Morgunblaðið - 29.03.1992, Blaðsíða 14

,OTj
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. MARZ 1992
/
GÖMUL
KLUKKA
Jón Hreggviðsson afhendir hringinn sem hann hefur hlaupið með
yfir hið harða Island og blauta Holland. Þráinn Karlsson í hlut-
verki Jóns.
_________Leiklist_____________
Guðrún Þóra Gunnarsdóttir
Leikfélag Akureyrar: íslands-
klukkan.
Höfundur: Halldór Laxness.
Leikstjórn og leikgerð: Sunna
Borg.
Leikmynd og búningateikning-
ar: Sigurjón Jóhannesson.
Búningameistari: Freygerður
Magnúsdóttir.
Höfundur tónlistar: Jón Hlöðver
Askelsson.
Ljósahönnuður: Ingvar Björns-
son.
Leikfélag Akureyrar er 75 ára
og afmælinu er fagnað með sýn-
ingu á leikgerð íslandsklukkunnar,
höfundinum Halldóri Laxness til
heiðurs níræðum og frumsýning-
una bar upp á alþjóðadag leiklistar-
innar, 27 mars.
Það er með persónur skáldsagna
Halldórs að þær eru allar svo
dæmalaust lifandi og nákomnar
þeim sem kemst í tæri við þær.
Salka Valka, Bjartur og Ásta Sól-
lilja í Sumarhúsum, hið auma skáld
Ólafui' Ljósvíkingur, Ugla og síðast
en ekki síst persónusafn Islands-
klukkunnar þar sem fremst standa:
Arnas Arnæus, Snæfríður íslands-
sól og Jón Hreggviðsson með sinn
úfna haus. Allar eru þessar persón-
ur dregnar skýrum dráttum, svo
skýrum að þær verða því sem
næst raunverulegri en verur af
holdi og blóði. Það er svo mikið
sagt í þessum bókum og hvert orð
felur í sér sannindi sem er aðal
góðs skáldskapar; sannindi um
fólk. Það er enginn hátíðleiki sem
fylgir þessum sannleík, engin helgi-
slepja.
Leikgerðir eftir skáldsögum
Halldórs hafa notið feikilegra vin-
sælda í gegnum tíðina og er það
án efa að þakka þessum sterku
manngerðum sem þæt' prýða. Is-
landsklukkan er löng bók og það
er óðs manns æði að ætla að gera
öllu því er þar er að finna skil í
einni leiksýningu án þess að hún
verði fram úr hófi löng. Það er svo
sem engum vorkunn að sitja lengi
í leikhúsi svo framarlega sem verið
er að segja eitthvað allan tímann
á sviðinu er ekki bara sýna. Sunna
Borg hefur valið að semja upp
nýja leikgerð byggða á þeim fyrri
og skáldsögunni að sjálfsögðu.
Leikgerð Sunnu er ívið styttri, eða
rúmir þrír tímar í leik en ég sé
ekki að áherslurnar séu svo mikið
frábrugðnar fyrri verkum.
í blaðaviðtölum hefur Sunna
sagt að hún legði áhersluna á ástar-
söguna í sinni leikgerð og vissulega
er þar nægur efniviður fyrir hendi
af höfundarins hálfu og tragísk
örlög þeirra Snæfríðar og Arna
ekki svo lítill seiður þessarar sögu.
Sýning Leikfélags Akureyrar hnit-
aðist þó að mínum dómi ekki um
þennan þráð sögunnar heldur
dreifðust kraftar hennar á flesta
þá þræði sem er að finna í íslands-
klukkunni. Ástand þeirra þjóðar
sem byggði ísland í lok sautjándu
aldar og á öndverðrí þeirri átjándu
kemur ágætlega til skila. Alþýðan,
sem þrátt fyrir allt lætur ekki bug-
ast, kristallast best í Jóni Hregg-
viðssyni. Hugsjónarmanninum
Árna eru líka gerð góð skil: Hann
berst við æðstu menn íslandsversl-
unar sem láta sér fátt um finnast
þótt íslendingar horfalli svo fremi
að þeir hafi sínar friílur og sitt
sultutau til að smjatta á, hann forð-
ar íslandi frá því að lenda í höndum
þýskra, hann eyðir ævinni í að
safna fornum bókum íslenskum til
þess eins að sjá þær fuðra upp í
eldi. Þessir þættir allir eru höndlað-
ir á prýðilegan hátt en ekki sam-
band þeirra Árna og Snæfríðar;
það nær ekki að lifna og spennan
er engin á milli þeirra. Það er til
muna meiri kraftur í sambandi
Snæfríðar og jungherrans í Bræðr-
atungu. Hvað veldur?
