Morgunblaðið - 29.03.1992, Blaðsíða 16

Staðreyndir
um
eftirsóttustu
kvikmyndaverðlaun
í heimi
frá Árna Þórarinssyni í Los Angeles
„OG SIGURVEGARINN ER ...“ Þegar prúðbúnar Hollywood-
sfgörnurnar mæla þessi kunnuglegu orð við óskarsverðlaunaaf-
hendinguna annað kvöld tekur við árlegt spennufall í kvik-
myndaheiminum. Sigurvegarar stynja upp hefðbundnum og
óhefðbundnum þakkarorðum en þeir sem ekki duttu í lukku-
pott bandarísku kvikmyndaakademíunnar reyna að halda and-
litinu og leyna vonbrigðunum. Það eru gífurlegir hagsmunir
í veði, ekki aðeins heiður, því Oskarsverðlaun geta haft úrslita-
áhrif á líf og starf verðlaunahafa um alla framtíð. Og í fyrsta
skipti eiga Islendingar hagsmuna að gæta.
Kosningin
Að komast í hóp hinna fimm
útvöldu i hverri grein verðlaunaaf-
hendingarinnar, er vitaskuld mikill
heiður. Sú grein sem Börn náttúr-
unnar eftir Friðrik Þór Friðriksson
keppir í, þ.e. besta erlenda myndin,
er í umsjá 400 manna nefndar á
vegum akademíunnar. Bandaríska
kvikmyndaakademían er í raun
stéttarsamtök 5.000 bandarískra
kvikmyndagerðarmanna, leikara og
leikstjóra. Þessari 400 manna nefnd
er skipt í tvennt og velur hvor hóp-
ur tvær myndir en sú fimmta er
síðan eins konar málamiðlunar-
ákvörðun. Allir félagar í akadem-
íunni hafa rétt til að taka þátt í
kjörinu milli tilnefninganna fimm,
en í reynd eru það aðeins tíu pró-
sent sem kjósa um bestu erlendu
myndina því skilyrði fyrir því að
kjósa er að viðkomandi hafi séð
allar myndirnar. Talið er að um
fimm hundruð leggi það á sig.
Altalað er að þessi atkvæða-
greiðsla sé nokkuð brokkgeng.
Sumir greiða atkvæði sín af fyllstu
alvöru en dæmi eru hins vegar um
að akademíufólk standi býsna kær-
uleysislega að kjörinu; t.d. hafa
sumir látið maka sína annast valið.
Og oft má segja að annarleg sjónar-
mið hafí áhrif á atkvæðagreiðsluna.
Akademían þykir hafa tilhneigingu
til að styðja frekar góðar „sölu-
myndir" en að veita myndum sem
ólíklegar eru til vinsælda brautar-
gengi. Og stundum koma sigurveg-
ararnir eins og skrattinn úr sauðar-
leggnum, eins og þegar akademían
tók hina nauðaómerkilegu söngva-
mynd Oliver! fram yfir sígilt meist-
araverk Stanleys Kubricks 2001: A
Space Oddyssey árið 1968. Hins-
vegar á þetta frekar við um aðrar
greinar en bestu erlendu myndina.
Kynningin
En það er mikið í húfi og því
leggja menn mikið á sig til að reyna
að hafa áhrif á niðurstöðu akadem-
íunnar. Framleiðsíu- og dreifingar-
fyrirtæki verja árlega milljónum
dollara til að kynna og auglýsa upp
þær myndir sem hljóta tilnefningar.
Menn hafa reynt að „kaupa“ sér
Óskar. En slíkt getur brugðið til
beggja vona og menn geta auðveld-
VEGFERÐ BARNA NÁTTÚRUNNAR/Fyrsta íslenska kvikmyndin sem fær tilnefningu til Óskarsverð-
launa á sér rætur átján ár aftur í tímann. Hér segir höfundur myndarinnar, Friðrik Þór Friðriksson, frá
ferli sem nær hápunkti sínum á Oskarsverðlaunahátíðinni í Hollywood á morgun
FRÁ HUGMYND
TIL H01LYW00D
„Haustið áður en faðir
1Q7Q minn, Friðrik V.
