Morgunblaðið - 19.03.1992, Qupperneq 9

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1992
9

Raunávöxtun 1. mars 1991 m.v. 6 s.l. mánuði:
Kjarabréf....8.1% Tekjubréf......8,0%
Markbréf....8,8% Skyndibréf....6,8%

VERÐBREFAMARKAÐU R
FJÁRFESTINGARFÉLAGSINS HF.
HAFNARSTRÆTI, S. (91) 28566 - KRINGLUNNI, (91) 68970Ö - AKUREYRI.S. (96) 11100
STÆRSTA BIOIÐ,
ÞAR SEM BEST FER UM PIG,
BREYTIR UMÁSÝND!
r

HASKOLABIO
Nýtt fyrirtækismerki - minnir þig á gæðabíóið

Góð stund verður betri!
Nýtt kaffihús - staðurinn fyrir stefnumót
1 * #

'&SsSJss;
Fyrir auga og eyra!
Hljóðkerfi í hæsta gæðaflokki!
Stærstu bíótjöld landsins!
Hvergi þægilegri og rýmri sæti!
Næg bílastæði!
ÞAÐ ER SAMA í HVAÐA SAL ÞÚ SITUR
■ SÆTI, TJALD OG HLJÓÐ ER ALLS STAÐAR
FYRSTA FLOKKS, OG EYKUR ÞANNIGÁ
GÓÐA UPÞLIFUN!
HASKOLABIO
SÍMI22140