Ég held að slíýringa sé fyrst og
fremst að leita í leikgerðinni sjálfri
fremur en leik eða leikstjórn þótt
allir þessir þættir spili vissulega
saman. í sýningunni eru 21 atriði
sem gerast víða, mörg eru stutt
og oft laustengd. Það gerir það að
verkum að kraftur sýningarinnar
dreifist, það er fremur um mynda-
bók úr efnivið sögunnar að ræða
en dramatíska frásögn með hið
tragíska ástarsamband í brenni-
depli. Það er greinilega meira en
að segja það að ætla sér að rífa
sig lausan undan skáidsögunni og
skapa nýtt og sjálfstætt verk.
Það er næstum óhugsandi að
einhver annar en Þráinn Karlsson
hefði verið valinn í hlutverk Jóns
Hreggviðssonar. Þráinn hefur ein-
hvern frumkraft til að bera á leik-
sviðinu sem hentar persónu þessa
snærisþjófs frá Akranesi afar vel.
Leiktúlkun byggðist meira á sterkri
návist Þráins með sinn mikla ljóns-
makka en tilþrifum í leik. Elva Ósk
Ólafsdóttir (Snæfríður) naut sín
líka vel á sviði, tíguleg og ljós yfir-
litum. Elva réð vel við tilfinninga-
skala Snæfríðar og það var helst
í hennar meðförum sem maður
skynjaði tragíkina í sambandi Snæ-
fríðar og Árna. Hallmar Sigurðsson
var virðulegur Arnas Arnæus en
full tempraður, einkum í atriðunum
móti Snæfríði. Hallmar hefur
hljónlmikla og fagra rödd en hon-
um hætti til að vera tilgerðarlegur
og þa'ð eru atriðin með Snæfríði
sem gjalda þess, það var eins og
hann ætti erfitt með að mýkja rödd-
-ina í innilegustu senunum þeirra í
milli og tragíkina var erfitt að
finna. Felix Bergsson kom
skemmtilega á óvart í hlutverki
Magnúsar í Bræðratungu sem hann
gerði svo ósköp aumkunarverðan í
vesaldómi sínum að maður gat
ekki annað en haft með honum
mikla samúð. Jón Stefán Kristjáns-
son var aldeilis frábær sem Jón
Grindvíkingur með alla sína af-
káralegu kæki og að mörgu leyti
náði hann einna bestum samhljómi
við persónu sína. Reyndar gerði
Sigurður Hallmarsson það einnig í
hlutverki sínu sem Eydalín iögmað-
ur, faðir Snæfríðar. Þau Sigurður
og Elva náðu ákaflega góðum sam-
leik í atriðum með þeim feðginum
á Þingvöllum. Valgeir Skagfjörð
var prýðilegur sem hinn slepjulegi
dómkirkjuprestur og vonbiðill Snæ-
fríðar. Mat'git' aðrir leikarar koma
auðvitað við sögu, sumit' í fieiri en
einu hlutverki og áttu flestir lýta-
lausan leik, sem auðvitað segir lítið
um frammistöðu hvers og eins en
upptalningar eru sjaldan til
skemmtunar.
Leikmynd og búningar voru vel
heppnuð. Leikmyndin byggðist að
mestu á hreyfanlegum flekum sem
mynduðu umgjörð um atriði hvort
sem þau gerðust á Þingvöllum, í
Skálholti, dýflissunni _eða Kaup-
mannahöfn. Bókastofa Árna fannst
mér einstaklega vel heppnuð. Því
er hins vegar ekki að neita að tölu-
verður tími fót' í skiptingar milli
atriða og það dregur alltaf svolítið
kraftinn úr sýningu. Tónlistin
bjargaði þó miklu þar sem hún var
alltaf spiluð í skiptingum og var
líka svo ágæt, bæði falleg og
drungaleg.
Þessi sýning á íslandsklukkunni
er að möt'gu leyti áferðarfalleg og
hún er án efa mörgum mjög ásætt-
anleg því hún er trú skáldsögunni
að öðru leyti en því að satnband
Árna og Snæfríðar skilar sér ekki
sem skyldi. Ég saknaði þess þó að
hún hefði eitthvað sjálf fram að
færa, ný sannindi um fólk.
Hið ljósa man, álfakroppurinn mjói og hinn lánlausi bókamaður
ásamt þeim manni sem tengdi þau meira en allt annað. Elva Ósk
Ólafsdóttir (Snæfríður), Hallmar Sigurðsson (Arnas Arnæus) og
Þráinn Karlsson (Jón Hreggviðsson).

