Morgunblaðið - 18.10.1991, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1991
11
Sambúð - sjálfsvirðing - Ijáskipti
Stefán Jóhannsson, félagsráðunautur frá Cornerstone
Institute, heldur námskeið í meðvirkni
Eins dags námskeið í meðvirkni verður haldið á Hótel Loft-
leiðum næstkomandi laugardag, 19. október, að Hótel Loftleið-
um. Námskeiðið hefst stundvíslega klukkan 9.00 og lýkur
klukkan 17.00.
Stefán Jóhannsson, félagsráðu-
nautur frá Cornerstone meðferð-
arstofnuninni í Flórída, í Banda-
ríkjunum, heldur námskeiðið. í
spjalli við Morgunblaðið sagði
hann að námskeiðið fjallaði um
sambúð við maka, börn, foreldra,
vini og samstarfsfólk. Tjáskipti,
tilfinningar, sjálfshjálp, heiðar-
leiki, sjálfsvirðing og sjálfsstjórn
í samskiptum við aðra, er meðal
þess efnis sem fjallað verður um
í formi fyrirlestra og hópvinnu á
námskeiðinu. Einnig verða sýndar
þar nýjar kvikmyndir sem að efni
námskeiðsins lúta.
— En hvað er „meðvirkni”?
„Meðvirkni er það sem á ensku
er kallað „codependence”, og á við
þá persónu, sem hefur látið hegð-
un annars einstaklings hafa þau
áhrif á sig að hún er heltekin af
því að stjórna hegðun hans. Þeir
sem eru meðvirkir, eru til dæmis
makar, börn og foreldrar alkohó-
lista, eiturlyfjaneytenda og ein-
staklinga sem eiga við matar-
æðisóreglu að stríða.”
Önnur einkenni fyrir það sem
Stefán kallar „meðvirka persónu”
í samskiptum við aðra eru af
ýmsum toga: Það er dæmigert að
hún komi frá heimili í upplausn,
þar sem tilfinningalegum þörfum
var ekki fullnægt. Hún hefur því
notið lítillar ástúðar og reynir að
fullnægja þessum óuppfylltu þörf-
um gegnum aðra með því að verða
forsjárpersóna, einkum
manna/kvenna sem á einhvern
hátt hafa þörf fyrir slíkt. Þar sem
henni hafi aldrei tekist að breyta
foreldrum sínum í þær ástúðlégu
forsjárpersónur sem hún þráði,
hafi hún mikla samhyggð með
mönnum/konum sem eru álíka á
sig komin tilfmningalega og sem
hún aftur reynir að hafa áhrif á
með ástúð sinni.
Stefán segir meðvirkan ein-
stakling ennfremur óttast að verða
yfirffefinn og reyna allt til að
hindra upplausn kynna; næstum
ekkert sé of erfitt fyrir hann, taki
of langan tíma eða sé of dýrkeypt
ef það aðeins „hjálpar” þeim
manni/konu sem hann er í tengsl-
um við. Meðvirkur einstaklingur
sé vanur ástleysi í persónulegum
samskiptum og því reiðubúinn til
að bíða, vona og leggja enn meira
á sig til að geðjast öðrum. Hann
sé einnig tilbúinn að axla miklu
meira en helming ábyrgðar, sekt-
arkenndar og ámæla í hvaða sam-
skiptum sem er.„Sjálfsvirðing
þessa einstaklings er hættulega
lítil og innst inni trúir hann því
ekki að hann eigi skilið að njóta
nokkurrar gleði,” segir Stefán.
— Þú talar um „forsjárper-
sónu”. Hvað er það?
