Morgunblaðið - 18.10.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1991
Su&IjU fuí iila í Hútt ?
Vga fué/i katt ?
Jláttu fzé/L Uáaoel
wulín, bcetUý fnÁ ohku/i.
SœuCfUAfjcdacje/ii
BalAuMtfötu 36,101 R&fkfauíJt,
S: 91-16738 Kt: 640269-4729
Ciyum til á Uuf&i AcetUfU/i, JtoáJLa, lucejla,
AceHQusiu&ia&ett, JöJt, yúmmídúJta,
lumiídceÍi Of mafuft fteiaa.
Sendum í ftóiUt/tiaffU
Heimaslátrun búfjár
• •
HERRAKVOLD
F Á K S
veröur haldið íaugardaginn 19. október 1991 kl. 19:00
í Félagsheimili Fáks í Víðidal.
Þangað koma allir strákar sem vilja...
• smakka krásirnar á villibráðarhlaðborðinu
• hlusta á óbeislaðan ræðumann kvöldsins
• freista gæfunnar í happdrættinu
• syngja, tralla, og skemmta sér með öllum
hinum strákunum.
Viö verðum þar... en þú?
Forsala aðgöngumiða verður á
SKRIFSTOFU FÁKS
ÁSTUND
HESTAMANNINUM
Nefndin
eftir Halldór
Runólfsson
Að undanförnu hefur orðið tals-
verð umræða í fjölmiðlum um heim-
aslátrun búfjár en þá er átt við alla
aðra slátrun, en þá sem fram fer í
löggiltum sláturhúsum.
Segja má að þessi umræða sé
nokkuð árviss á þessum árstíma
enda er haustið hefðbundinn árstími
fyrir slátrun búfjár og gjarnan köll-
uð sláturtíð.
Sögnlegar staðreyndir
í öllum löndum þar sem kvikfjár-
rækt er stunduð, hefur það fylgt
slíkum búskap að slátrað væri
heima á bóndabænum til viðurværis
heimilisfólkinu. Ákveðnar hefðir
mynduðust og handbrögðin voru
kennd mann fram af manni. í
nokkrum löndum komu fram bönn
við neyslu afurða ákveðinna dýra-
tegunda og getum má að því leiða,
að slíkt hafi stafað af reynslu
manna af því, að veikindi og dauði
gat hlotist af. Sem dæmi má nefna
neyslu á hráu svínakjöti, sem inni-
heldur tríkínur, sem er sníkjudýr
sem aldrei hefur fundist hér á landi.
Síðan þegar bæir og borgir taka
að byggjast þá kemur þörfín fyrir
að útvega íbúunum matvæli.
Eflaust hafa verið einhver brögð
að því að sveitafólkið sem flutti til
bæjanna, flytti með sér búfé sitt
og héldi áfram að slátra heima.
Fljótlega sáu menn, að bæði af
búfjárhaldinu og eins þegar slátrað
var heima þar, sköpuðust vandamál
og smám saman hætti þessi búskap-
ur í bæjum. í Bretlandi voru víða
upp úr síðustu aldamótum byggð
sláturhús af bæjarfélögunum sjálf-
um. Með þessu vildu borgirnar m.a.
stuðla að bættri meðferð slátur-
dýra, betri afurðum og síðast en
ekki síst stuðla að því að menn
TZutcuio/
Heílsuvörur
nútímafólks
Höfðar til
.fólksíöllum
starfsgreinum!
Póstvenslunin
sími673718
Opnum í dag í nýju húsnæði
að Stangarhyl 5 í Ártúnsholti.
Danskar gæðavörur á góðu verði á dömur og herra.
/,777.va—yyy/—
dOHSlSOd
m
IN
Hringdu í
síma 673718
og fáðu sendan
pöntunarlista
þér að
kostnaðarlausu.
hættu að slátra hér og þar, öllum
til ama og óþrifnaðar.
Svipaða sögu má segja um þróun
annarra matvæla, sem seld voru í
borgum og bæjum, eins og t.d.
mjólkina. Oft var verið að selja
mjólk beint frá ijósum sem voru í
bæjum, án þeess að hún væri nokk-
uð meðhöndluð. En þegar menn
uppgötvuðu að ýmsir sjúkdómar
gátu borist með mjólkinni frá dýrum
til fólks, eins og t.d. berklaveiki,
þá var farið að gerilsneyða mjólkina
í mjólkurbúum til að koma í veg
fyrir slíkt.
Veljið trygg matvæli
Þróun mála hér á landi hefur
verið með nokkuð svipuðum hætti
og erlendis, en þó miklu síðar á
ferðinni. Hér eins og í öðrum lönd-
um hafa verið sett lög og reglugerð-
ir um að allt kjöt til sölu skuli hafa
verið af gripum sem slátrað var í
viðurkenndum sláturhúsum, þar
sem tryggt sé að öllum dýravernd-
unar- og heilbrigðisreglum sé fram-
fylgt. Einn megintilgangur þessara
lagasetninga hefur verið að tiyggja
hagsmuni neytenda gegn matvæl-
um sem geti haft óhollustu í för
með sér.
