mjög
af starfsliði sínu. Hann var í senn
Ijúfur og stjórnsamur. Hann var
virðulegur í fasi. Það mátti hver
sjá, sem mætti honum á förnum
vegi. Hroka átti hann ekki til. Hann
öðlaðist trygga vináttu og trúnaðar-
traust ýmissa starfsmanna. Þeirra
á meðal var Ólafur Sigvaldason, sem
hann mat mikils sökum hæfileika
hans og drengskapar.
Auk reglubundinna starfa sat
Halldór í nefndum og ráðum, sem
ég kann ekki upp að telja. Stjórn-
málamenn leituðu óspart til hans
um úrræði og leiðsögn. Nefni ég
sérstaklega dr. Gunnar Thoroddsen,
meðan hann var fjármálaráðherra
Viðreisnarstjórnarinnar, og Sig-
trygg Klemensson hinn virta ráðu-
neytisstjóra.
Enda þótt Halldór væri einbúi,
★ Pitney Bowes
Frímerkjavélar
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 -105 Reykjavik
Símar 624631 / 624699

Sólstofur - Svalahýsi

Komió og sannfærist um gæóin

íslensk
framleiösla
íi vlðhaldslríu PVC-elni
Rennihurðir, útihurðir,
fellihurðir, rennigluggar,
gluggar, skjolveggir o.m.fl.
Ekkert vi
ðhald
Alltaf sem nýtt
íQluggar og Qardhús hf.
Dalvegi 2A, 200 Kópavogi, sími 44300.
k
vai' hann ekki einmana eða heldur
einfari. Þess er fyrst að geta, að
hann hafði leigjanda í séríbúð húss
síns. Síðustu þijá áratugina var sá
leigjandi snæfellsk kona, ættuð af
Skógarströnd, María Guðmunds-
dóttir að nafni. Hún var saumakona
og bjó með móður sinni, meðan
henni entist aldur. Eftir fárra ára
leigutíma fór María að matreiða
fyrir Ralldór. Síðar tók hún að sér
öll venjuleg heimilisstörf fyrir hann.
Þau rækti hún af mikilli alúð og
samvizkusemi. Halldór galt þeim
konum báðum, Maríu og móður
hennar, virðingu sína og háttvísi.
Dóttur átti Halldór, Sigrúnu, sem
lét sér mjög annt um föður sinn og
harmar lát hans mjög. Börn hennar
umgengust afa sinn talsvert, og
gladdi það hann. Sigrún ferðaðist
gjaman með föður sínum til út-
landa, og hafði hann óblandna
ánægju af því. Halldóri var létt að
ferðast, því að hann var málamað-
ur. Hann talaði Norðurlanda-mál,
ensku og frönsku, las auðveldlega
spænsku og þýzku — og rússnesku
sér til gamans að eigin sögn. Sjálfur
fór ég tvívegis með honum til París-
ar, sem mun hafa heillað hann mjög
á námstíma hans þar. í fyrri förinni
voru fleiri vinir í hópnum, í hinni
seinni vorum við tveir á ferð. Það
var um áramótin 1988/89. Mér er
minnisstætt, þegar við gengum
Breiðstræti hins heilaga Mikjáls í
latneska hverfinu. Halldór var sem
í leiðslu, er minningarnar streymdu
að honum. Þó tók hann viðbragð,
þegar hann sá bókabúð og var óðar
horfinn inn í hana. Við stönzuðum
á veitingahúsi og fengum okkur
kaffisopa. Halldór gerði sér far um
að tala við þjónana og átti ekki í
neinum erfiðleikum við að gera sig
skiljanlegan eða heldur að skilja þá.
Hann talaði einnig frönsku við
starfsfólkið á dvalar-hóteli sínu. Ég
hélt til hjá vina-fjölskyldu í borg-
inni, sem ég hafði kynnzt fyrir ná-
lega 50 árum.
Á heimili Halldórs var gest-
kvæmt. Svo sem fyrr segir, kom ég
þar oft síðustu árin og rabbaði við
húsbóndann langtímum saman. Ég
dáðist að vitsmunum hans og skarp-
skyggni. Það vakti undrun mína,
hversu glöggan skilning hann hafði
á efnahagsmálum. Hann var jafnoki
þeirra, sem hafa viðskipta- og hag-
fræðipróf. Nokkurs kvíða gætti hjá
honum vegna erlendrar skuldasöfn-
unar og samningabrölts við EB. Af
hvorutveggja gat að hans mati staf-
að hætta fyrir sjálfstæði þjóðarinnar
í framtíð. Hann var ættjarðarvinur.
Unga kynslóðin er ekki á verði,
sagði hann. Dagfarslega var Halldór
léttur í lund, gjarnan spaugsamur,
en aldrei meinyrtur. Hann gat kast-
að fram snjallri stöku fyrirvara-
laust. Það, sem ég hefi séð af skrif-
um hans, ber vott um næman máls-
mekk.
Vinnuherbergi Halldórs á heimili
hans að Hjálmholti 4 var þakið bók-
um frá gólfi til lofts. Bækur var
einnig að finna í öðrum herbergjum
íbúðarinnar, jafnvel í skála og á
göngum. Þetta voru fræðirit eftir
víðkunna menn úr ýmsum löndum
auk stórkostlegra alfræðiorðabóka.
Bækurnar voru fjölmennasti vina-
hópur Halldórs og ævinlega til stað-
ar. Hann las mikið og drakk í sig
kenningar frægra manna. Margt lét
hann sig máli skipta. Þannig bað
hann Seðlabankann að láta þýða
kafla úr nýlegri bók eftir Frakkann
Maurice Állais, sem hlaut Nóbels-
verðlaun í hagfræði 1988. Var ég
fenginn til verksins og birtist þýð-
ingin í síðasta hefti Fjármálatíðinda.
Meðan ég sat á tali við Halldór
heima hjá honum, hringdi síminn
gjarnan aftur og aftur. Vildu marg-
ir ræða við hann, áhrifamenn úr
stétt embættis- ög athafnamanna.
Mér er kunnugt um það, að hann
hafði sérstaka ánægju af slíkum
samtölum við Þórhall Vilmundarson
prófessor.
Aðeins örfáum dögum áður en
Halldór veiktist snögglega, ræddi
hann við mig í síma. Hann var hinn
hressasti og endaði talið með spurn-
ingu: „Förum við ekki til Parísar í
haust? Ég verð að sjá borgina einu
sinni enn.“ Þetta voru síðustu orðin,
sem hann mælti við mig. Ég votta
nánustu ættmennum hans og ást-
vinum, einkadóttur hans, bömum