^ÍÖhÖTLLCÖNSULT
SHCC COLLEGES SWITZERLAND
SVISSNESKT HÓTELSTJÓRNUNARNÁM SEM LÝKUR MEÐ PRÓFSKÍRTEINI
INSTITUT HOTELIER „CESAR RITZ“ (Lake Geneva)
SWISS HOSPITALITYINSTITUTE, Washington Ct. USA
B.ScGRAÐUPROF
ALÞJÓÐLEGUR HÁSKÓLI í HÓTELSTJÓRNUN
Brig, Sviss
(sameiginlegt prógram með hóskólanum i Massachusetts, USA)
VIÐ ÚTSKRIFT Á OFANGREINDU NÁMSKEIÐIER HÆGT AÐ HALDA AFRAM OG NA
MASTERGRÁÐU.
Til að fó frekari upplýsingar vinsamlegast hafið samband við:
HOTELCONSULT SHCC COLLEGES, ADMISSIONS OFFICE
CH -1897 LE BOUVERET - SWITZERLAND
Tel.; 41+25-81 30 51, Fax : 41+25-81 36 50
i
NÚ ER RÉTTITÍMINN FYRIR
ÆTTFRÆÐINÁMSKEIÐ
6.-8. apríl byrja ný námskeið í ættfræði, sem standa yfir í sjö vikur
(ein mæting í viku, alls 20 klst.). Þetta eru síðustu námskeið skólaárs-
ins. Notið tækifærið og leggið grunn að fræðandi tómstundaiðju.
Öll undirstöðuatriði tekin fyrir og nemendum veitt leiðsögn og þjálfun
í ættarleit og úrvinnslu gagna. Einnig verður framhaldsnámskeið fyrir
lengra komna, og ráðgerð eru helgarnámskeið á Norðfirði, Akureyri,
ísafirði, í Borgarnesi og Keflavík. Leiðbeinandi: Jón Valur Jensson.
Innritun er hafin í símum 27101 og 22275.- Ættfræðiþjónustan er einn-
ig með bóksöluþjónustu í öllu, sem varðar ættir og ættfræði.
Ennfremur eru teknar saman ættir fyrir einstaklinga og fjölskyldur.
E
■n Ættfræðiþjónustan, sími 27101. EunocAno
Rithöf-
undar mót-
mæla dómi
Á STJÓRNARFUNDI Rithöf-
undasambands Islands, sem hald-
inn var á skrifstofu sambandsins
mánudaginn 23. mars sl., var sam-
þykkt eftirfarandi ályktun:
„Hinn 5. mars sl. var kveðinn upp
dómur í Hæstarétti í máli ákæru-
valdsins gegn Halli Magnússyni
blaðamanni á grundvelli 108. grein-
ar hegningarlaga, sem kveður á um
að embættismönnum veitist víðtæk-
ari æruvernd en öðrum, og gangj
ríkissaksóknari erinda þeirra í slík-
um málum.
Vegna þessa vill stjórn Rithöf-
undasambands íslands minna á að
íslenskir rithöfundar hafa ítrekið
mótmælt og ályktað gegn þessari
lagagrein og telja hana ekki sam-
rýmast lýðræðiskröfum um tjáning-
ar- og ritfrelsi.
Stjórnin telur tímabært að allir
sem láta sig tjáningarfrelsi varða
taki höndum saman um að styðja
þá sem verða fyrir þeim gífurlegu
fjárútlátum er sakfelling samkvæmt
þessari úreltu og forneskjulegu laga-
grein hefur í för með sér.
(Fréttatilky n ning)
Eitt atriði úr myndinni Kolstakk-
ur.
Regnboginn
sýnir myndina
„Kolstakk“
REGNBOGINN sýnir myndina
„Kolstakkur". Myndinni leikstýrir
Bruce Beresford, sá hinum sama
og leikstýrði myndinni „Driving
Miss Daisy“.
Kostakkur er saga um föður La-
forgue, metnaðarfullan ungan Jesú-
ítaprest sem hefur þá köllun að
frelsa sálir villimannanna í hinum
óvinveittu óbyggðum Nýja Frakk-
lands sautjándu aldarinnar. Þessi
köllun verður fljótt örvæntingafull
tilraun til að halda lífi.
-----«--------
Wterkurog
k J hagkvæmur
auglýsingamiðill!

Leiðrétting
Rangt var farið með föðurnafn
Freys Ófeigssonar sem skipaður
hefur verið dómstjóri héraðsdóms
Norðurlands eystra, í frétt í Morg-
unblaðinu í gær. Leiðréttist 'þetta
hér með um leið og beðist er velvirð-
ingar á mistökunum.