Morgunblaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JANUAR 1992
13
Skólastefna ríkissljómarinnar: Fram-
leiðniaukning, hagræðing og einkavæðing?
eftir Guðrúnu Ebbu
Ólafsdóttur
Ný lög um grunnskóla tóku gildi
síðastliðið vor. Þar voru sett inn
ákvæði sem beðið hafði verið lengi
eftir t.d. um einsetinn skóla, leng-
ingu á skóladegi nemenda, fækkun
í bekkjardeildum, námsráðgjafa,
skólamáltíðir og heimild til að ráða
aðstoðarskólastjóra við sérstakar
aðstæður. Lögin voru samþykkt
samhljóða á Alþingi.
Nú gerist það í upphafi skólaárs
að Kennarasamband íslands fékk
ásamt öðrum viðsemjendum ríkisins
plagg frá Sameninganefnd ríkisins
með hugmyndum varðandi komandi
kjarasamninga. Þar og í stefnuskrá
ríkisstjórnarinanr „Velferð á varan-
legum grunni" birtast töfraorð ríkis-
stjórnarinnar: Framleiðniaukning,
hagræðing og einkavæðing.
Framleiðniaukning
Hvernig komum við á framleiðni-
aukningu í skólastarfinu? Verður
hún metin eftir einkunnum nem-
enda? Hvað verður þá um þá nem-
endur sem ekki standa sig nógu
vel? Kennum við eingöngu þau fög
sem eru ódýrust eða sem taka stysta
yfirferð? Eða verður framleiðniaukn-
ingin metin eftir því hve mörgum
nemendum er hægt að koma í
kennslustofuna? Varla verður mikill
tími í foreldrasamstarf eða í umsjón-
arhlutverkið. Verða einkunnarorð
skólanna: Einungis þeir hæfustu lifa
af? Hvers eiga seinfærir nemendur
að gjalda? Svör óskast!
Hagræðing
Hagræðingaráform ríkisstjórnar-
innar nefnast öðru nafni niðurskurð-
ur. Fjárlögin sem Alþingi samþykkti
fyrir jól gera ráð fyrir að laun í
menntamálaráðuneytinu verði skor-
in niður um 6,7%. Kostnaður mennt-
amálaráðuneytisins vegna grunn-
skóla er eingöngu launakostnaður
og er hann u.þ.b. 35% að heildarlau-
nagreiðslum á vegum menntamála-
ráðuneytisins. Heildarniðurskurður
á launum í menntamálaráðuneytinu
á að vera 720 milljónir og er hlutur
grunnskóla um 252 milljónir. Það
samsvarar 190 stöðugildum. Nú hef-
ur verið tilkynnt að niðurskurðurinn
í grunnskólanum verði 180 milljónir
á árinu 1992. Þar sem nýtt skólaár
hefst ekki fyrr en næsta haust ótt-
ast skólafólk að allur niðurskurður-
inn komi niður á fimm seinustu
mánuðum ársins. Þar með tvöfaldast
upphæðin og fækka þarf um a.m.k.
260 stöðugildi. Heyrst hefur að nið-
urskurðurinn eigi að dreifast á allt
næsta skólaár þannig að fjárlögin
boða ekki einungis niðurskurð fyrir
árið 1992 heldur einnig fyrir tæpt
hálft árið 1993!
Hagræðing kallar á endurskipu-
lagningu. Nauðsynlegt er að horfa
fram á veginn til framtíðar, eins og
stjórnmálamenn segja á tyllidögum
og hefja nú þegar breytingar á skóla-
kerfinu, nemendum og íjölskyldum
þeirra til hagsbóta. Allir stjórnmála-
flokkarnir hafa á stefnuskrám sínum
að komið verði á einsetnum skóla
og skóladagurinn verði lengri og
samfelldur. Það er jú hagkvæmara
þannig fyrir ijölskylduna og fyrir
þjóðfélagið í heild, ég tala nú ekki
um þegar horft er til framtíðarinn-
ar. Því er það með öllu óskiljanlegt
að lögin um grunnskóla, sem voru
samþykkt samhljóða á Alþingi á síð-
asta þingi, skuli vera gerð ógild á
yfirstandandi þingi. Hagræðing rík-
isstjórnarinnar felst ekki í því að
endurskipuleggja skólastarfið. Hún
felst í því að skera niður útgjöld til
grunnskólans um 180 milljónir og
fresta mikilvægum ákvæðum í lög-
um um grunnskóla.