„Forsjárpersóna er manneskja
sem er vakin og sofín yfir lífi og
þörfum annarra. I flestum tilfell-
um hafa forsjárpersónur alist upp
í foreldrahúsum við þá meginreglu
að þær megi aldrei „sýna eigin-
girni”. Þær læra því að fela eigin
þarfír en einbeita allri athygli sinni
að þörfum annarra. Þó lifa þær í
stöðugum ótta við að vera álitnar
eigingjamar. Forsjárpersónur eru
oftast einmana og tilfinningalega
vannærðar. Þær starfa á grund-
velli mjög óhagstæðs tilfínninga-
legs tjáskiptajöfnuðar. Þær veita
öðrum ómælda samúð og með-
aumkun, en vilja ekki þiggja til-
finningalega hlýju á móti. Þær
eiga vini, en fá mjög náin og til-
finningalega hlý sambönd.
Fyrir því era þó ýmsar ástæð-
ur, því þær era tilætlunarsamar,
leiðinlegar, og gefa sig út fyrir
að vera ábyrgar og öruggar. Þær
eru ekki sérstaklega skemmtilegar
samvistum. Þær brosa stundum,
en hlæja sjaldan, það er að segja
þessum ósjálfráða og óbeislaða
hlátri sem er svo heilsusamlegur.
Enda eru þær oftast áhyggjufull-
ar, því þær ofhlaða tíma sinn og
vilja taka á sig öll vandamál fyrir
hvern sem er. Þær eru venjulega
á síðustu stundu, því þær geta
ekki auðveldlega slitið sig frá
neinu af ótta við að öðlast ekki
hrós. Þær óttast sína eigin reiði
ekki síður en reiði eða vanþóknun
annarra og reyna að halda friðinn,
hvað sem það kostar. Þær eru
sjaldan vissar í sinni sök þegar
um er að ræða þeirra eigin þarfir,
en geta verið drjúgar með sig
þegar þær eiga þess kost að ráð-
ast á félagslegt óréttlæti, eða þeg-
ar þær koma fram fyrir hönd ann-
arra og verða sem lamaðar, þegar
umræðan berst að þeirra tilfinn-
ingalegu þörfum. slík umræða
flokkast gjarnan undir „eigin-
girni” í þeirra huga.”
— Hvernig byggirðu námskeið-
ið upp?
„Með námskeiðinu bendi ég á
leiðir til að koma sér út úr því sem
kallað hefur verið „gamla eigineðl-
ið” og tileinka sér nýtt. Það er að
segja, eigineðli þeirrar persónu
sem er meðvirk, er þannig að
henni líður oft mjög illa með það.
Hún stundar gjarnan huglestur,
það er að segja, hún gerir öðrum
upp tilfinningar og skoðanir, telur
hvíldartíma og tómstundir leiðin-
legar, talar um vandamálin fram
og til baka og aftur og aftur án
þess að einhver árangur hljótist
af, er yfírmáta stjórnsöm en þó
undirgefm — það er að segja, hún
á erfitt með að segja „nei,” jafn-
vel þótt henni sé þvert um geð
að framkvæma það sem ætlast er
til af henni.
Ekkert af þessu er vænlegt til
að skapa manneskju heilbrigt og
eðlilegt líf. Til þess þarf hún að
horfa jákvætt á sjálfa sig, geta
tekið hrósi, geta beðið eftir að
aðrir lýsi yfir skoðunum sínum og
þörfum, áður en hún tekur af-
stöðu. Heilbrigður einstaklingur
gefur sér tíma til að hvílast og
byggja upp orku. Hann leyfir öðr-
um að þóknast sínu eðli og sýnir
sárindi eða óánægju fremur en
reiði — og ef hann reiðist, lýsir
hann reiði sinni á raunhæfan hátt.
Hann getur einnig fyrirgefið öðr-
um og framkvæmt það sem hann
vill gera í stað þess að láta sig
dreyma um að gera eitt og annað
- sem þó er alltaf háð skilyrðum
sem koma í veg fyrir að draumarn-
ir ræti.st.”
Sem fyrr segir, verður nám-
skeið Stefáns haldið á laugardag-
inn, og hefst skráning námskeiðs-
daginn klukkan 8.00 um morgun-
inn. Námskeiðsgjald er 4.500
krónur. ssv
Spurningalisti varðandi
samskipti meðvirkra
Spurningalistann má nota til
að ákvarða hvort þú ert í meðvirk-
um kynferðislegum samskiptum.