í sláturhúsum starfa nú dýra-
læknar við eftirlit með sláturdýrum,
bæði fyrir slátrun, til að tryggja
að aðeins heilbrigðum dýrum sé
slátrað, og einnig er fylgst með
öllum þeim flókna ferli, sem á sér
stað allt frá því að dýrið er aflífað
á mannúðlegan hátt, þar til afurð-
irnar eru tilbúnar til flutnings eða
frystingar. Einnig hafa dýralæknar
eftirlit með smitsjúkdómum og það
er í þeirra verkahring að sjá til
þess að öllum úrgangi sé eytt á
tryggilegan hátt, til þess að ekki
sé möguleiki á að fuglar eða hund-
ar og meindýr geti komist í úrgang-
inn og þannig orðið smitberar. Þess
má geta, að í þessu sambandi er
mjög mikilvægt að gengið sé
tryggilega frá sláturúrgangi til að
koma í veg fyrir að hundar verði
smitberar sullaveiki og annarra
bandormasýkinga.
Það má segja að það hafi haldist
nokkuð í hendur á undanförnum
áratugum, að íbúum þéttbýlisstaða
fjölgaði ört, matarvenjur fólks
breyttust í þá veru að neyta meira
af tilbúnum matvælum og samfara
þessu hafi almennu heilbrigðiskerfi
vaxið fiskur um hrygg.
Allt þetta gerði það að verkum
að meiri áhersla var lögð á umhverf-
iseftirlit í borgum og bæjum og það
samræmdist brátt ekki nútímanum
að halda búfé í bæjum hvað þá að
slátra því þar, utan sláturhúsa. Og
með aukinni framleiðslu tilbúinna
matvæla varð þörfin meiri fyrir að
aðeins væru notuð í þau hráefni sem
hlotið hefðu eftirlit allt frá frum-
framleiðslu til endanlegrar vöru.
Því var nauðsynlegt að setja reglu-
gerðir um þessa þætti í mannlífi
okkar og árið 1983 var gerð breyt-
ing á heilbrigðisreglugerðinni þess
efnis að með öllu væri óheimilt að
slátra búfé í kauptúnum og bæjum,
utan sláturhúsa, jafnvel þótt afurð-
ir væru eingöngu til eigin nota.
Forðist óheilbrigð matvæli
Nokkrum árum síðar varð síðan
að setja á vissar hömlur á fram-
leiðslu bænda af kjöti þar sem
markaðurinn torgaði ekki meiru og
fyrir útflutning fékkst sáralítið.
Ymsar reglur um framleiðslustýr-
ingu hafa litið dagsins ljós á undan-
förnum árum og sýnist sitt hveijum
um ágæti þeirra. Afleiðing þessara
takmarkana virtist m.a. vera sú að
það færðist í vöxt að menn slátruðu
heima bæði í þéttbýli og strjálbýli
og reyndu síðan að koma afurðun-
um á markað.
Eins og að framan er rakið þá
geta þannig tilkomnar afurðir verið
hættulegar, sérstaklega ef þær
komast í almenna umferð, þar sem
ekkert eftirlit hefur verið haft með
slátruninni og kjötið jafnvel af sjúk-
um skepnum. Það er því mjög alvar-
legt mál þegar þessar afurðir kom-
ast inn í kjötvinnslur og matsölu-
staði og geta þar með valdið matar-
eitrunum beint eða óbeint með að
krossmenga önnur heilnæm og heil-
brigðisskoðuð matvæli.
Því var ráðist í að gera aðra
breytingu á heilbrigðisreglugerð-
inni um haustið 1989. Breytingin
frá 1983 var að sjálfsögðu látin
halda sér en ný grein hljóðaði svo:
„011 heimaslátrun utan kauptúna
og kaupstaða er óheimil. Ábúandi
lögbýlis í stijálbýli má þó slátra
hæfilegum fjölda af eigin búfé,
heima á lögbýlinu, sé það eingöngu
ætlað til heimilisnota á lögbýlinu.
Með öllu er óheimilt að selja slíkt
kjöt eða á annan hátt dreifa því frá
lögbýlinu, t.d. til gjafa, vinnslu eða
frystingar.”
Breyting þessi var mjög vel kynnt
á sínum tíma og t.d. sendu bæði
Hollustuvernd ríkisins og landbún-
aðarráðuneytið út fréttatilkynning-
ar af þessu tilefni. Heilbrigðisfull-
trúar gerðu einnig kjötvinnslum og
verslunum á sínum svæðum grein
fyrir þessari breytingu og gerðu
mönnum grein fyrir mikilvægi þess
að koma ekki nálægt svona kjöti.
Framtíðin
Á fyrri hluta ársins 1990 kom
svo út heildarendurskoðuð heil-
brigðisreglugerð og þar voru breyt-
ingarnar frá 1983 og 1989, sem
áður er getið, látnar halda sér
óbreyttár.
Það á því að vera hveijum manni
skiljanlegt að heimild til heimaslátr-
unar er ákaflega þröng og byggir
á aldagamalli hefð til sveita lands-
ins eins og áður er rakið. Það er
þó mikilvægt fyrir þá sem þessa
heimild hafa, að fara vel með hana
og bijóta ekki ákvæði þessarar
Dagur Ijóssins 1991
Vinnulýsing
á heimilum
Ráðgjöf um lýsingu, sjónstarf og umgengni við
rafmagn verður í dag kl. 16-18 í eftirtöldum versl-
unum:
Ljós og orka, Skeifunni 19,
Rafkaup, Ármúla 24,
Rafbúð, Domus Medica,
Rafbúðin, Auðbrekku 11.
S)40*
iV
tt
Verið velkomin!
Ljóstæknifélag íslands
Félag raftækjasala