lv I 0 Guðmundsson, lést fann
hann hjá sér hvöt til að komast í
snertingu við þann stað sem hann
hafði sterkastar taugar til, Höfða á
Höfðaströnd. Á þessu svæði var hann
fæddur og á þessum bæ hafði hann
sjálfur verið bóndi. Hann ákvað að
komast í sneitingu við þá náttúru
sem ól hann, klæddi sig úr skónum
og gekk berfættur á fjall. Skömmu
síðar lést hann, 76 ára gamall. Sumt
í Bömum náttúrunnar, ekki síst loka-
atriðið þegar Geiri hefur grafið
æskuást sína og gengur til fjalla,
má rekja til minninga minna um
þennan atburð á Höfða. Ég var þar
sjálfur í sveit og upphafsatriði mynd-
arinnar eru tekin þar. Um svipað
leyti hafði ég orð á því að mig lang-
aði til að gera heimildarmynd um
elliheimili."
■■■■■ „Fyrsta myndræna út-
1 Q7R færslan á hugmyndinni um
1 w / U Böm náttúrunnar birtist í
Ævispilinu, eins konar fjölskylduspili
sem Steingrímur Eyfjörð mynd-
skreytti en ég og Örn Daníel Jónsson
sömdum textann við og var opna í
Stúdentablaðinu 1. des. Þetta spil,
sem er mjög mótað af námsmanna-
kúltúr þessara ára en fjallar um veg-
ferð mannsins frá vöggu til grafar,
er í eðli sínu bíómynd. A þessum tíma
var ég á leiðinni í kvikmyndaskóla
sem aldrei varð þó úr, rak Fjalakött-
inn og var með hausinn fullan af
hugmyndum að bíómyndum. Mig
minnir að ég hafi þá skrifað niður
hugmyndir að fjórtán myndum. Þijár
þeirra hafa verið framkvæmdar,
Skytturnar, Flugþrá og Börn náttúr-
unnar, sem þá þegar hafði fengið á
sig form sögu um gamlan mann sem
hittir æskuástina á elliheimili og
strýkur.“
„Ég gerði heimildarmynd-
ina Eldsmiðurinn, um þann
rammíslenska hugvits-
mann Sigurð Filippusson. Sú mynd
er í mínum huga eins konar skyssa
að Börnum náttúrunnar. Kynni mín
af Sigurði styrktu mjög hugmyndina
um órofa tengsl manns við umhverfí
sitt.“
„Ég fór á handritanám-
skeið sem haldið var hér-
lendis og þurfti að velja
Ævispil Friðriks og félaga frá 1976 þar sem grunnurinn að sögunni um Börn náttúrunnar var lagður.
eina hugmynd af nítján sem ég átti
í fórum mínum, til að þróa á nám-
skeiðinu. Ég valdi Börn náttúrunnar
nánast af handahófi en líka vegna
þess að mér fannst sú saga eðlilegt
framhald af Skyttunum. En mér leið
ekki vel á námskeiðinu; það átti ekki
við mig að tjá mig sífellt um annarra
manna handrit og hugmyndir. Svo
ég hætti þar eftir örfá skipti. En
þarna fór ég samt að skoða hug-
myndina af alvöru og fljótlega gekk
ég á fund Einars Más Guðmundsson-
ar vinar míns og við hófumst handa
við að vinna saman fyrstu útgáfuna
af handritinu. Ég kom með ákveðna
sögubyggingu en við kokkuðum svo
saman, breyttum og bættum. Þessa
útgáfu lagði ég inn sem umsókn hjá
Kvikmyndasjóði en fékk synjun. Þá
þegar var ég hins vegar búinn að fá
vilyrði fyrir fjármagni erlendis frá,
þ.á m. Noregi og Þýskalandi, ef ís-
lenski sjóðurinn legði fram sinn
skerf."
“■■■■ „Ég sótti um öðru sinni í
1 QCÖ Kvikmyndasjóð, lagði inn
-Lt/OO nýja útgáfu, þykka og
þétta, með miklum samtölum fyrir
bókmenntabéusana í úthlutunar-
nefndinni. Aftur fengum við synjun
og var látið að því liggja á blaða-