Einkavæðing
Þriðja töfraorð ríkisstjórnarinnar
er einkavæðing og því er það e.t.v.
engin tilviljun að umræðan um eink-
askóla hefur aftur skotið upp kollin-
um. Meðan skólaskylda er enn á
Islandi ætti umræðan að fjalla um
rétt barna til að fá kennslu við hæfi
í sínum hverfisskóla. Nemandinn og
fjölskylda hans á einnig rétt á þeirri
þjónustu sem boðuð er í aðalnám-
skrá grunnskóla og lögum um
grunnskóla. Samfelldur og lengri
skóladagur á að standa hveiju barni
til boða og ekki ráðast af efnahag
eða búsetu foreldra þess. Yfirvöld
menntamála eru í höndum ríkis og
„Hagræðing ríkis-
stjórnarinnar felst ekki
í því að endurskipu-
leggja skólastarfið.
Hún felst í því að skera
niður útgjöld til grunn-
skólans um 180 milljón-
ir og fresta mikilvæg-
um ákvæðum í lögum
um grunnskóla.“
sveitarfélaga. Skólamálaráð Reykja-
víkurborgar ætti því t.d. að taka á
vanda stóru skólanna í borginni í
stað þess að skipa nefnd til að
ákveða styrki til einkaskóla. Með
tillögum nefndarinnar er öllum eink-
askólum í ókominni framtíð tryggður
ákveðinn lágmarksstyrkur. Stefna
Kennarasambands íslands er skýr
varðandi einkaskóla og á haustþingi
Kennarafélags Reykjavíkur var sam-
þykkt ályktun þar sem varað var
við einkavæðingu grunnskóla. Ríki
og borg mega ekki skorast undan
ábyrgð vegna skólaskyldunnar.
í skólastefnu Kennarasambands
íslands segir; „Kennarasamband ís-
lands leggur áherslu á að skólar fái
aukið sjálfstæði til að marka stefnu
um innra starf skóla (bls. 11).“
„Kennarasamband íslands krefst
þess að sjálfstæði skóla verði eflt
og aukið frá því sem nú er. Mikil-
vægt er að sá rammi sem lög og
reglugerðir um skólastarf setja
starfinu verði rýmkaður til muna og
skólum gefíð sjálfstæði til að skipu-
leggja innra starf (bls. 52).“ Krafan
um aukið sjálfstæði skóla er sett
fram til að draga úr miðstýringu,
ekki til að firra yfirvöld menntamála
ábyrgð. Sjálfstæði skóla er ekki
fengið með því að selja hann. Það
er engin nauðsyn á einkavæðingu
til að auka sjálfstæði skóla.
Lokaorð
Afleiðingar þessar stórfellda nið-
Guðrún Ebba Ólafsdóttir
urskurðar eru ekki fyrirsjáanlegar.
Aðför ríkisstjórnarinnar að æsku
íslands eru með öllu óafsakanlegar
og afhjúpa einungis skilningsskort á
mikilvægi menntunar og virðingar-
leysi gagnvart skólastarfínu og upp-
eldishlutverki skólanna.
Höfundur erformaður
Kennarafélags Reykjavíkur.
MORSE CONTROL
Stjórntæki fyrirvélarog gíra, spil o.fl. Stýrisvélarog stýri. Mikið úrval fyrirliggjandi.
Flestar lengdir og sverleikar af börkum. Fyrir allar vélategundir og bátagerðir.
ÁNANAUST 1, REYKJAVÍK. SÍMI 91-26122
LQKAÐ
I DAG
HEFST A MORGUN
NÝTT GREIÐSLUKORTATÍMABIL
HANZ
kringlunni