Kosningaár
I grein í Vísbendingu,
riti Kaupþings lif. um
efnahagsmál, segir m.a.:
„Meiri athygli vekur
að gjöld ríkissjóðs fóru
langt fram úr áætlun
árið 1991, urðu 112 miHj-
arðar en ekki tæpir 106,
eins og sagði í fjárlögum.
Rikisútgjöld voi*u tæp-
lega 25% af vergri lands-
framleiðslu á árunum
1981-1987 en í fyrra
voru þau orðin um 30%
(hér verður að athuga að
nefnarinn, landsfram-
leiðslan, hefur minnkað
undanfarin ár). Aukning-
in frá 1990 er 6r5% á
föstu verðlagi. Astæð-
umar fyrir aukningu út-
gjalda í fyrra em mjög
margar, en nefna niá
fasteignakaup ríkisins,
auknar útflutningsbætur
og vanáætlun á fjárþörf
Lánasjóðs islenskra
námsmanna og almanna-
tryggingakerfis. Eflaust
má að stómm hluta
kenna útgjaldaaukning-
una því að kosningar
vom á árinu og því erfitt
að snúast gegn tillögum
um ný útgjöld, hvað þá
að standa fyrir niður-
skurði.“
Stefnt að
lækkun
„Utgjöld ríkissjóðs
verða 110 milljarðar
samkvæmt fjárlögum
fyrir árið 1992. Nú er
ætlunin að skera útgjöld
ríkissjóðs niður í sama
raungildi og var árið
1990. Reyndar er vafa-
mál hvort kaila má allt
niðm'skurð, til dæmis er
ábyrgð á launum vegna
gjaldþrota færð til sér-
staks sjóðs, utan fjárlaga,
og kveðið á um gjöld til
hans, en greiðslur úr
honum teljast ekki til rík-
isútgjalda. Tekjur ríkis-
sjóðs eiga að aukast um
2—3% að raungildi frá
þvi sem var í fyrra, en
þar á meðal er talimi
rúmur miiyarður sem
ætlunin er að afla með
sölu eigna, en vafasamt
er að te(ja slíkt sem
vei\julegar tckjur. Sam-
kvæmt fjárlögunum
Viðskiptahalli
áfram mikill
Líklegt er í Ijósi reynslunn^r, að hallinn
á ríkissjóði í ár verði 6—7 milljarðar króna
þrátt fyrir að hann sé ákveðinn 4 milljarð-
ar í fjárlögum. Viðskiptahalli verður áfram
mikill m.a. vegna þensluáhrifa af lántök-
um hins opinbera. Þetta segir í grein í
Vísbendingu.
verður fjögurra mil(j-
arða halli á rekstri ríkis-
sjóðs, svipaður og að var
stefnt í fyrra. Má búast
við að hallinn eigi eftir
að aukast jafnmikið og
þá? Hér skiptir mestu
máli hveijar líkur eru á
að niðurskurðaráform
heppnist. I Hagtölum jan-
úamiánaðar, frá Seðla-
bankanum, segir um ríf-
lega 2 milljarða niður-
skurð í heilbrigðismál-
um: „Tiltölulega einfalt
ætti að vera i fram-
kvæmd að ná fram þess-
uin niðurskurði að svo
miklu leyti sem liann
felst í aukinni kostnaðar-
hlutdeild sjúklinga.
Framkvæmdin er flókn-
ari að því er varðar nið-
urskurð á sjúkrastofnun-
um, þar sem ríkið er eini
greiðandi þjónustunn-
ar...“ „I ljósi fyrri reynslu
virðist fremur líklegt að
Qárlagahallinn verði að
miimsta kosti 6—7 millj-
arðar, en að likindum
verður hann minni cn í
fyrra. Arið 1991 var
kosiúngaár, en þá er sér-
staklega hætt við að rík-
isfjármál fari úr böndum,
eins og fyrr segir. Nú er
langt í kosningar og
stjómvöldum ætti því að
reynast auðveldara en
endranær að grípa til
sársaukafullra aðgerða
ef þeirra gerist þörf.
Þensluáhrif
ennmikil
Rekstrarhalli A-hluta
ríkissjóðs, sem hér hefur
verið skoðaður, segir
ekki allt um þensluálirif
ríkisrekstrar. Starfsemi
sjóða og fyrirtækja á
vegum rikisins kemur
ekki fram í rekstrarhalla
og hægt er að möndla
hann með því að færa
gjöld milli A- og B-hluta
ríkisins. Þá getur rikis-
sjóður stuðlað að þenslu
með þvi að veita lán, sem
einkaaðilar myndu ekki
veita, en lánveitingar
hafa ekki álirif á rekstr-
arhallann. Á sehini árum
hefur athygli manna því
beinst að lánsfjárþörfinni
og þá ekki aðeins láns-
fjárþörf A-hlutans, held-
ur eiimig ríkisfyrirtækja
og sjóða á vegum ríkis-
ins. Þensluhalli mælir
hve niiklu fé ríki, sjóðir
í eigu þess og rikisfyrir-
tæki dæla út. í efnahags-
Iífið, þegar tekjur og af-
borganir af veittum lán-
um hafa verið dregnar
frá. Frá lieildarþörf fyrir
lánsfé eru dregnar
greiðslur sem ekki er
talið að valdi þenslu hér,
svo sem greiðslur til út-
landa.
Hrein þenslu-
áhrif
Svonefnd Iirehi
þensluálirif samkvæmt
lánsfjárlögum fyrir 1992
eru ríflega 4% vergrar
landsframleiðslu, en það
er reyndar nijög svipað
því sem stefnt var að í
fjárlagafrumvarpi í
haust. Þar eð hallinn á
það til að verða meiri en
stefnt er að, er nærtæk-
ast að bera þessa tölu
saman við þensluhallann
í lánsfjárlögum fyrra árs,
en hann var ríflega 5%
landsframleiðslu. Á end-
anum varð þensluhallhm
í fyrra 8% landsfram-
leiðslu, en ósennilegt er
að haim eigi eftir að auk-
ast jafnmikið nú. Kröfur
um vaxtalækkun gætu
aftur á móti gert það að
verkum að halli A-hlut-
ans, að miimsta kosti,
yrði aðeins að mjög litlu
leyti fjiirmagnaður með
hmlendum lánum. Er-
lend lántaka eykur
þeiisluáhrifin. Aðstæður
í efnahagslifinu eru nú
þannig að ekki virðist
ástæða til þess að óttast
að þetta valdi verðbólgu-
skriðu, en hætt er við að
viðskiptahalli verði
áfram mikill.
Viðskiptahalh
Þótt þensluáhrif ríkis-
ins fari heldur mhmk-
andi eru þau eim mikil.
Þau eiga mikiim þátt í
halla á viðskiptum við
útlönd. Árið 1992 má
búast við að viðskipta-
hallinn verði yfir 4%
vergrar landsfram-
leiðslu, en þó hcldur
minni en 1992, þá jókst
hami talsvert.“
C51

Á
Þýskir sturtuklefar
og babkarshurbir
á lækkuðu verði
BARA GOTT VERÐ
no \ 0PIÐ
J LAUGARDAG
KL: 10 -13
BYGGINGAVÖRUR
SKEIFUNNI 11 • SÍMI681570