Ef þú ert ekki eins og er í kynferð-
islegum samskiptum má nota list-
ann til að ákvarða hvort svo hafi
verið áður. Ef þú ert í samskipt-
um, svaraðu þá spurningunum
fyrir þig. Leitaðu þeirra svara við
spurningunum sem best lýsa til-
finningum þínum og hegðun.
Já Nei 1. Tekurðu þarfír rúmfélaga þíns fram yfir þínar eigin?
Já Nei 2. Hefurðu einhvern tíma lamið eða verið laminn af rúmfélaga þín-
um?
Já Nei 3. Óttastuaðsegjafélagaþínumfráþvíeftilfinningarþínar
eru særðar?
Já Nei 4. Segir félagi þinn þér hverju þú átt að klæðast?
Já Nei 5. Brosirðu þegar þú reiðist?
Já Nei 6. Attu erfitt með að stofna til persónulegra skuldbindinga og
halda þær?
Já Nei 7. Áttuerfittmeðaðtjáfélagaþínumhinarsönnutilfinningarþínar?
Já Nei - 8. Ertutaugaóstyrk(ur)oglíðurþérillaíeinveru?
Já Nei 9. Finnstþérþérverahafnaðþegarfélagiþinnermeðvinumsínum?
Já Nei 10. Skammastuþínef félagaþínum verða á mistök?
Já Nei 11. Hefurðu kynmök án þess að hafa löngun til þess?
Já Nei 12. Refsarðu félaga þínum með kynferðislegum kulda?
Já Nei 13. Finnst þér skoðanir félaga þíns meiravirði enþínareigin?
Já Nei 14. Ætlarðu félaga þínum að ákveða flesta hluti varðandi
samskipti ykkar?
Já Nei 15. Tekurðumjögnærriþéreffélagiþinnferekkieftirþínum
ákvörðunum?
Já Nei 16. Óttastu að Iáta félaga þinn vita um þínar sönnu tilfinningar?
Já Nei 17. Þegirðu til þess eins að halda friðinn?
Já Nei 18. Finnstþérþúgefaoggefaenfálítiðsemekkertístaðinn?
Já Nei 19. Verðurðutilfinningalegafrosin(n)þegarþúdeilirviðfélagaþinn?
Já Nei 20. Ertu óánægð(ur) með vini þína?
Já Nei 21. stendurðu sjálfa(n) þig oft að því að segja/hugsa „Þetta er nú
ekki svo slæmt?”
Já Nei 22. Finnstþérþú vera sem „í gildru” í þessum samskiptum?
Já Nei 23. Þarftu oftast að hafa taumhald á tilfinningum þínum?
Já Nei 24. Missirðu stjórn á tilfmningum þínum ef upp kemur misklíð?
Já Nei 25. Finnst þér þessi samskiptl. þín myndu splundrast ef þú gerðir
ekki stöðugt þitt ítrasta?
Fjöldi já-svara
Ef svörin eru 5 eða fleiri bendir lítillega truflaðra samskipta, 8—18
það til þess að þú sért eða hafir já-svör benda til talsvert ruglaðra
verið í meðvirkum samskiptum að samskipta, en 19—25 já-svör benda
einhveiju leyti. Því fleiri sem já- til samskipta í algerri upplausn.
SVÖrin era því truflaðri eru sam- Höfundarréttur er síðan 1988 í eigu Wayne
skiptin. Séu þau 1-7 bendir það til Krilsber8’ Famil>' lnleí=rration Systems'

SERTILBOÐ
DÖMUPILS KR. 1.000
DÖMUBUXUR KR. 1.000
DÖMUJAKKAR KR. 2.500
BELTI KR. 95
BARNANÆRBUXUR KR. 50
IBARNASKÓR KR. 99
SrURTSKÓR KR. 495
SVARTIR SPORTSKÓR KR. 995
! NEILSUSKÓR KR. 495